100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή / Μαρτυρίες Ρουμλουκιωτών από τη Μικρασιατική Εκστρατεία – Αρχείο Γιάννη Μοσχόπουλου 1/8
Γιάννης Μοσχόπουλος
Για τα γεγονότα της εκστρατείας του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία το 1919-1922 στο αρχείο μου υπάρχουν, σημειώσεις μαρτυριών (ΣΜ), ηχογραφημένη μαρτυρία (ΗΜ), η από 25.07.1976 χειρόγραφη μαρτυρία A (ΧΜΑ), η από 1980 χειρόγραφη μαρτυρία Η (ΧΜΗ) του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Αντ. ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΥ ή Παπαντωνίου που γεννήθηκε το 1899 στο Γιδά. Οι χειρόγραφες μαρτυρίες του είναι γραμμένες σε «κόλλες αναφοράς» των τριάντα γραμμών και σε έξι σελίδες αντίστοιχα η κάθε μία. Τα κείμενά τους κατά τη «διπλωματική μεταγραφή» τους διατηρώντας την γραφή του πρωτοτύπου ή την πιστή απομαγνητοφώνηση με ελαχιστότατες παρεμβάσεις μου μέσα σε αγκύλες, έχουν όπως ακολουθεί:
ΧΜΑ- «[…] αυτά τα έκανε ο Σατανάς Ελε[υ]θέριος Βενιζέλος και μας
έριξε στα δείχτυα των Συμάχων όπου και σήμερα παραμένομεν
ενώ ο πρώτος Κωνσταντίνος ήθελε να μείνη τότε η Ελλάς ουδετέρα.
ΗΜ- Το ‘19 άν’ξε το μέτωπο. Μάρτιο μήνα θυμάμαι. Μετά το Μάϊο μας επιστράτευσαν εμάς από δώ μας πήγαν στρατιώτες Σαλουνίκη […]
ΧΜΗ- Με την συμπλήρωσιν μου της ηλεικίας των δέκα ενέα ετών
εκλήθην από το υπουργείον των Στρατιωτικών να υπηρετήσω την
θειτίαν όπως και οι κάτωθι Συνάδελφοί μου επειδή το Κράτος είχε
ανάγκην Στρατού λόγω της κατοχής τον μήνα Μάϊον 1919
της Σμύρνης. […] και επιστρατεύθην την 10ην Μαίου του ιδίου
έτους με τους κάτωθι πατριώτας Συναδέλφους μου
ΗΜ- Δέκα παιδιά ήταν από δώ [από τον Γιδά]. Ήταν του 19 η κλάση πήγαν άλλοι, του 20 που ήμαν εγώ ήταν δέκα πιδιά. Γρηγόρης Μοσχόπουλος, Νικολάκης Κούγκας, Ιωάννης Πανταζόπουλος, [ΧΜΗ Αθανάσιος Π. Ρουτσιόπουλος, Νικόλαος Γ. Λαφαζάνης, ΣΜ Παπαθανασόπουλος Αντώνιος], Απόστολος Νουσιόπουλος, Θωμάς Νουσιόπουλος, Μπαλτζής Αριστείδης, Γιαννόπουλος Αντώνιος, Τζούτζιας Αναστάσιος ένας Ηπειρώτης ήταν αυτός, Κυρόπουλος Γεώργιος.
Κάναμε γλέντι, είχα καφενείο εγώ στην παλιά αγορά, στο κέντρο […]. Κάναμε γλέντι εκεί, κι χωριανοί ήρθαν, εμείς, επειδή φεύγαμι για στρατιώτες. Πήραμε νταούλια εκεί, χορέψαμε, γλεντήσαμε, και μας ξεπροβοδίσαν μέχρι το σταθμό.
ΧΜΑ- Τραγουδούσαμε:
«Κορίτσια μαύρα βάλλετε, καλλογριές γενήτε,
γιατί πάμε στον πόλεμο, δεν θα μας ξαναδείτε».
ΧΜΗ- Πρόεδρος δε τον Μάϊον το έτος 1919 / ήτο τότε ο Γρηγ. Απ. Κατρανίτσας / όπου μας συνόδευσαι Σιδηροδρομικώς / μέχρις την Θεσ/νίκην εις την Στρατο / λογίαν όπου μας παρέδωσαι / και πήγαμε στους Στρατώνες Άνω τούμπας προς εκγύμνασιν.
ΧΜΑ- Έμπεδα Σερρών λεγόταν τότε. Εκεί καθήσαμε δυό μήνες. Μετά ήταν τα έμπεδα, μετά μας κάλεσαν τον καθένα στο λόχο τ’, εμένα με πήραν στο Στρατηγείο. Είχαμε έναν συνταγματάρχη. Η έκτη τάξη λεγόταν δευτέρα δημοτικού, έτσι τάλιγαν τότε. Απλός στρατιώτης. Τον άρεσα πολύ. Μές στο στρατηγείο, φυλάγαμε το στρατηγείο.
ΧΜΑ- εκεί ήλθε από το Στρατηγείον κάπχιος Συνταγματάρχης ονόματι
Καλλίνικος Γεράσιμος μας διάλεξε από τον λόγον και μας
απέσπασε ως Φρουρά στο Γεν. Στρατηγείον στο αριστερό δε
χέρι μας έβαλαν περιβραχιόνιον με κεντημένα γράμματα
Φ.Γ.Σ. Φρουρά Γενικού Στρατηγείου από τον Μάϊον το
1919 μέχρι τον Φεβρουάριον 1920
ΧΜΑ- όταν εγώ επιστρατεύθην εις ηλικίαν 19 ετών και πήγα στρατιώτης με το χακί και
Γαλλικά όπλα λέμπελ παρουσιάσαμε όπλα στο Στρατηγείο
στον Γάλλο Στρατηγό Σεράηχ [Σαράϊγ] που ήλθε στο Στρατηγείον
εγώ τότε υπηρετούσα στο Γεν. Στρατηγείον.
ΧΜΗ- Μετά παρέλευσιν δε Τριών μηνών / ήλθε ένας Συν/χης από το Στρατηγείον / και μας απόσπασε εις αυτό τεσαράκοντα
Άνδρες, και μας τοποθέτησαν εις τον Λόχον Φρουράς Γεν. Στρατηγείου
Εκεί καθημερινώς Γυμνάσια και φρουρά εις το Στρατηγείον και στα
πλάγια στην δεξιάν χείρα είχαμε τρία χρυσά Γράμματα Φ.Γ.Σ.
Φρουρά Γενικού Στρατηγείου και Στρατηγόν τον Περικλήν Καλιδόπουλον. μετά παρέλευσιν ενέα μηνών έφυγε από την Θεσ/νίκην όλλον το Στρατηγείον για την Σμύρνην ατμοπλοεικώς με το πλοίον Αδριατικός.
[…]».
Φωτ. 1. Αποβίβαση του ελληνικού στρατού στην Σμύρνη
Αλεξάνδρεια, 15.6.2022
ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΣ / mosio@otenet.gr / 6977336818
