Χρυσάφι στα χέρια των funds / Στην ευχέρειά τους οι πλειστηριασμοί για προβληματικά δάνεια άνω των 40 δισ. ευρώ
Θυμίζουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου τάχθηκε υπέρ της δυνατότητας των εταιρειών διαχείρισης «κόκκινων» ενυπόθηκων δανείων (servicers) να βγάζουν σε πλειστηριασμό σπίτια που αποτελούν πρώτη κατοικία. Σύμφωνα με την απόφαση, η οποία εκδόθηκε μόλις δύο εβδομάδες μετά την εισαγγελική πρόταση, οι servicers θα μπορούν να προβαίνουν σε πράξεις εκτέλεσης ως δικαιούχοι διάδικοι για λογαριασμό των funds.
Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, κατά των funds ψήφισαν μόλις 10 δικαστές σε σύνολο 66 που μετείχαν στην ψηφοφορία.
Υπέρ των funds είχε ταχθεί και ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Παναγιώτης Παναγιωτόπουλος στις 26 Ιανουαρίου, όταν συζητήθηκε το θέμα στην Ολομέλεια. Τότε είχε συζητηθεί η απόφαση 822/22, που εκδόθηκε από τμήμα του Αρείου Πάγου και επικύρωνε αποφάσεις εφετείων που έκριναν ότι οι servicers που διαχειρίζονται «κόκκινα» ενυπόθηκα δάνεια, τα οποία απέκτησαν ξένα funds με βάση τον νόμο του 2003, δεν έχουν το δικαίωμα βάσει του συγκεκριμένου νόμου να προχωρούν σε πλειστηριασμούς και άλλα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος των δανειοληπτών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τράπεζες, funds και servicers επέλεγαν τον νόμο του 2003 επειδή δεν τους επέβαλλε να υποβάλουν αιτιολογημένη πρόταση ρύθμισης στους δανειολήπτες, όπως προέβλεπε ο μεταγενέστερος νόμος του 2015. Επίσης ο νόμος του 2003 ορίζει πως ό,τι βγάλουν από τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων (αγοράζουν στο 8% της απαίτησης, αλλά μέσω ενός πλειστηριασμού μπορεί να εισπράξουν έως και το 100% της απαίτησης) είναι καθαρό αφορολόγητο κέρδος.
Τα απέκτησαν σε ευτελείς τιμές
Κάπως έτσι πλέον οι servicers έχουν στα χέρια τους εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα – χρυσάφι, τα οποία απέκτησαν σε ευτελείς τιμές και, τώρα που οι τιμές έχουν εκτιναχθεί στα ύψη, μπορούν ακόμη και να «δεκαπλασιάσουν» την αρχική «επένδυση» απόκτησης των «κόκκινων» δανείων από τις τράπεζες.
Συνολικά τα funds διαχειρίζονται ένα χαρτοφυλάκιο ληξιπρόθεσμων δανείων 86 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα στεγαστικά δάνεια είναι 23,9 δισ., ενώ τα «κόκκινα» καταναλωτικά ανέρχονται σε 16,6 δισ. ευρώ. Από τα στεγαστικά τώρα, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι προγραμματισμένοι περισσότεροι από 10.000 πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας.
Κι όλα αυτά την ώρα που οι εταιρείες διαχείρισης δανείων, που διαχειρίζονται δάνεια και απαιτήσεις που υπερβαίνουν τα 100 δισ. ευρώ, υποστηρίζουν ότι επιτελούν… θεάρεστο έργο, όπως δηλώνει ο πρόεδρος της Ένωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (EΕΔΑΔΠ) και CEO της doValue Τάσος Πανούσης.
Ζητείται κοινή πρόταση
Για το μείζον αυτό ζήτημα ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργος Καββαθάς κάλεσε την κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα να προχωρήσουν σε μια κοινή πρόταση για να σωθεί «η περιουσία των Ελλήνων από τα αρπακτικά»! Επιπλέον, με επιστολή προς τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας (ΕΕΚΕ) της ΓΣΕΕ ζητάει την παρέμβαση της πολιτείας στο θέμα των πλειστηριασμών, τονίζοντας ότι το πρόβλημα θα οξυνθεί ακόμη περισσότερο μετά το διαφαινόμενο δικαστικό «ελευθέρας» στα funds από την απόφαση του Αρείου Πάγου.
Στην επιστολή της η ΕΕΚΕ υπογραμμίζει ότι απαιτείται άμεση νομοθετική παρέμβαση στα εξής σημεία:
1. Να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση ώστε να γνωστοποιείται στον δανειολήπτη – οφειλέτη της απαίτησης το ύψος της αξίας της μεταβίβασης του δανείου του, είτε πρωτογενώς είτε στη δευτερογενή αγορά. Με τον τρόπο αυτόν και αφού ληφθεί υπόψη το περιθώριο κέρδους της αποκτώσας εταιρείας, ο οφειλέτης θα μπορεί να επικαλεστεί σε μια δικαστική εμπλοκή την τεράστια διαφορά της τιμής απόκτησης με την απαίτηση εις βάρος του από τον επισπεύδοντα, ώστε να διαπιστωθεί αν παραβιάζεται η συνταγματική αρχή της αναλογικότητας.
2. Να υπάρξει άμεσα προστασία της πρώτης κατοικίας για την κατηγορία εκείνη των δανειοληπτών οι οποίοι, με εισοδηματικά και κοινωνικά / οικογενειακά κριτήρια, αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στην αποπληρωμή του δανείου τους, αφού ληφθεί υπόψη και η προγενέστερη συνέπειά τους είτε στην καταβολή των δόσεων είτε στην τήρηση των ενδεχόμενων ρυθμίσεων.
Η προστασία αυτή, να παρέχεται με ειδική διάταξη, ανεξάρτητη του Ν. 4738/2020 και της διαδικασίας του Μέρους Δεύτερου αυτού (Φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης), με τη μεσολάβηση ενός δικαστικού σχηματισμού και με την πλήρωση τυπικών προϋποθέσεων, στο πλαίσιο του Νόμου Κατσέλη.
3. Κατάργηση της παράλληλης δυνατότητας εφαρμογής από τους servicers των Ν. 3956/2003 και 4354/2015, τουλάχιστον κατά το μέρος που αφορά την υποχρέωση για προηγούμενη διαπραγμάτευση με τον οφειλέτη προ της μεταβίβασης του δανείου, με το να είναι αυτή (διαπραγμάτευση) υποχρεωτική.
4. Υποχρέωση, για την εταιρεία διαχείρισης, υποβολής κατάλληλης και βιώσιμης πρότασης για τον δανειολήπτη, συνοδευόμενης από τη σχετική τεκμηρίωση και αφού λάβει υπόψη τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητές του, ώστε να μην γίνεται προσχηματικά, μόνο και μόνο να τηρηθούν στοιχειωδώς τα στάδια της Διαδικασίας Επίλυσης Καθυστερήσεων του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών. Η τυχόν απόρριψη αντιπρότασης του δανειολήπτη να είναι αιτιολογημένη, ώστε να μπορεί να είναι και δικαστικώς ελέγξιμη.
Το ιρλανδικό μοντέλο
Την ίδια ώρα δεν είναι λίγοι οι νομικοί κύκλοι που λένε ότι το ιρλανδικό μοντέλο ρύθμισης των «κόκκινων» δανείων ίσως θα ήταν το καλύτερο σχέδιο για τη χώρα μας.
Το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων η Ιρλανδία το αντιμετώπισε χωρίς την παρουσία funds… Σε διάστημα εννέα χρόνων βοήθησε, υπό την αυστηρή εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να εξυπηρετηθεί το μεγαλύτερο μέρος των «κόκκινων» δανείων που είχε αναλάβει, αποπλήρωσε όλα τα κρατικά ομόλογα με τα οποία είχε ενισχυθεί και στο τέλος του 2020 έφερε στα κρατικά ταμεία κέρδος σχεδόν 3,5 δισ. ευρώ.
Βέβαια στον ιρλανδικό φορέα National Asset Management Agency (ΝΑΜΑ) μεταφέρθηκαν επιχειρηματικά δάνεια, τα οποία είχαν ως εξασφάλιση εμπορικά ακίνητα και μεγάλες αναπτύξεις γης. Έτσι το υπουργείο Οικονομικών προστάτευσε τις πρώτες κατοικίες με τη θέσπιση ενός αυστηρού κώδικα συμπεριφοράς για τους δανειστές και τους δανειολήπτες.
«Φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ»
Το δικό μας υπουργείο Οικονομικών, διά στόματος Χρήστου Σταϊκούρα, λέει ότι πλειστηριασμοί γίνονταν και τα προηγούμενα χρόνια, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι επί ΣΥΡΙΖΑ έγιναν 30.000 πλειστηριασμοί. Είπε επίσης ότι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί ξεκίνησαν το 2017 και υποστήριξε ότι δεν πρέπει να καθοδηγούμε τους πολίτες σε εσφαλμένες επιλογές.
«Τα θέμα είναι να προστατεύσεις αυτούς που έχουν ανάγκη, για τα ευάλωτα νοικοκυριά προστατεύεται η πρώτη κατοικία». Υποστήριξε επίσης ότι «η απόφαση του Αρείου Πάγου, από ό,τι διαβάζω, λέει πως θα πρέπει να συνεχίσει το ίδιο καθεστώς που ισχύει από το 2015». Τέλος, ανέφερε ότι η κυβέρνηση έχει στήσει πλέγμα μέτρων, ώστε όλοι οι πολίτες να μπορούν να βοηθηθούν.
Η πρώην υπουργός Λούκα Κατσέλη, της οποίας το όνομα έχει ταυτιστεί με την προστασία της πρώτης κατοικίας, έκανε λόγο για τεράστια αναδιανομή πλούτου από ευάλωτα νοικοκυριά σε funds του εξωτερικού και τράπεζες, και τόνισε ότι η απόφαση του Αρείου Πάγου ανοίγει τον δρόμο για τον εκπλειστηριασμό χιλιάδων σπιτιών, γι’ αυτό και πρέπει να υπάρξει ένα εποπτικό πλαίσιο με καθαρούς κανόνες για τη λειτουργία αυτών των εταιρειών.
Η ίδια κατηγόρησε την κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι «έστρωσε το έδαφος για να προχωρήσουν τα διάφορα funds και servicers σε πλειστηριασμούς σε μια δύσκολη εποχή για τους αδύναμους οικονομικά» και υπογράμμισε την ανάγκη νομοθετικής πρωτοβουλίας για την προστασία ευάλωτων συμπολιτών μας. Σημείωσε επίσης ότι ουσιαστικά όλα τα είχε προαναγγείλει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.
Η Κατσέλη σημείωσε, τέλος, ότι, εάν ισχύσει αυτή η απόφαση, το Ελληνικό Δημόσιο θα χάσει περίπου 59 δισ. από φόρους και τέλη, ενώ ο οφειλέτης θα χάσει το σπίτι του εν κρυπτώ και χωρίς να μπορεί να διαπραγματευτεί, καθώς όλα γίνονται δίχως διαφάνεια και χωρίς καν να ξέρει ούτε την τιμή αγοράς ή πώλησης του ακινήτου του.
