Το ιδιαίτερο όπου και όποτε βρεθεί θα τσαλαπατηθεί. Θα περάσει από πάνω του ο οδοστρωτήρας του όχλου και της μαζοποιημένης σκέψης και θα το ισοπεδώσει. Η πραγματικότητα μας εμπνέει, και, αν υπάρχει κάτι που μας στυλώνει αυτή τη στιγμή και μας κρατάει ορθούς, είναι η Τέχνη που αποζητά και αγωνίζεται να κάνει την πραγματικότητα όνειρο και το όνειρο πραγματικότητα χωρίς ιταμές διακρίσεις
Νικολέτα Θάνου*
Ηθοποιός σημαίνει φως είχε πει ένα ιερό τέρας του θεάτρου και του κινηματογράφου, ο Δημήτρης Χορν. Αυτό έγραψε το 1962 ο Μάνος Χατζιδάκις και ερμήνευσε ο Δημήτρης Χορν θέλοντας και οι δύο τους να ”φέρουν” στο φως το έργο που επιτελεί αλλά και τις συνεχείς δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ηθοποιός. Υπάρχουν κάποιοι που διαθέτουν το φως έμφυτο καθορίζοντας την καλλιτεχνική τους πορεία σε μεγάλο βαθμό. Ένα φως που δε νομίζω ότι αποκτάται. Ακόμα κι αν κάποια στιγμή λουφάζει , έρχεται ο καιρός που αναδύεται και διαχέεται στους γύρω άπλετα και αβίαστα.
Tεράστια η εκτίμηση για το πρόσωπο και την καλλιτεχνική πορεία του Άρη Σερβετάλη. Ανάλογη του θορύβου που έχει ξεσπάσει γύρω από το όνομά του. Ένας ηθοποιός επίμονα και προκλητικά ανατρεπτικός . Ένας ηθοποιός με ταυτότητα, με σπίθα , με φως. Παρακμιακός; Μπορεί για κάποιο διάστημα. Αλλά, όπως κάθε παρακμιακός και αντισυμβατικός καλλιτέχνης έκανε την υπέρβαση, πέρασε στην αντίπερα όχθη, ψάχτηκε , έψαξε, συμφιλιώθηκε με τα σκοτάδια του, συνομίλησε με τους προσωπικούς του δαίμονες , «έπιασε πάτο» , αλλά σηκώθηκε. Και αυτό είναι εν τέλει που κρίνει τη δύναμη του ανθρώπου, γιατί τη δυναμική την κρίνει η ευφυΐα του. Ο Σερβετάλης είναι από αυτούς που διαθέτουν και τα δύο.
Δεν μπορεί να σταθεί αρνητική κριτική , κατά τη γνώμη μου, ούτε ειρωνική αντιμετώπιση για έναν ηθοποιό αυτού του διαμετρήματος . Αινιγματικός όσο και αυθεντικός. Και το αυθεντικό στις μέρες μας προκαλεί, δεν είναι αρεστό, γιατί ξεσκεπάζει τη σύγχρονη γελοιότητα. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με μια υποβόσκουσα , εκκολαπτόμενη όμως ένταση . Μια ένταση που στο πέρασμα του χρόνου μπολιάστηκε με μια αδόκητη ταπεινότητα, που γέννησε αβεβαιότητες. Δε θα εστιάσω στον αν είναι άνθρωπος του Θεού, θα εστιάσω στο ότι είναι απλά άνθρωπος. Και υπηρετεί αυτό στο οποίο τάχτηκε τίμια, ξεκάθαρα, ανεπιτήδευτα.
Μετά την ανακοίνωση αποχώρησης από την παράσταση Ρινόκερος του Ιονέσκο , η οποία είχε προετοιμαστεί εδώ και καιρό, οι ρινόκεροι της δημοσιογραφίας που ξέρουν μόνο να στοχοποιούν και να παραμορφώνουν προσωπικότητες, που το ηθικό τους ανάστημα ενοχλεί, ξεκίνησε ένας οχετός επικρίσεων, δηλωτικών της αξίας του ανθρώπου και καλλιτέχνη, όταν όλο το θέατρο ζέχνει ακόμα από τις πρόσφατες αποκαλύψεις για βιασμούς , βιαιοπραγίες και διαστροφικές πρακτικές από υπεράνω πάσης υποψίας «καλλιτέχνες». Μέχρι τότε δε μιλούσε κανείς. Και έγινε η ξαφνική αφύπνιση με τη συνειδητή και υπεύθυνη στάση ενός ανθρώπου που τίμησε την τέχνη του με τον κάλλιστο τρόπο μέσα από την άρνησή του να υποκλιθεί στον νέου τύπου «εκλεκτισμό».
Φημιζόμαστε βέβαια για την κοντή μας μνήμη. Ας θυμηθούμε λοιπόν. Άνεργοι έμειναν οι ηθοποιοί και όταν ακυρώθηκαν παραστάσεις και έκλεισαν θέατρα από τις προαναφερθείσες αποκαλύψεις , αλλά εκεί το ζήτημα συγκαλύφθηκε, λούφαξαν οι ιθύνοντες, ενώ τα διαπλεκόμενα μέσα και οι «ευγενείς» τους εκπρόσωποι εναγκαλίζονταν με τη διαφθορά ποδοπατώντας αξιοπρέπειες και διασύροντας υπολήψεις. Αργότερα, βέβαια, και πολύ καθυστερημένα εμφανίστηκαν ως τιμητές της ηθικής, γιατί τους πρόλαβε η αλήθεια ή μάλλον αλήθειες, που είναι αμείλικτες και δε χωρούν ούτε συγχωρούν ωραιοποιήσεις.
Ειπώθηκε, μεταξύ άλλων, ότι ο κύριος Σερβετάλης μπέρδεψε την πραγματικότητα με το θέατρο. Μα, θα μπορούσε να διερωτηθεί κάποιος, πώς γίνεται να διαχωριστούν αυτά τα δύο; Δε γίνεται. Ειδικά σε μία παράσταση με τέτοιο συμβολικό περιεχόμενο , με τόσα σημαινόμενα και παραπομπές στη ζοφερή και αποπνικτική καθημερινότητα , που αναζητά το ιδιαίτερο μανιωδώς μέσα στο αγελαίο και το ακατανόητο . Το ιδιαίτερο όπου και όποτε βρεθεί θα τσαλαπατηθεί. Θα περάσει από πάνω του ο οδοστρωτήρας του όχλου και της μαζοποιημένης σκέψης και θα το ισοπεδώσει. Η πραγματικότητα μας εμπνέει, και, αν υπάρχει κάτι που μας στυλώνει αυτή τη στιγμή και μας κρατάει ορθούς, είναι η Τέχνη που αποζητά και αγωνίζεται να κάνει την πραγματικότητα όνειρο και το όνειρο πραγματικότητα χωρίς ιταμές διακρίσεις. Γιατί στην Τέχνη χωράνε όλοι. Η διαλογή ανθρώπων δεν εναρμονίζεται με το κοινωνικό έργο που επιτελεί.
Ένα μεγάλο μπράβο στον καλλιτέχνη , λοιπόν, που το κατάφερε.. Γιατί το ζήτημα που ανακύπτει δεν είναι θεολογικό, ούτε πολιτικό. Είναι βαθιά και αδιαπραγμάτευτα ηθικό – ανθρωπιστικό και δεν έχει να κάνει με συμφέροντα. Αλλά σε ποιον συμφέρει να το δει; Τις απαντήσεις τις έχουμε έτοιμες από τους μιντιακούς τυφλοσούρτες που έχουν γκρεμίσει τη λέξη ευθύνη στον Καιάδα του αργυρώνητου πνεύματος και της μολυσματικής ηθικής. Για ποιον Σερβετάλη να μιλάμε τώρα;
——————
Σημείωση Φαρέτρας: *Η Νικολέτα Θάνου είναι Φιλόλογος. Δημοσιεύει άρθρα της σε ιστότοπους φιλολογικούς και όχι μόνο. Ζει και εργάζεται ως ιδιώτης εκπαιδευτικός στα Τρίκαλα.
