Στέργιος Ζυγουλιάνος. Με το πάθος της ιστορικής φωτογραφίας της Βέροιας / συνέντευξη στη Δήμητρα Σμυρνή

Η φωτογραφία, η ιστορική φωτογραφία, είχε και έχει από πάντα σαν στόχο την απεικόνιση του σήμερα, αφήνοντας έτσι, ως παρακαταθήκη στον ιστορικό του μέλλοντος, τον ερευνητή και μέσα από τα σχόλια που συνοδεύουν μια φωτογραφία, να ολοκληρώσει το παζλ μιας πόλης που χάθηκε, μιας πόλης που χάνεται, μιας πόλης που αλλάζει… Στέργιος Ζυγουλιάνος

…………………….

Ο Στέργιος Ζυγουλιάνος ανήκει σε κείνη την κατηγορία των ανθρώπων, που ο εθελοντισμός είναι γι’ αυτούς μόνιμη οδός επιλογής. Ως επαγγελματίας είναι γνωστός και πετυχημένος  στο χώρο της Λογιστικής, και μάλιστα εκλεγμένος πρόεδρος.

Εκείνο, όμως, με το οποίο έχει συνδέσει τη ζωή του τα τελευταία χρόνια,  – πέρα από τις δράσεις του  στο χώρο του Πολιτισμού ( ΔΣ ΔΕΤΟΠΟΚΑ) από τα νεανικά του χρόνια – είναι το αρχείο του με παλιές φωτογραφίες της Βέροιας, που συμπληρώνουν το ιστορικό της πρόσωπο με την εικόνα.

Η συλλογή αυτή, έντυπη και ψηφιακή, είναι αποτέλεσμα μεθοδικής και επίμονης έρευνας, με κόστος υλικό και χρονικό, που κατάφερε ως κίνηση να ενεργοποιήσει και άλλους πολίτες της Βέροιας. Κατανοώντας και εκείνοι την αξία της κατάθεσης κι από τη μεριά τους τέτοιων φωτογραφιών, αποτέλεσαν μια ομάδα που η συγκέντρωση παλιών φωτογραφιών αποτελεί για όλους τους και πάνω απ’ όλους για τον Στέργιο, μια Κιβωτό μνήμης και πολιτισμού, που διασχίζει το χρόνο και γράφει Ιστορία.

Στο γραφείο του, με σπάνιες φωτογραφίες της πόλης στον τοίχο, ο Στέργιος δείχνει τη συλλογή του σε ντοσιέ αλλά και στον υπολογιστή του, με την ικανοποίηση και τη χαρά που κάποιος άλλος θα έδειχνε την περιουσία που έκανε μέσα στο χρόνο. Η κουβέντα ήταν ζεστή.

……………………

Ο εθελοντισμός, η παράδοση και ο πολιτισμός είναι  για σένα, Στέργιο, στάση ζωής. Το απέδειξες. Δούλεψες για πολλά χρόνια στο Τμήμα Λαογραφίας της Στέγης και 12 χρόνια στο ΔΣ της τότε ΔΕΤΟΠΟΚΑ, της τωρινής ΚΕΠΑ. Αν προσθέσουμε και την παρουσία σου ως εθελοντή στους Ολυμπιακούς της Αθήνας το 2004 και στους Παγκόσμιους θερινούς αγώνες Special Olympics, τι περιεχόμενο θα έδινες στις λέξεις Παράδοση, Πολιτισμός, Εθελοντισμός;

Ξεκινώντας θα ήθελα να σε ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δίνεις, Δήμητρα, να μοιραστώ μαζί σου σκέψεις, αγωνίες και προβληματισμούς. Η πρώτη μας συνάντηση ξεκινά πολλά χρόνια πριν, εγώ μαθητής γυμνασίου και εσύ πρωτοδιοριζόμενη καθηγήτρια… Και τώρα απέναντι, με ένα μαγνητόφωνο ανάμεσα μας και με μια αμοιβαία αλληλοεκτίμηση.

Η πρώτη μου επαφή με την παράδοση ήταν στην Στέγη, στο χορευτικό,  παιδιά τότε που προσπαθούσαμε να ανακαλύψουμε τον κόσμο πέρα από τον μικρόκοσμο της γειτονιάς. Μια εποχή πολύ διαφορετική από την σημερινή. Τέλη δεκαετίας του ’70. Συνεχίστηκε μέχρι και το ΄92, μαθαίνοντας χορούς, τραγούδια, ιστορίες από την Βέροια, την Μακεδονία, την Ελλάδα. Από το 1990 και μετά και για 12 χρόνια στο ΔΣ της ΔΕΤΟΠΟΚΑ. Δημιουργούσαμε πολιτισμό. Δράσεις πρωτοποριακές, ξεχωριστές για μια μικρή πόλη, όπως η Βέροια. Παράλληλα η ενασχόληση με τα κοινά, μέσα και από άλλους συλλόγους, πολιτιστικούς, αθλητικούς, τουριστικούς, επαγγελματικούς. Διάθεση για προσφορά, χωρίς ανταλλάγματα. 2004 Ολυμπιακοί Αγώνες Αθήνας, το αποκορύφωμα! 13 μέρες δίπλα στο πιο σημαντικό αθλητικό γεγονός στον κόσμο! Ακολούθησαν κι άλλα, κι άλλα…

Και μετά απ’ όλα αυτά μια καινούρια έκφραση των τριών παραπάνω λέξεων που σε χαρακτηρίζουν ως άτομο παίρνει σάρκα και οστά. Κάνεις κάτι πολύ σημαντικό για την Ιστορία της πόλης με την τεράστια συλλογή φωτογραφιών της, που αποτυπώνουν τη διαδρομή της μέσα στο χρόνο. Πότε και πώς ξεκίνησε αυτή η ιδέα;

Φτάσαμε ήδη στο 2014, Ιούνιο. Μία πρώτη κουβέντα με δικούς μου ανθρώπους για την δημιουργία μιας ομάδας στο fb με τον τίτλο “Παλιές Φωτογραφίες της Βέροιας”, μέσα από την οποία θα μπορούσα να μοιραστώ κάποιες οικογενειακές φωτογραφίες και άλλες που είχα “αλιεύσει” στο διαδίκτυο. Ξεκίνησα δειλά δειλά, είχε όμως μεγάλη ανταπόκριση. Ήταν πολλοί αυτοί που άρχισαν να μοιράζονται και δικές τους. Κάπου εκεί ανακάλυψα και το ebay, το delcambe, τον faitatzis και γενικά τις δημοπρασίες, την συλλογή. Το νερό είχε κυλήσει στο ποτάμι. Ο σπόρος άρχισε να αποδίδει.

Την πρώτη αντίδραση των δικών μου ανθρώπων δεν θα μπορούσα να την χαρακτηρίσω ως θετική. Σήμερα όμως, βλέποντας την ανταπόκριση του κόσμου, βλέποντας την εξέλιξη, χαίρονται και αυτοί μαζί μου.

Πόσες φωτογραφίες έχουν αποθησαυριστεί, με ποια μορφή και ποια χρονική περίοδο καλύπτουν;

Οι φωτογραφίες είναι αρκετές, το φυσικό μου αρχείο πλησιάζει τις 1.300 και το ψηφιακό μου αρκετές χιλιάδες, περίπου 4 με 4.500. Θα τολμήσω να πω ότι η παλαιότερη μου είναι λίγο πριν το 1900 και καταλήγει δεκαετία του ΄70, αρχές ΄80. Θα μπορούσα να ξεχωρίσω μια σειρά φωτογραφιών (ένα άλμπουμ) από τον κατασκευαστή του φράγματος του Αλιάκμονα. Μοναδικό. Καθώς ακόμη και την σειρά φωτογραφιών του ευπατρίδη Κώστα Βαρβαρέσου. Κάποιες από τις πρώτες του Δικαστηρίου και αρκετές από την καθημερινότητα την περίοδο της κατοχής.

Πόσο δύσκολο ήταν να βρεθούν και με ποιο κόστος, χρονικό και οικονομικό, συγκεντρώθηκαν;

Η Βέροια είναι η πόλη μας, την αγαπάμε και προσπαθούμε γι’ αυτή. Μια πόλη που πολλοί ταξιδευτές την φωτογράφισαν. Υπήρχε και υπάρχει φωτογραφικό υλικό από Γάλλους, από Γερμανούς, από επισκέπτες της. Δεν είναι όμως σαν την πολύ φωτογραφημένη Θεσσαλονίκη, που το λιμάνι της, ο Πύργος της, τα Τείχη της, που φωτογραφία τους ανακαλύφθηκε πρόσφατα και με τόσα άλλα σημαντικά αξιοθέατα ήταν πόλος πολλών που προσπάθησαν να την αποθανατίσουν.

Υπήρχαν και υπάρχουν αρκετές ακόμη από Βέροια, που είναι θέμα χρόνου κάποιοι να αρχίσουν να τις μοιράζονται. Πλησιάζω τα 10 χρόνια και μπορώ να πω ότι νιώθω πολύ ικανοποιημένος με το πλήθος των φωτογραφιών που έχω καταφέρει να αποκτήσω και να εμπλουτίσω την συλλογή μου. Όσο για το κόστος; Δεν υπάρχει κόστος οικονομικό όταν κάνεις κάτι που σε γεμίζει και σε ολοκληρώνει.

Πέρα από τις φωτογραφίες που αγοράστηκαν από σένα υπήρξαν πολίτες που κατέθεσαν το προσωπικό τους αρχείο, προκειμένου να βοηθήσουν στη διάσωση του προσώπου της Βέροιας μέσα από την εικόνα;

Ναι, φυσικά. Στην αρχή αρκετοί, τώρα όχι πολύ τακτικά. Δόθηκε όμως η δυνατότητα μέσα από το fb να ανεβάζουν και μόνοι τους εικόνες από το προσωπικό τους αρχείο. Υπάρχει αρκετό υλικό ακόμη. Παράκληση μέσα από αυτή την συνέντευξη. Ανοίξτε τα συρτάρια σας, θα βρείτε θησαυρούς. Και για να το κλείσω, οι φωτογραφίες του σήμερα, θα είναι οι παλιές φωτογραφίες του αύριο. Είμαστε στο δρόμο, έχουμε το κινητό, είναι πολύ εύκολο να αποθανατίσουμε αυτό που μας κάνει εντύπωση. Έναν δρόμο, ένα σπίτι, τον άνθρωπο, την πόλη μας. Θα δημιουργηθεί έτσι ένα πλούσιο αρχείο για το μέλλον.

Πέρα από την  αναμφισβήτητη διάθεση συνεργασίας, ποια άλλα πράγματα σε συνδέουν με τα μέλη της ομάδας;

Είναι σε όλους γνωστό ότι οι παρέες είναι αυτές που δημιουργούν. Αποδεικνύετε ότι αυτά που μας ενώνουν δεν είναι μόνο οι φωτογραφίες. Είναι πολλά, κοινές αναμνήσεις, φιλίες που είχαν χαθεί στο χρόνο, κοινά βιώματα, κοινές σκέψεις και προβληματισμοί.

Είναι στο σύνολο ενεργοί πολίτες της πόλης μας και όχι μόνο. Άτομα που μέσα από την ομάδα ανακάλυψαν κρυφά τους χαρίσματα και τα μοιράστηκαν. Ξεκίνησαν δειλά δειλά τα πρώτα τους συγγραφικά βήματα και χαίρομαι πολύ για αυτό.

Αρκετές φορές θα έλεγα ζήτησαν βοήθεια σε φωτογραφικό υλικό για να πλαισιώσουν τα κείμενα τους, να συμπληρώσουν και να ολοκληρώσουν την εργασία τους, μάλιστα και σε πολύ ειδικά θέματα. Κάποιος ζήτησε φωτογραφίες από τα παραποτάμια κτίρια για να τις χρησιμοποιήσει σε διένεξη με το Δημόσιο.

Τελευταίο γεγονός, αρχιτέκτων από Ελβετία, για το διδακτορικό της ζητάει φωτογραφικό υλικό ή πληροφορίες για κτίρια από περιοχή της πόλης για την ολοκλήρωση του.

Εκτός από τις φωτογραφίες συλλέγεις εφημερίδες και έγγραφα με ιστορικό ενδιαφέρον. Πόσο πλούσια  είναι αυτή η συλλογή; Τι εκφράζει, πώς αποκτήθηκε;

Τα τελευταία χρόνια αρχίζω να εμπλουτίζω την συλλογή με εκδόσεις που αφορούν την Βέροια, διαφημιστικά εποχής, ημερολόγια, προγράμματα (υπάρχουν σχεδόν όλα από τις εκδηλώσεις Βικέλεια), καταστατικά, επιστολές, εφημερίδες (κάποιες αμέσως μετά την απελευθέρωση), μάλιστα μία του 1822,  χάρτες. Έχει αποκτηθεί στην πορεία ένα κλίμα εμπιστοσύνης με ειδικούς του χώρου και τακτικά στέλνουν οτιδήποτε πέσει στην κατοχή τους από Βέροια.

Το αρχείο σου, ψηφιακό και έντυπο, το πρόβαλες αλλού εκτός από την ιστοσελίδα σου “Παλιές φωτογραφίες της Βέροιας”; Πέρα από τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας, με την οποία συνεργάστηκες προβάλλοντας τη δουλειά σου, πώς πιστεύεις ότι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί το αρχείο σου για την προβολή της ίδιας της πόλης; Τι θα περίμενες από την πλευρά του Δήμου, για παράδειγμα;

Ξεκίνησε μέσα από την ομάδα “Παλιές Φωτογραφίες της Βέροιας – Old Photos of Veria”, σε συνέχεια και μία ακόμη “Παλιές Φωτογραφίες της Βέροιας – Οι προσωπικές στιγμές” καλύπτοντας και την ανάγκη να μοιραστεί ο κόσμος φωτογραφίες από προσωπικές και οικογενειακές στιγμές.

Το 2016 μια φωτογραφική έκθεση σε συνεργασία με τον Τουριστικό Όμιλο Βέροιας και με θέμα τις γιορτές Παραγωγής. Το 2019 έκθεση συλλεκτών, φωτογραφιών και όχι μόνο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα, λόγω και της διακοπής κυκλοφορίας της φιλόξενης εφημερίδας “Η άλλη άποψη” λόγω συνταξιοδότησης του φίλου Αλέκου Χατζηκώστα,  μέσα από τις σελίδες του ΛΑΟΥ, της ιστορικής εφημερίδας της οικογένειας Πατσίκα, ξεκινώ μία συνεργασία με τον τίτλο ΜεΜιαΜατια.

Όλες οι εφημερίδες και τα site αναρτούν πλέον Παλιές Φωτογραφίες της Βέροιας και χαίρομαι πολύ.

Τι θα περίμενα από την πλευρά του Δήμου; Δύσκολη ερώτηση. Θα περίμενα όμως μια αναγνώριση. Υπάρχει ένα πολύ σημαντικό υλικό πλέον στην κατοχή μου, ένα υλικό που με κόπο και κόστος είναι στα χέρια μου, που θα μπορούσε να ζητηθεί, να μελετηθεί, να χρησιμοποιηθεί.

Το να χτυπήσει κάποιος μια πόρτα το θεωρώ εύκολο. Έχω μάθει όμως να τα καταφέρνω μόνος, χρόνια κάνω τους αγώνες μου. Θα προσπαθήσω με δικές μου δυνάμεις, με φίλους που είναι δίπλα να το αναδείξω,

Να αναδείξω το υλικό, κάποιο μοναδικό και μέσα από αυτό να αναδείξω την πόλη μου, την Βέροια.

Υπήρξες συνειδητός και μάχιμος εθελοντής. Ο εθελοντισμός προσφέρει σε μια κοινωνία, αλλά και πόσο η Πολιτεία πρέπει να μοιράζεται αυτήν την στάση ζωής των πολιτών της και να την αξιοποιεί;

Στόχος ενός εθελοντή είναι η βελτίωση βασικών αναγκών μιας κοινωνίας. Είτε στο αθλητικό κομμάτι, στο εκπαιδευτικό, στο περιβαλλοντικό, στο κοινωνικό, στο οικονομικό. Στους Ολυμπιακούς της Αθήνας, λάβαμε μέρος 65.000 εθελοντές. Άτομα που αφήσαμε πολλά πίσω μας για να προσφέρουμε. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων, αξιόλογη, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί.

Μαζί με αυτήν και άλλων μεγάλων εκδηλώσεων, Παγκόσμιοι θερινοί αγώνες Special Olympics και τόσων άλλων, μαζί και μια αντίστοιχη των Δήμων, της Περιφέρειας, φορέων, να αποκτήσει μια άλλη υπόσταση ο εθελοντισμός, ο οποίος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το ήθος, τις ανάγκες, τα όνειρα και τις δυνατότητες του ενεργού πολίτη που αγωνίζεται για μια καλύτερη ζωή, ένα καλύτερο μέλλον και μια καλύτερη κοινωνία μέσα στην οποία ζει και αναπτύσσεται.

Και μένοντας σ’ αυτήν την τελευταία αγάπη σου, στην  αφοσίωσή σου στην ιστορική φωτογραφία, πώς θα την όριζες και πώς θα την ενέτασσες στην Κιβωτό του Πολιτισμού;

Η Βέροια είναι μια πόλη, με ιστορία αιώνων, που αναφέρεται από τα χρόνια του Θουκυδίδη, δίπλα στη γη του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ξακουστή στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, στο Βυζάντιο, με τους Οθωμανούς κατακτητές χρόνια ολόκληρα και μεσουρανεί μέχρι τις μέρες μας. Στα χώματα της και πάνω σ’ αυτά ανακαλύπτεις σημαντικά πράγματα.

Η φωτογραφία, η ιστορική φωτογραφία, είχε και έχει από πάντα σαν στόχο την απεικόνιση του σήμερα, αφήνοντας έτσι, ως παρακαταθήκη στον ιστορικό του μέλλοντος, τον ερευνητή και μέσα από τα σχόλια που συνοδεύουν μια φωτογραφία, να ολοκληρώσει το παζλ μιας πόλης που χάθηκε, μιας πόλης που χάνεται, μιας πόλης που αλλάζει…

Η συλλογή των φωτογραφιών καθώς και όλες οι αναρτήσεις, οι δημοσιεύσεις, τα σχόλια μέσα από την ομάδα “Παλιές Φωτογραφίες της Βέροιας” έχει μόνο αυτόν τον σκοπό.

Φωτογραφίες: faretra.info – Αρχείο Στέργιου Ζυγουλιάνου

………………………….