Πανδημία: Δραματική αύξηση των ανισοτήτων – Οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι, αυξήθηκε ο αριθμός των φτωχών

Ο θάνατος και η καταστροφή δεν είναι οι μόνοι λόγοι για τους οποίους θα μείνει στην ιστορία η πανδημία, αλλά και γιατί αύξησε δραματικά τις ανισότητες σε όλο τον κόσμο.

Ποιοι πολλαπλασίασαν τον πλούτο τους στην πανδημία

Σύμφωνα τον Κατάλογο του Bloomberg με τους Δισεκατομμυριούχους, 131 δισεκατομμυριούχοι υπερδιπλασίασαν τις περιουσίες τους στη διάρκεια της πανδημίας. Ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, ο Μπερνάρ Αρνό, επικεφαλής του ομίλου Louis Vuitton, το περασμένο 24ωρο είχε περιουσία που υπολογίζεται σε 159 δισεκατομμύρια δολάρια. Στις αρχές του 2020 η περιουσία του ήταν 60 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ο Έλον Μασκ, με περιουσία 139 δισεκατομμυρίων δολαρίων, είχε περιουσία 50 δισεκατομμυρίων πριν από την πανδημία. Και ο Ινδός Γκαουτάμ Αντάνι, τρίτος στον κατάλογο του Bloomberg, είδε την περιουσία του από τα 10 δισεκατομμύρια, στις αρχές του 2020, να φτάνει στα 110 δισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του 2022.

Γιατί αυξήθηκε ο αριθμός των φτωχών

Την ίδια περίοδο σχεδόν 97 εκατομμύρια άνθρωποι –περισσότεροι από τον πληθυσμό οποιασδήποτε από τις χώρες-μέλη της ΕΕ – εξωθήθηκαν στην ακραία φτώχεια, στη διάρκεια του 2020, προσπαθώντας να τα βγάλουν πέρα με μόλις δύο ευρώ την μέρα, ποσό που ορίζει η Παγκόσμια Τράπεζα ως όριο για την φτώχεια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το ποσοστό του πληθυσμού που ζούσε σε συνθήκες ένδειας στο τέλος του 2021, ανέβηκε από το 7,8% στο 9,1%. Με τη ραγδαία άνοδο του πληθωρισμού αυξάνεται δραματικά και το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν τρώγοντας αποφάγια.

Για να ελέγξουν την δραματική αύξηση των τιμών οι κεντρικές τράπεζες μειώνουν τη ροή του χρήματος στην οικονομία μέσω της αύξησης των επιτοκίων και της μείωσης της ρευστότητας. Αλλά κι αυτή η πολική λειτουργεί ως μπούμερανγκ για τους εργαζόμενους, αφού εταιρίες – κολοσσοί, όπως η Amazon, το Twitter και η Meta, ή τράπεζες όπως η Goldman Sachs, ανακοινώνουν απολύσεις.

Έτσι λοιπόν δημιουργείται το υπόβαθρο στο οποίοι οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι εν μέσω κρίσεων.

Η φτώχεια ως πολιτική επιλογή

Πολλές χώρες υιοθετούν πολιτικές όπως οι φοροελαφρύνσεις και αναλαμβάνουν χρηματοοικονομικές πρωτοβουλίες υπέρ των επιχειρήσεων, με στόχο την ενίσχυση των οικονομιών τους σε κρίσεις όπως η πανδημία. Οι κεντρικές τράπεζες διοχετεύουν χρήμα στην οικονομία για να διευκολύνουν τον δανεισμό και τις δαπάνες. Αυτό βοηθάει τους πλούσιους να αυξήσουν τον πλούτο τους μέσω επενδύσεων στις χρηματαγορές, αλλά είναι αναπόφευκτη συνέπεια η διεύρυνση του χάσματος ως προς την ανισότητα.

Όταν ξεκίνησε η πανδημία οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο ανέλαβαν δράση για να προστατεύσουν τις χρηματαγορές καθώς άρχισαν να επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα στις μετακινήσεις. Για να μην καταρρεύσουν οι οικονομίες, οι κεντρικές τράπεζες μείωσαν τα επιτόκια, μειώνοντας το κόστος δανεισμού και αύξησαν τη ροή του χρήματος. Έριξαν τρισεκατομμύρια δολάρια στις χρηματαγορές, ελπίζοντας ότι θα ενθαρρύνουν τις εταιρίες να κάνουν επενδύσεις. Από το 2020 οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έριξαν πάνω από 11 τρισεκατομμύρια στην παγκόσμια οικονομία.

«Όμως αντί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα η μεγάλη εισροή χρήματος στο χρηματοπιστωτικό σύστημα οδήγησε σε δραματική αύξηση των τιμών των μετοχών, κάτι που ευνόησε τους πλούσιους», εξηγεί στο Aljazeera ο Φρανσίσκο Φερέιρα, διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Ανισοτήτων, στο LSE. Έναν χρόνο αφότου ξέσπασε η επιδημία οι κεφαλαιαγορές είχαν αυξηθεί κατά 14 τρισεκατομμύρια δολάρια, με 25 εταιρίες- οι περισσότερες από τους κλάδους της τεχνολογίας, των ηλεκτρικών οχημάτων και των ημιαγωγών- να έχουν μερίδιο 40% από τα συνολικά κέρδη, σύμφωνα με ανάλυση της συμβουλευτικής εταιρίας McKinsey.

«Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτή η πανδημική περίοδος συνοδεύτηκε από την μεγαλύτερη αύξηση του πλούτου των δισεκατομμυριούχων αφότου άρχισαν να καταγράφονται στοιχεία», λέει στο Aljazeera ο Ναμπίλ Άχμεντ, διευθυντής του προγράμματος Οικονομικής Δικαιοσύνης της αμερικανικής οργάνωσης Oxfam. Οι δισεκατομμυριούχοι είδαν τις περιουσίες τους να αυξάνονται μέσα σε 24 μήνες τόσο όσο είχαν αυξηθεί τα προηγούμενα 23 χρόνια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Oxfam.

Η ψαλίδα ανοίγει διαρκώς από τη δεκαετία του 1980

Βεβαίως, η αύξηση των ανισοτήτων και της ανισοκατανομής του πλούτου είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται από την δεκαετία του 1980, όταν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο άρχισαν να απορρυθμίζουν και να φιλελευθεροποιούν τις οικονομίες τους για να επιτρέψουν την μεγαλύτερη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Στην περίοδο μετά την επιβολή του φιλελεύθερου μοντέλου παρατηρήθηκε επίσης η μείωση της απασχόλησης, γεγονός που είχε αρνητική επίδραση στο εισόδημα των πιο φτωχών.

Στη διάρκεια της παγκόσμιας κρίσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008-2009 οι κεντρικές τράπεζες έκαναν ενέσεις ρευστότητας στις αγορές με διάφορα εργαλεία και με μείωση των επιτοκίων για να ενθαρρύνουν τις εταιρίες να δανείζονται και να επενδύουν.

«Το εύκολο χρήμα που άρχισε να εμφανίζεται μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση οδήγησε σε αρνητικά επιτόκια και μεγάλη ρευστότητα», σημειώνει ο Τζαγιάτι Γκος, καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο Amherst, της Μασαχουσέτης. Οι εταιρίες επιδιώκοντας να αυξήσουν τα αποθεματικά τους αναζητούσαν γρήγορες αποδόσεις και δεν επέλεξαν τις επενδύσεις στην παραγωγή. Αυτές οι λογικές ενισχύθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας. Κατά την περίοδο αυτή σε 143 από τις 161 χώρες που στοιχεία τους ανέλυσε η Oxfam διαπιστώθηκε ότι πάγωσε η φορολόγηση των πλούσιων και σε άλλες 11 χώρες μειώθηκε η φορολογία τους…

Πανδημία και συσσώρευση προβλημάτων

Όταν άρχισαν να χαλαρώνουν τα περιοριστικά μέτρα που είχαν επιβληθεί στην πανδημία, η μεγάλη αύξηση στην καταναλωτική ζήτηση σε συνδυασμό με τα συσσωρευμένα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού προκάλεσαν πληθωριστικές πιέσεις που έφτασαν σε ύψος ρεκόρ.

Αυτό υποχρέωσε τις κεντρικές τράπεζες να γίνουν πιο φειδωλές στη διάθεση του χρήματος και να ανακοινώσουν μεγάλη αύξηση των επιτοκίων. Στόχος τους ήταν να μειώσουν την ζήτηση, ώστε να πέσουν και οι τιμές.

Αλλά οι εταιρίες για να διαφυλάξουν τα κέρδη τους καθώς είδαν την αλλαγή πολιτικής των κεντρικών τραπεζών άρχισαν να μειώνουν το προσωπικό για να μειώσουν και τις δαπάνες τους. Έτσι ο πληθωρισμός συνοδεύτηκε από αύξηση της ανεργίας.

Όμως ακόμα και με την αύξηση του πληθωρισμού τα περιθώρια κέρδους των εταιριών δεν μειώθηκαν. Οι μεγάλες εταιρίες αντιθέτως αύξησαν τα μερίσματα που έδωσαν στους μετόχους, αντί να ενισχύσουν το μισθολογικό καθεστώς των εργαζομένων.

Επιπλέον η αύξηση του κόστους του χρήματος λόγω της επιτοκιακής πολιτικής των τραπεζών έκανε δυσβάσταχτα το κόστος δανεισμού για τους χαμηλοεισοδηματίες και τις αναπτυσσόμενες χώρες, που υποχρεώθηκαν να δαπανήσουν μεγάλο μέρος του πλούτου για την αποπληρωμή χρεών. Έτσι επήλθε άνοιγμα της ψαλίδας της κοινωνικής ανισότητας και οι αναπτυσσόμενες χώρες έμειναν χωρίς κεφάλαια με τα οποία θα μπορούσαν να παρέχουν μια στοιχειώδη κοινωνική προστασία για τους φτωχούς.

Σύμφωνα με την Oxfam, οι πιο φτωχές χώρες δαπανούν περίπου το 27% των προϋπολογισμών τους για την αποπληρωμή χρεών, ποσοστό που είναι διπλάσιο των δαπανών για την παιδεία και τετραπλάσιο των ποσών που δαπανώνται για την υγεία. Η ανισότητα, τελικά, αποτελεί πολιτική επιλογή.

 topontiki.gr