Τι είναι αυτό άραγε που μας ωθεί να σκεφτούμε αρνητικά για ένα γονέα και τις πρακτικές του; Πόσο συχνά παρατηρείται σε ενήλικες, γονείς ή όχι, να σχολιάζουν το μεγάλωμα των παιδιών κάποιου άλλου ανθρώπου;
Συναντάται πιο συχνά σε άντρες ή γυναίκες; Ποια είναι τα ευαίσθητα σημεία μας που ερεθίζονται και προκαλούν αυτή την αντίδραση; Ο στόχος μας είναι συνήθως γονέας του ίδιου η του αντίθετου φύλου; Και τέλος, είναι όλα αυτά σχετικά με την εμφάνιση αυτού του φαινομένου ή κάπως τυχαία; Ας τα δούμε όμως σιγά σιγά.
Δεν είναι ψέμα πως πολλοί ενήλικες ενοχλούνται κατά την συνύπαρξη με παιδιά ιδιαίτερα όταν αυτά είναι κάπως θορυβώδη.
«Μα πώς τα αφήνουν έτσι, δε σέβονται κανέναν»,
« Ας τα μαζέψει κάποιος επιτέλους»,
« Τι γονείς είναι αυτοί» και αλλά τέτοια σίγουρα τα έχετε ακούσει ή τα έχετε σκεφτεί».
Πράγματι, όταν δεν έχεις εμπειρία με παιδιά πιστεύεις πως όντως κάποιος φταίει και μπαίνεις στη λογική της επίλυσης του προβλήματος (κάτι με ενοχλεί-άρα κάποιος πρέπει να φταίει-και αρά κάποιος πρέπει να βρει τη λύση-και τελικά βρίσκω κάποιον να κατηγορήσω πως δεν τη βρίσκει).
Καλά ως εδώ και λογικά, άλλωστε κανείς δεν περνάει καλά έχοντας ένα τρίχρονο να ουρλιάζει πάνω από το κεφάλι του. Κοιτώντας λίγο καλύτερα όμως, ίσως βρούμε το λόγο που μας οδηγεί να σκεφτούμε αμέσως μια κατηγορία σε βάρος ενός ενήλικα που τη στιγμή εκείνη μάλλον δυσκολεύεται. Χμ, ναι δυσκολεύεται.
Και μάλιστα νιώθει την κοινωνική πίεση πως πρέπει να λύσει παιδικά ξεσπάσματα που δεν περνούν από το χέρι του, γιατί δεν είναι όλα τα παιδιά «κακομαθημένα», άλλα έχουν και δύσκολες ώρες και αυτές είναι πολλές.
Τόσες που αν δεν έχεις συναναστραφεί με παιδιά δεν πάει ο νους. Είναι τέτοια τα ερεθίσματα στα οποία εκτίθενται τα σημερινά παιδιά και την ίδια στιγμή τόσο ανώριμος ο υπό ανάπτυξη εγκέφαλος που δυσκολεύεται σε αυτό που αποκαλούμε αυτορρύθμιση.
Κι εμείς οι μεγάλοι πόσες φορές ενοχλούμαστε από το θόρυβο και την πολυκοσμία σε βαθμό που μπορεί να γίνουμε αγενείς ή δύσκολοι στη συνύπαρξη με άλλους και σκεφτείτε πως εμείς έχουμε σχεδόν πάντα τη δυνατότητα να φύγουμε από εκεί που είμαστε, ενώ τα παιδιά βασίζονται στο μεγάλο που τα συνοδεύει.
Αυτός αποφασίζει πότε θα φύγουν και αν συμπίπτει με τις ανάγκες και τα θέλω του παιδιού καλώς, αλλιώς οι συνέπειες δε θα κρύβονται.
Και τελικά τι είναι αυτό που δίνει το έναυσμα στη γονεϊκή κριτική; Η έλλειψη ενσυναίσθησης.
Αν μπορούσαμε να μπούμε στη θέση του άλλου και να ζήσουμε τη δυσκολία του θα είχαμε σίγουρα άλλη γνώμη. Μα γιατί δεν τα καταφέρνουμε; Τι μας εμποδίζει; Η αίσθηση υπεροχής. Αν εγώ σκεφτώ πως ο απέναντι δεν κάνει κάτι σωστά αισθάνομαι αμέσως καλύτερος και ανώτερος. Και γιατί έχω την ανάγκη αυτή να νιώσω ανώτερος από τον άλλο; Μα γιατί το εγώ (ego) τρέφεται ακριβώς από αυτή την ανάγκη μας να επιβεβαιώνεται συγκριτικά με άλλους.
Ένα αφρόντιστο ego χρειάζεται συχνά την επιβεβαίωση και αυτός είναι ο τρόπος που βρίσκει για να επιβραβεύεται και να μεγαλώνει. Και γιατί να έχουμε αφρόντιστο ego; Ο τρόπος που μεγαλώσαμε, η κριτική που βιώσαμε ως παιδιά, γονείς που κατέκριναν τους πάντες συνήθως κρύβονται πίσω από αφρόντιστα ego που κρίνουν άλλους γονείς.
Ωραία όλα αυτά αλλά πως λύνεται αυτό; Με την αυτοπαρατήρηση και την επένδυση στην καλλιέργεια του εαυτού μας. Την επόμενη φορά που θα σκεφτείς πόσο χάλια γονιός είναι αυτός που ταίζει το παιδί του junk food, σκέψου σε τι ακριβώς ωφελεί εσένα αυτή η σκέψη. Ποια δική σου ανάγκη εξυπηρετεί; Που ταυτίζεσαι και που ενοχλείσαι; Είσαι εσύ αυτός που τρώει το junk food; Τότε για δες το λίγο αλλιώς. Είναι μια καλή ευκαιρία για ενδοσκόπηση.
Πάμε όμως κι ένα βήμα πιο πέρα. Γιατί μιλάμε πιο πολύ για γονεϊκή κριτική και όχι γενικά κριτική; Μα γιατί η γονεϊκότητα έχει εξελιχθεί σε αρένα επίδειξης ικανοτήτων. Γονείς απ’ όλο τον κόσμο αγχώνονται για το τι στυλ γονέων θα γίνουν, όχι για τα παιδιά τους αλλά για να ικανοποιήσουν δικές τους ανασφάλειες εαυτού.
Για να νιώσουν ανώτεροι από τον απέναντι γονέα. Ερχόμαστε πάλι λοιπόν στο ζήτημα του αφρόντιστου εαυτού. Στρατιές αφρόντιστων ενηλίκων μεγαλώνουν ανταγωνιστικά τα παιδιά τους, ακολουθώντας μόδες και συμβουλές. Ήταν πάντα έτσι τα πράγματα; Όχι βέβαια.
Ο πατέρας που δούλευε από το πρωί ως το βράδυ δεν είχε άγχη υπεροχής ως γονέας γιατί τα βιοποριστικά του άγχη κάλυπταν όλες τις άλλες ανησυχίες. Κι η μητέρα που μεγάλωνε πολλά παιδιά και είχε όλες τις οικιακές εργασίες που δεν έχουν καμία σχέση σε δυσκολία με τις σημερινές δε νοιαζόταν για το αν θα δώσει στα παιδιά της βιολογικά προϊόντα ή να αναπτύξει την αυτοπεποίθησή τους με τη μέθοδο μοντεσσόρι. Και ήταν τότε καλύτερα δηλαδή;
Μα όχι. Αυτή η γενιά είναι που δημιούργησε αφρόντιστους ενήλικες που στη συνέχεια ψάχνουν να βρουν τα πατήματα τους στην αρένα της γονεϊκότητας. Αφρόντιστοι γιατί έχουν απομακρυσμένη επαφή με τα συναισθήματά τους, εφόσον αυτή δεν καλλιεργήθηκε κατά την παιδική ηλικία. Άνθρωποι που δεν έχουν ακούσει ένα «είμαι περήφανος για σένα» πώς περιμένουμε να έχουν ψηλή αυτοεκτίμηση και κατ’ επέκταση κατανόηση για την ψυχική κατάσταση των άλλων;
Και τέλος, στην κορυφή της αρένας δεν είναι οι πατεράδες αλλά οι μητέρες.
Είναι αυτές που ευθύνονται για τη συμπεριφορά των παιδιών, για τη διατροφή, για τη σχολική επίδοση, είναι σ’ αυτές που πάει αμέσως και ασυνείδητα η γονεϊκή κριτική γιατί κάτι δεν έκαναν σωστά.
Είναι οι μητέρες που πρέπει να ντρέπονται γιατί το παιδί τους δεν τρώει στερεά τροφή από 6 μηνών ή χτύπησε το συμμαθητή του.
Και από που έρχεται αυτή η κριτική; Συχνότερα από άλλες μητέρες. Η γυναίκα έχει υποβαθμιστεί στον εργασιακό χώρο, έχει αναγκαστεί να έχει κοινωνικά μειονεκτική θέση ,είναι αυτή που έχει την ανάγκη κάπου να αριστεύσει.
Κάπου να αισθανθεί πως κρατάει τα ηνία. Κι όταν συναντάμε πάλι έναν αφρόντιστο εαυτό, τότε η κάθε γυναίκα εργαλειοποιεί αυτό στο οποίο έχει τον απόλυτο έλεγχο, και δηλαδή το παιδί. Όπως είπαμε και παραπάνω σκοπός αυτών των ψυχικών διεργασιών είναι η ανύψωση εαυτού η οποί με ένα μαγικό τρόπο δε σταματάει ποτέ. Πάντα θέλει κι άλλη ανατροφοδότηση καθώς οι άνθρωποι με χαμηλή εικόνα εαυτού δε φτάνουν ποτέ σε ένα ικανοποιητικό για αυτούς επίπεδο.
Λίγο βαθύτερα, είναι αυτοί οι άνθρωποι που κρατούν μόνιμα έναν κριτή από τη μασχάλη νομίζοντας πως τους βοηθά να γίνουν καλύτεροι και νιώθουν ανασφάλεια αν τον αφήσουν στην άκρη.
Ο κριτής αυτός έμεινε δωράκι από την παιδική ηλικία και είναι πραγματικά δύσκολο να τον ξεφορτωθείς, απαιτεί πολλή δουλειά αλλά πιστέψτε με αξίζει τον κόπο, αφού δεν υπάρχει καλύτερη επένδυση από τη δουλειά με τον αφρόντιστο εαυτό σου.
