Κύριε Ερντογάν, εκτίθεστε ως «ανιστόρητος» / ανοικτή επιστολή προς τον πρόεδρο της Τουρκίας
Εξοχότατε,
Είχαμε συναντηθεί και συνομιλήσει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των ετών 2006-2012 όταν ήμουν Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Παρευξείνιας Συνεργασίας (ΟΣΕΠ). Θυμάμαι μάλιστα ότι σας είχα συγχαρεί τότε γιατί ήσασταν ο μόνος πρωθυπουργός της Τουρκίας που κατόρθωσε να περιορίσει τις επεμβάσεις των ενόπλων δυνάμεων στην πολιτική ζωή της χώρας σας.
Ο λόγος που σας απευθύνω τη σημερινή μου επιστολή είναι οι απειλές που εκσφενδονίζετε συστηματικά εναντίον της χώρας μου και, κυρίως, εναντίον των ελληνικών νησιών του Αιγαίου. Θεωρώ ότι θα πρέπει να σταματήσετε να μας απειλείτε γιατί, εκτός των άλλων (η Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή άρτια εξοπλισμένη κι ετοιμοπόλεμη), εκτίθεστε στους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ αλλά και στη διεθνή κοινότητα ως ανιστόρητος, γεγονός που δεν περιποιεί τιμή σ’ έναν ηγέτη του μεγέθους σας. Γι’ αυτό θα αποπειραθώ σήμερα, σε μια προσπάθεια να σας βοηθήσω, να σας υπενθυμίσω τα πραγματικά ιστορικά δεδομένα για τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου μήπως κι έτσι αποκηρύξετε τις ανιστόρητες αναθεωρητικές αιτιάσεις σας.
Ας αρχίσω από τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη. Η αποστρατικοποίηση αυτών των νησιών (η οποία μαζί με την αποστρατικοποίηση των Δαρδανελίων, της Θάλασσας του Μαρμαρά και των νησιών Ίμβρου, Τενέδου και Λαγουσών αρχικά προβλεπόταν από τη Σύμβαση της Λωζάνης για τα Στενά του 1923) καταργήθηκε από τη Σύμβαση του Montreux του 1936.Το δικαίωμα της Ελλάδας να εξοπλίσει τη Σαμοθράκη αναγνωρίστηκε από την Τουρκία σύμφωνα με την επιστολή που απηύθυνε στις 6 Μαΐου 1936 ο Τούρκος Πρέσβης στην Αθήνα Roussen Esref, κατόπιν οδηγιών της Άγκυρας. Η επιστολή επαναλάμβανε τη δήλωση του τότε Τούρκου ΥΠΕΞ, Rustu Aras, που απευθυνόταν προς την Τουρκική Εθνοσυνέλευση με την ευκαιρία της κύρωσης της Σύμβασης του Montreux. Οι δηλώσεις του είχαν ως εξής: «Οι διατάξεις που αφορούν στις νήσους Λήμνο και Σαμοθράκη, οι οποίες ανήκουν στην γειτονική μας και φιλική χώρα Ελλάδα και είχαν αποστρατικοποιηθεί κατ’ εφαρμογήν της Σύμβασης της Λωζάνης του 1923, επίσης καταργήθηκαν με τη νέα Σύμβαση του Montreux κι αυτό μάς ευχαριστεί ιδιαίτερα».
Προς επίρρωση των λεγομένων μου σάς παραπέμπω στην Εφημερίδα των πρακτικών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, τεύχος 12, Ιούλιος 31/1936 σελ. 309. Οι παραπάνω αναφορές μου αποδεικνύουν, κ. Πρόεδρε, ότι εσείς οι ίδιοι, η χώρα σας, αναγνωρίσατε με τον πιο επίσημο τρόπο το δικαίωμα στη Λήμνο και τη Σαμοθράκη να εξοπλίζονται. Επομένως ποιος είναι ο λόγος να αγνοείτε σήμερα τις δεσμεύσεις σας;
Προχωρώ τώρα στο καθεστώς των νήσων Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου και Ικαρίας. Εσείς διαμαρτύρεστε ότι η Ελλάδα έχει παραβιάσει τη Συνθήκη της Λωζάνης κι έχει στρατικοποιήσει τα νησιά αυτά. Αλλά, Εξοχότατε κ. Πρόεδρε, η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης δεν προβλέπει ότι τα συγκεκριμένα νησιά θα τελούν υπό καθεστώς αποστρατικοποίησης. Το άρθρο 13 της Συνθήκης της Λωζάνης προβλέπει τα εξής: «Προς εξασφάλιση της ειρήνης, η Ελληνική Κυβέρνησις υποχρεούται να τηρεί εν ταις νήσοις Μυτιλήνη, Χίω, Σάμω και Ικαρία τα ακόλουθα μέτρα:
– Αι ειρημέναι νήσοι δεν θα χρησιμοποιηθούν εις εγκατάστασιν ναυτικής βάσεως ή εις ανέγερσιν οχυρωματικού τινός έργου.
– Θα απαγορευθεί εις την Ελληνικήν στρατιωτικήν αεροπλοΐαν να υπερίπταται του εδάφους της ακτής της Ανατολίας. Αντιστοίχως η Οθωμανική Κυβέρνησις, θα απαγορεύση εις την στρατιωτικήν αεροπλοΐαν αυτής να υπερίπταται των ρηθεισών νήσων.
– Αι ελληνικαί στρατιωτικαί δυνάμεις εν ταις ειρημένοις νήσοις να περιορισθώσι εις τον συνήθη αριθμόν των δια την στρατιωτικήν υπηρεσίαν καλουμένων, αίτινες δύνανται να εκγυμνάζονται επί τόπου, ως και εις δύναμιν χωροφυλακής και αστυνομίας ανάλογον προς την εφ’ ολοκλήρου του ελληνικού εδάφους, υπάρχουσαν τοιαύτην».
Συνεπώς, Εξοχότατε, δεν υπάρχουν παραβιάσεις εκ μέρους της Ελλάδας της Συνθήκης της Λωζάνης. Αντιθέτως, υπάρχουν τουρκικές παραβιάσεις με τις υπερπτήσεις των αεροσκαφών σας υπεράνω των εν λόγω νήσων. Αν παραδεχτούμε, κ. Πρόεδρε, ότι κανείς δεν δικαιούται να παρερμηνεύει τις διατάξεις των διεθνών συνθηκών κατά το δοκούν, δεν θα πρέπει ν’ αποσύρετε την επιχειρηματολογία σας που βασίζεται σε ανακριβείς ερμηνείες; Θεωρείτε ότι τα υπόλοιπα κράτη, πλην Τουρκίας, δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν επακριβώς το περιεχόμενα μιας διεθνούς συνθήκης;
Ως προς το καθεστώς των νήσων του Νοτιοανατολικού Αιγαίου, τα Δωδεκάνησα, αναφέρω τα εξής: Εσείς ήσασταν ουδέτεροι στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μόνο προς το τέλος κηρύξατε τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας. Τα Δωδεκάνησα παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα κατά πλήρη κυριαρχία από τη Σύμβαση Ειρήνης των Παρισίων του 1947. Οι διατάξεις της συνθήκης αυτής προβλέπουν την αποστρατικοποίηση αυτών των νησιών («Αι ανωτέρω νήσοι θα αποστρατικοποιηθώσι και θα παραμείνουν αποστρατικοποιημέναι»).
Όσον αφορά στους ισχυρισμούς σας για αποστρατικοποίηση των Δωδεκανήσων όμως, θα ήθελα να σας ενημερώσω για τα εξής ισχύοντα που ίσως δεν γνωρίζετε. Η χώρα σας δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος στην παραπάνω Συνθήκη του 1947. Επομένως, η συνθήκη αυτή αποτελεί «res inter alios acta», δηλαδή ζήτημα που αφορά σ’ άλλα κράτη. Κι επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 34 της Συνθήκης της Βιέννης περί Συνθηκών «μια Συνθήκη δεν δημιουργεί υποχρεώσεις ή δικαιώματα για τρίτες χώρες εκτός των συμβαλλομένων», η Τουρκία, ως μη συμβαλλόμενο μέρος, δεν έχει κανένα δικαίωμα να επικαλείται τις διατάξεις της Σύμβασης Ειρήνης του 1947. Επιπροσθέτως, υπενθυμίζουμε ότι το καθεστώς της αποστρατικοποίησης των Δωδεκανήσων έγινε μετά από αποφασιστική παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης και απηχεί τις πολιτικές σκοπιμότητες της εποχής εκείνης.
Έτσι έχουν τα πράγματα, Εξοχότατε, και θα σας παρακαλούσα να σοβαρευτείτε λίγο για να μην χάσετε το κύρος που έχετε αποκτήσει μέχρι στιγμής λόγω της στάσης της Τουρκίας ως προς το Ουκρανικό κι ως προς τις σχέσεις σας με τη Ρωσία.
Αν, παρόλα αυτά, επιχειρήσετε επίθεση εναντίον της Ελλάδας, να είστε βέβαιοι ότι θα αποτύχετε όπως απέτυχαν οι Ιταλοί το 1940.
Παρακαλώ, δεχθείτε, κ. Πρόεδρε, τις διαβεβαιώσεις της μεγάλης μου εκτίμησης.
Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος
Πρέσβης επί τιμή
Γενικός Γραμματέας του ΟΣΕΠ (2006-2012)
Αίγιον, 14.12.2022
