“Η μάχη του Κιλκίς, 4 Νοεμβρίου 1944 / Η επίθεση του ΕΛΑΣ στους οχυρωμένους συνεργάτες των Γερμανών” γράφει ο Στέργιος Αποστόλου

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ   (4-11-1944)

Η επίθεση του Ε.Λ.Α.Σ κατά των οχυρωμένων στο Κιλκίς συνεργατών των Γερμανών Π.Α.Ο, Ε.Ε.Σ, Ε.Α.Σ.Α.Δ, Ταγματασφαλιτών κ.ά. 

Την 3^η Νοεμβρίου 1944, το απόγευμα, υπό τα συνεχή πλήγματα των δυνάμεων του Ε.Λ.Α.Σ, ολοκληρώνεται η απελευθέρωση της Ελλάδας με την αποχώρηση των τελευταίων εχθρικών δυνάμεων από το Ελληνικό έδαφος, με εξαίρεση την Κρήτη και την Μήλο. Τρέμοντας την οργή του Ελληνικού λαού, τους ακολούθησαν πολλοί Έλληνες συνεργάτες τους, όπως, μέλη των κατοχικών κυβερνήσεων, αρχηγοί εθνοπροδοτικών στρατιωτικών σχηματισμών με τα τμήματά τους κ.ά. Ο Κικίτσας (1) αναφερόμενος στο ανωτέρω θέμα γράφει:

«Αναφορές των τμημάτων μας πληροφόρησαν ότι μαζί με τους τελευταίους Γερμανούς διέφυγαν πέρα από τα σύνορα, ολόκληρο το τμήμα του Πούλου, (2) το υπολόγιζαν γύρω στις 6000, και άλλοι τόσοι περίπου ταγματασφαλίτες που προέρχονταν από τη Ν. Ελλάδα».

Για την ιστορία, πρέπει να αναφερθεί ότι, πριν από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον Ε.Λ.Α.Σ και την οριστική αποχώρηση των Γερμανών, τα περισσότερα ένοπλα δωσιλογικά σώματα των βόρειων περιοχών της Ελλάδας, με την παρότρυνση και υποστήριξη των Άγγλων, είχαν συγκεντρώσει όλες τις προσπάθειές τους προς την Κεντρική Μακεδονία, στο χώρο μεταξύ Αξιού και Στρυμόνα, με κέντρο τη Θεσσαλονίκη. Επειδή, όμως, τα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ, παράλληλα με τις σφοδρές επιθέσεις τους κατά των υποχωρούντων Γερμανών, πραγματοποιούσαν επιθέσεις και κατά των ένοπλων τμημάτων των διαφόρων δωσίλογων συνεργατών τους, οι Άγγλοι, οι οποίοι ενδιαφέρονταν για την αλώβητη επιβίωση των τελευταίων μετά την οριστική αποχώρηση των Γερμανών, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν στο μέλλον σαν στρατιωτικό αντίβαρο στον Ε.Λ.Α.Σ, εγκατέλειψαν κάθε πρόσχημα και εμφανώς πλέον τα ενίσχυαν με κάθε τρόπο.

Κυρίως, τα ενθάρρυναν να υποστηρίζουν την αποχώρηση των Γερμανών για να μην περιέλθει ο βαρύς οπλισμός τους στα χέρια του Ε.Λ.Α.Σ. Με διαταγή τους απαγόρευσαν στα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ να περάσουν τον Αξιό και το Στρυμόνα, στηριζόμενοι στους όρους της Συμφωνίας της Καζέρτας. Η Ο.Μ.Μ (Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας) με επικεφαλής τον στρατηγό Ευριπίδη Μπακιρτζή, εκώφευσε στη διαταγή των Άγγλων και έδωσε εντολή στα τμήματά της να προωθηθούν ταχύτατα προς την πόλη της Θεσσαλονίκης και προς άλλες κατευθύνσεις.

Έτσι, τα εξοπλισμένα από τους Γερμανούς και τους Άγγλους ένοπλα δωσιλογικά σώματα βρέθηκαν προ απροόπτου και ανέμεναν εντολή των τελευταίων για να κινηθούν προς συγκεκριμένα σημεία, όπου με τον όγκο και τη δύναμη πυρός που διέθεταν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τροχοπέδη στη συνεχιζόμενη προέλαση του Ε.Λ.Α.Σ. Σκοπός τους, βεβαίως, ήταν να αντισταθούν σθεναρά στις πιέσεις του, μέχρις ότου αφιχθούν τα αγγλικά στρατεύματα για να ενωθούν με αυτά, σύμφωνα με την υπόσχεση που τους έδωσαν οι Άγγλοι.

Ως το πλέον κατάλληλο σημείο συγκέντρωσης των προαναφερόμενων ένοπλων δωσιλογικών σωμάτων  κρίθηκε η πόλη του Κιλκίς. Σημειώνω ότι, πριν αποχωρήσουν από την πόλη αυτή οι Γερμανοί, παρέδωσαν στα εκεί ευρισκόμενα σώματα των Ελλήνων συνεργατών τους μεγάλες ποσότητες οπλισμού, πυρομαχικών και τα ισχυρά οχυρωματικά έργα που είχαν κατασκευάσει. Κατόπιν τούτου, τα δωσιλογικά σώματα άρχισαν να συρρέουν μαζικά και με σπουδή στο Κιλκίς, προερχόμενα από διάφορα σημεία.

Ο Αντισυνταγματάρχης Καζαμίας βρίσκονταν, ήδη, στο Κιλκίς (3), ο Κισάμπατζακ από τον Κούκο (4), ο Βαής από την Κατερίνη (5), μερικές ομάδες Πουλικών από τα Γιαννιτσά (6), οι Δάγκουλας (7) και Γκαρίπης (8) από τη Θεσσαλονίκη και την περιοχή της, οι Κ. Παπαδόπουλος (9), Λευτέρης (10), Σπυρίδης (11), Κεπελέκ (12), Λαζίκ (13), Τσετέ-παπάς (14) από τους νομούς Κιλκίς και Σερρών, οι ένοπλοι του Ε.Α.Σ.Α.Δ από τη Θεσσαλία (15), μερικοί  Ταγματασφαλίτες από τη Νότια Ελλάδα που βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη και, πέραν των ανωτέρω, και πολλοί άλλοι συνεργάτες των Γερμανών.

Ο Μιχάλαγας (16), με τους υπ’ αυτόν Τουρκόφωνους οπλαρχηγούς και τα σώματά τους, περίπου 2500 – 3000 άνδρες, παρέμειναν στα οχυρωμένα χωριά τους στην περιοχή Κοζάνης και δεν πήγαν στο Κιλκίς. Εκτιμάται ότι η συνολική δύναμη των σωμάτων των συνεργατών των Γερμανών που συγκεντρώθηκε στην πόλη του Κιλκίς ανέρχονταν σε 8000 με 9000 άνδρες. Όλος αυτός ο εσμός των βασανιστών και δολοφόνων του Ελληνικού λαού, με την έμπνευση, προτροπή και υποστήριξη των Άγγλων, αιφνιδίως είχε μεταμορφωθεί σε στρατό του Ε.Δ.Ε.Σ Μακεδονίας!

Για την προετοιμαζόμενη επίθεση κατά του Κιλκίς, η Διοίκηση της Ο.Μ.Μ του Ε.Λ.Α.Σ αποφάσισε να  συγκροτήσει ειδικό Απόσπασμα. Η δύναμη αυτού του Αποσπάσματος ανέρχονταν σε 6000 άνδρες, αποτελούνταν δε από τα εξής τμήματα: Από την Χ Μεραρχία 3 Τάγματα του 30ού Συντάγματος, 3 του 16^ου και 2 του 50ού. Από την ΧΙ Μεραρχία 3 Τάγματα του 13^ου Συν/τος και 2 του 19^ου. Από την ΙΧ Μεραρχία 1 Τάγμα του 28^ου Συντάγματος και 1 του 53^ου. Στη δύναμη του Αποσπάσματος ανήκαν επίσης και 6 Λόχοι σαμποτέρ και δυναμιτιστών των ανωτέρω τμημάτων, καθώς και η Ταξιαρχία  Ιππικού   της   Θεσσαλίας.  Επικεφαλής   του  Αποσπάσματος ετέθη ο Καπετάνιος της Χ Μεραρχίας Κικίτσας. Ακολούθως, από το Απόσπασμα αυτό συγκροτήθηκε ειδικό Κλιμάκιο με αρχηγό τον καπετάν Πέτρο (17), το οποίο αποτελούνταν από τα 1^ο και 3^ο Τάγματα, το Λόχο δυναμιτιστών και το Λόχο της Ε.Π.Ο.Ν που ανήκαν στο  30ό Σύνταγμα. Στο ίδιο Κλιμάκιο συμμετείχαν επίσης και τα 1/28 και 2/53 Τάγματα, καθώς και το 3/16 Τάγμα του Ακρίτα (18).

Πριν από τη μάχη, η Διοίκηση του Αποσπάσματος του Ε.Λ.Α.Σ, για να αποφύγει την αδελφοκτόνο σύγκρουση, κάλεσε με απεσταλμένους της τα συγκεντρωμένα στο Κιλκίς δωσιλογικά σώματα να καταθέσουν τα όπλα, εγγυώμενη ρητά για τη ζωή τους. Τα τελευταία απέρριψαν την πρόταση. Για τον Ε.Λ.Α.Σ άλλη λύση, εκτός από τη σύγκρουση, δεν υπήρχε. Την 4^η Νοεμβρίου 1944, όλα τα προαναφερόμενα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ πραγματοποιούν θυελλώδη επίθεση κατά των οχυρωμένων στο Κιλκίς συνεργατών του κατακτητή. Οι τελευταίοι, άρτια εξοπλισμένοι από τους Γερμανούς και προστατευμένοι από τις οχυρώσεις τους, πρόβαλαν λυσσαλέα αντίσταση στις αλλεπάλληλες επιθέσεις του Ε.Λ.Α.Σ. Μία προσπάθεια του αρχηγού του Ε.Ε.Σ Κώστα Παπαδόπουλου (που είχε φύγει από το Κιλκίς με το τμήμα του πριν από την μάχη) να ανακουφίσει τους πολιορκημένους προσβάλλοντας με το ιππικό του τα νώτα του Ε.Λ.Α.Σ απότυχε. Η φονική μάχη κράτησε μέχρι το απόγευμα. Ο εχθρός άρχισε να δείχνει σημεία κάμψης και να παραδίδεται τμηματικά. Στο 3/16 Τάγμα Ε.Λ.Α.Σ του Ακρίτα, το οποίο ήταν ενισχυμένο με τον Λόχο της Ε.Π.Ο.Ν του 30ού Συντάγματος, είχε δοθεί η εντολή να επιτεθεί κατά των οχυρωμένων στο Νοσοκομείο αντιπάλων και σε άλλες εστίες αντίστασης που βρίσκονταν στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλης.

Ο προωθημένος 9^ος Λόχος αυτού του Τάγματος, με επικεφαλής τον Ναουσαίο Διοικητή του Λοχαγό Γεώργιο Μιμίκο, κινήθηκε προς την κατεύθυνση που βρίσκονταν οι καπναποθήκες και  το νεκροταφείο, όπου 800 περίπου οχυρωμένοι συνεργάτες των Γερμανών, ύστερα από πολύωρη μάχη, είχαν σηκώσει λευκή σημαία για να παραδοθούν. Μόλις σηκώθηκαν από τις θέσεις τους ο Μιμίκος με τους άνδρες του Λόχου και προχώρησαν για να αφοπλίσουν τους παραδοθέντες, τότε αυτοί άρχισαν να βάλλουν με καταιγιστικά πυρά εναντίον τους. Ακάλυπτοι οι ΕΛΑΣίτες δέχτηκαν στα κορμιά τους τις φονικές σφαίρες των δόλιων αντιπάλων τους. Πολλοί κατέπεσαν νεκροί στο έδαφος, μεταξύ των οποίων και ο  Διοικητής του Λόχου Γεώργιος Μιμίκος. Νεκροί κατέπεσαν και οι Ναουσαίοι Γεώργιος Αποστολίδης του Στυλιανού, Ανθυπολοχαγός, Διοικητής Διμοιρίας, Παντελής Χαριάδης του Παναγιώτη, Καπετάνιος Διμοιρίας, Χρήστος Σεϊζης του Δημητρίου, Καπετάνιος Διμοιρίας και οι ΕΛΑΣίτες Δημήτριος Ίντος του Νικολάου και Ιωάννης Δραγουμάνος του Κωνσταντίνου.

Την ίδια δόλια τακτική ακολούθησαν οι συνεργάτες των Γερμανών και σε άλλα σημεία στα οποία γίνονταν συγκρούσεις. Σημειώνω ότι οι περισσότεροι νεκροί του Ε.Λ.Α.Σ προέρχονταν από τέτοιες δόλιες περιπτώσεις. Τελικά, το Κιλκίς κατελήφθη. Στη μάχη αυτή βρήκαν το θάνατο πολλοί αρχηγοί των ένοπλων εθνοπροδοτικών σωμάτων, όπως, οι Κισάμπατζακ, Βαής, Δάγκουλας κ.ά. Υπήρξαν και πολλοί οι οποίοι λυντσαρίστηκαν μετά την μάχη από έξαλλες γυναίκες, χήρες και μάνες αγωνιστών, όπως, ο αιμοχαρής Τσετέ-παπάς, που έκοβε με μαχαίρι τις ρόγες από τα στήθη των κοριτσιών και ξεκοίλιαζε τις έγκυες γυναίκες.

Την ίδια τύχη επιφύλασσε και σε άλλους εγκληματίες το μαινόμενο πλήθος των συγγενών διαφόρων θυμάτων τους, το οποίο, μη υπολογίζοντας τους φρουρούς ΕΛΑΣίτες και τους άνδρες της Βρετανικής Στρατιωτικής αποστολής που βρίσκονταν ανάμεσά τους, τους αποσπούσε με τη βία από τα χέρια τους και τους λύντσαρε. Ο Κικίτσας για το θέμα αυτό γράφει :

«H οργή αυτών που είχαν δεινοπαθήσει, ιδιαίτερα τα δύο τελευταία χρόνια, ήταν αδύνατο να συγκρατηθεί. … Σ’ αυτές τις στιγμές το χυμένο  αίμα  παραμερίζει κάθε λογική και οι άνθρωποι λειτουργούν σαν πληγωμένα αγρίμια. Το θέαμα των 128 νεκρών του Ε.Λ.Α.Σ, όταν συγκεντρώθηκαν τα πτώματά τους από τους δρόμους και τ’ αναχώματα για να κηδευτούν, μπορούσε να προκαλέσει παραφροσύνη. Και δεν μπορώ σήμερα να ισχυριστώ ότι αυτό δεν έγινε. Ούτε ότι δεν μας επηρέασε και μας …» (19)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

 Το παρόν κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο μου «Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»(1941 – 1944), σελ. 273 – 276, Νάουσα 2006. Οι συμπληρωματικές διευκρινιστικές πληροφορίες οι οποίες παρατίθενται κάτω από το υπόμνημα και σχετίζονται άμεσα με πρόσωπα και γεγονότα τα οποία αναφέρονται στο κείμενο, δεν περιλαμβάνονται στο βιβλίο μου. Παρατέθηκαν για  πληρέστερη ενημέρωση.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Α΄ Χρησιμοποιηθείσα βιβλιογραφία

α) Σαράντη Πρωτόπαπα – Κικίτσα  «Χη ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΤΟΥ Ε.Λ.Α.Σ» Σελ. 421-428. Αθήνα 1978.

β) Θανάση Μητσόπουλου  «ΤΟ 30ό  ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ Ε.Λ.Α.Σ» Σελ. 404-408. Αθήνα 1987.

γ) Συλλογική εργασία ομάδας αγωνιστών «ΣΤ’ ΑΡΜΑΤΑ! ΣΤ’ΑΡΜΑΤΑ!» Τόμος 2^ος, σελ. 184-185. Αθήνα 1964.

Β΄ Οι παραπομπές του κειμένου υπ’ αριθ. 1 – 19 αναφέρονται στις κατωτέρω συμπληρωματικές διευκρινιστικές πληροφορίες:

(1) Ο Σαράντης Πρωτόπαπας (Κικίτσας) υπήρξε Καπετάνιος της Χ Μεραρχίας του Ε.Λ.Α.Σ, στην οποία υπάγονταν και το 16^ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ, που δρούσε κυρίως στην περιοχή Βερμίου. Τα λοιπά μέλη της πρώτης Διοίκησης της Χ Μεραρχίας ήταν οι Ευάγγελος Καλαμπαλίκης, Στρατιωτικός Διοικητής και Μάρκος Βαφειάδης, αντιπρόσωπος του Ε.Α.Μ. Κατά γενική ομολογία, ο Κικίτσας υπήρξε ένας από τους πιο επιτυχημένους Καπετάνιους Μεραρχιών του Ε.Λ.Α.Σ, με ιδιαίτερα προσόντα κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Θα πρέπει, επίσης, να αναφερθεί ότι η Μεραρχία του κατέφερε συντριπτικά πλήγματα στα ένοπλα σώματα της Π.Α.Ο (Πατριωτική Απελευθερωτική Οργάνωση), τα οποία συνεργάζονταν στενά με τους Γερμανούς και συνέβαλε καθοριστικά στη διάλυση αυτής της εθνοπροδοτικής οργάνωσης.

(2) Ο ακροδεξιός Συνταγματάρχης και θιασώτης του Χίτλερ Γεώργιος Πούλος, υπήρξε  ένας από τους φανατικότερους συνεργάτες των Γερμανών. Συγκρότησε πολυπληθές ένοπλο σώμα αποτελούμενο, ως επί το πλείστον, από εγκληματικά στοιχεία.

(3) Ο Π. Καζαμίας υπήρξε στενός συνεργάτης του Κ. Παπαδόπουλου και των Γερμανών. Κατά την οριστική αποχώρηση των τελευταίων από το Κιλκίς, υπηρετούσε ως Ταγματάρχης στη Στρατιωτική Διοίκηση Κιλκίς του αποκαλούμενου Ε.Ε.Σ (Εθνικός Ελληνικός Στρατός).

(4) Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος ήταν τουρκόφωνος από το χωριό Κούκος της Κατερίνης, ο οποίος έφερε το προσωνύμιο Κισάμπατζακ (κοντοπόδαρος). Σχημάτισε ένοπλο σώμα από Τουρκόφωνους το οποίο πολέμησε με λύσσα τον Ε.Λ.Α.Σ στο πλευρό των Γερμανών, σ’ όλο το διάστημα της κατοχής. Διέπραξε άπειρα εγκλήματα κατά των ΕΑΜικών αγωνιστών. Κατέφυγε στο Κιλκίς μαζί με τα άλλα δωσιλογικά σώματα. Κατά μία εκδοχή φέρεται ότι σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των μαχών, κατ’ άλλη, όμως, ότι αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια των ΕΛΑΣιτών.

(5) Ο Θεόφιλος Βαής ήταν επικεφαλής ένοπλου σώματος το οποίο συνεργάζονταν στενά με τους Γερμανούς. Βασικός τομέας δράσης του ήταν η Κατερίνη και η περιοχή της. Κλείστηκε και αυτός στο Κιλκίς μαζί με τους άλλους συνεργάτες των Γερμανών.

(6) Πουλικοί (από το όνομα του αρχηγού τους Πούλου) ονομάζονταν οι Γερμανοντυμένοι άνδρες του Συνταγματάρχη Γεωργίου Πούλου.

(7) Ο Αντώνιος Δάγκουλας υπήρξε ένας από τους θηριωδέστερους συνεργάτες των Γερμανών, ο οποίος με τους άνδρες του καταδυνάστευε κυριολεκτικά τη Θεσσαλονίκη. Πριν απελευθερωθεί η πόλη από τον Ε.Λ.Α.Σ, κατέφυγε στο Κιλκίς μαζί με Καπετάνιους άλλων δωσιλογικών σωμάτων. Κατά τη διάρκεια των μαχών τραυματίστηκε βαριά στο πόδι και μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη. Μερικές φήμες τον φέρουν ότι πέθανε στο νοσοκομείο. Άλλες, όμως, ότι λυντσαρίστηκε από πλήθος Θεσσαλονικέων.

(8) Ο Υπίλαρχος Γκαρίπης, στενός συνεργάτης των Γερμανών, δρούσε με το ένοπλο τμήμα του άλλοτε στη Θεσσαλονίκη και άλλοτε στην περιοχή Κατερίνης. Όπως ο Δάγκουλας, διέπραξε άπειρα εγκλήματα. Κλείστηκε με τους άλλους συνεργάτες των Γερμανών στο Κιλκίς.

(9) Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος υπήρξε, αρχικά, ένα από τα δυναμικότερα στελέχη της δωσιλογικής οργάνωσης Π.Α.Ο και από τους πιο συνεπείς και στενούς συνεργάτες των Γερμανών. Προς το τέλος της Κατοχής συγκρότησε και τέθηκε επικεφαλής του αυτοαποκαλούμενου Εθνικού Ελληνικού Στρατού (Ε.Ε.Σ). Πέραν τούτου, σε συνεννόηση με τους Άγγλους, διέδιδε ότι όλα τα ένοπλα δωσιλογικά σώματα της Μακεδονίας ανήκαν στον Ε.Δ.Ε.Σ. Πριν από την επίθεση του Ε.Λ.Α.Σ κατά του Κιλκίς την 4-11-1944, διαισθανόμενος  τον  κίνδυνο τον οποίο διέτρεχε, έφυγε με το τμήμα του από την πόλη και διασώθηκε. Θεωρώ απαραίτητο να παραθέσω το πλήρες κείμενο της από 1^ης Οκτωβρίου 1944 διαταγής του προς τους άνδρες του εν όψει ανάληψης κοινής στρατιωτικής δράσης με τους Γερμανούς κατά του Ε.Λ.Α.Σ. Το κείμενο αυτής της διαταγής αποτελεί ιστορικό μνημείο εθνικής μειοδοσίας, είναι δε ενδεικτικό του ήθους και του ποιού μερικών μεταπολεμικών βουλευτών (μεταξύ των οποίων και ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος):

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ

Αρ. Πρωτ. Δ.Υ.

Σ.Δ. 1-10-44 .ώρα 16

Κιλκίς τη 1 Οκτωβρίου 1944

ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ ΑΚΡΩΣ

Προκειμένου να εξοντώσωμεν τον κομμουνισμόν εν τη περιφερεία μας, απεφασίσθη όπως από κοινού την 3^ην Οκτωβρίου και περί ώραν 8^ην πμ εξαπολυθή γενική επίθεσις τη συμμετοχή Γερμανικών Στρατευμάτων.

Ενέργειαι τμημάτων:

Ι) Από Ποντοκερασιά έως Λευκοχώρι (Κλέπε) Γερμανικά Στρατεύματα.

ΙΙ) Από Κλέπε έως Κολχίδα 2 Λόχοι Γερμανών και τμήμα εκ 300 Ανδρών Μπουντουβάκη-Τζαμικράνη (Κολχίς-Καλύβες Κουτσοκώ-στα-Κατόπετρα-Λειψύδριον, Λαοδικινόν-Αμπέλια-Λευκοχώριον (υψ. Κλέπε 877).

ΙΙΙ) Από Κολχίδος έως Φύσκα 4 λόχοι Γερμανών και 600 ημέτεροι εθνικισταί (ήτοι εις Αργυρούπολιν 2 λόχοι. Γερμανοί και 30 ημέτεροι εις Ευκαρπίαν. 2 Λόχοι Γερμανών και 300 ημέτεροι).

ΙΥ) Από Φύσκαν έως Ποντοκερασιάν 2 λόχοι Γερμανών και 300 ημέτεροι.

Αντικειμενικοί Σκοποί:

Αναβρυτόν –Κλειστόν-Ελληνικόν

Οι κκ Διοικηταί τμημάτων να έχουν υπ’ όψιν των τα ονόματα των Γερμανών Διοικητών τομέων ως κάτωθι:

1) Μπουντουβάκης-Τζαμικράνης λοχαγός Πρόκερ.

2) Ο υποφαινόμενος μετά του λοχαγού Τσούμφελ.

3) Από Φύσκα έως Ποντοκερασιά Βαής-Τσιφτσόγλου μετά του Λοχαγού Κιρπάουν.

4) Εις τον τομέα από Ποντοκερασιά έως Λευκοχώρι μόνον Γερμανοί (Λοχαγός Ότμαν)

Ληπτέα μέτρα κατά την επίθεσιν και προέλασιν:

1) Θανάτωσις άμεσος παντός συλλαμβανομένου ενόπλου

2) Ανίχνευσις χαραδρών, θάμνων, συστάδων, δένδρων, οικιών, βαρελιών, αχυρώνων κλπ και συγκέντρωσις όλων των αρρένων και υπόπτων γυναικών από 15 έως 70 ετών εις τον τελευταίον αντικειμενικόν σκοπόν, ήτοι εις Ελληνικόν, όπου θα γίνη διαλογή.

Συμπεφωνημένα σημεία προς αναγνώρισιν φιλίων τμημάτων:

1) Οι κ.κ. Διοικηταί τμημάτων να εφοδιάσωσιν και τμήματά των με μίαν ελληνικήν σημαίαν ανά εκάστην Διμοιρίαν.

2) Από μίαν λευκήν ταινίαν ή μανδήλιον ως περιβραχιόνιον εις αριστερόν βραχίονα.

3) Το πηλίκιον ή δίκωχον επί όπλου τρεις φοράς ανεβοκατεβαίνον κατά συνέχειαν.

4) Σύνθημα-παρασύνθημα Χάουπτμαν Στρακ.

Τα τμήματα να ώσιν έτοιμα εις τας κάτωθι θέσεις προς εξόρμησιν:

1) Μπουτουβάκης-Ταμκιράνης (300 άνδρες) εις Κολχίδα, αύριον 2 Οκτωβρίου 12^ην νυκτερινήν, όπου θα συναντηθούν με τον Γερμανόν λοχαγόν Πρόκερ.

2) Λοχαγός Ψωμαδάκης μετά 300 ανδρών εις Αργυρούπολιν την 2αν Οκτωβρίου και 7μμ όπου θα συναντήση τον Γερμανόν λοχαγόν ΤΣΟΥΜΦΕΛΤ.

3) Ο υποφαινόμενος εις Ευκαρπίαν μετά 300 ανδρών περί ώραν 7^ην μμ όπου θα συναντηθώμεν μετά του ΤΣΟΥΜΦΕΛΤ.

4) Εις Βάθην ο Βαής-Τσιφτσόγλου-Καρυπίδης Χ. μετά 300 ανδρών περί ώραν 4^ην μμ όπου θα συναντηθούν μετά του λοχαγού Κιρσπάουν, όστις θ’ αφιχθή από δημόσιον δρόμον Κεντρικόν –Βάθης προερχόμενος εκ Μουριών.

(Τ.Σ.) Παπαδόπουλος Κων/τίνος

Αρχηγός ΕΕΣ Κιλκίς»

http://emfilios.blogspot.com › 2011/05 › normal-0-fals.

O Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος κατόρθωσε τελικά να διασωθεί και μετά τον πόλεμο, το 1946, εξελέγη βουλευτής Κοζάνης με το Λαϊκό Κόμμα. Ακολούθως, από το 1950 μέχρι το 1964 διετέλεσε συνεχώς βουλευτής Κιλκίς, αρχικά με τον Ελληνικό Συναγερμό και στη συνέχεια με την Ε.Ρ.Ε.

(10) Ο Λευτέρης υπήρξε συνειδητός συνεργάτης των Γερμανών κατά την κατοχή. Μετά την αποχώρηση των τελευταίων κλείστηκε στο Κιλκίς με άλλους ομοίους του.

(11) Ο Γεώργιος Σπυρίδης υπήρξε αρχηγός του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Μακεδονίας – Θράκης. Κατά την κατοχή συνεργάστηκε στενά με τους Γερμανούς. Μετά την αποχώρηση των τελευταίων το τμήμα του κατέφυγε στο Κιλκίς, ενώ ο ίδιος διέφυγε με τους Γερμανούς στη Γερμανία. Συνελήφθη το 1949 και εκδόθηκε στην Ελλάδα. Πέθανε στη φυλακή το 1950.

(12) Ο Γεώργιος Σαρρηγιαννίδης, γνωστός περισσότερο ως Κεπελέκ, κατάγονταν από τη Βυρώνεια Σερρών. Υπήρξε στενός συνεργάτης των Γερμανών και πολέμησε στο πλευρό τους κατά του Ε.Λ.Α.Σ.

(13) Ο Λάζαρος Αβραμίδης, γνωστός και σαν Λαζίκ, κατάγονταν από το χωριό Σπουργίτης. Υπήρξε στενός συνεργάτης των Γερμανών. Ευθύνεται για σφαγές πολλών ΕΑΜικών αγωνιστών και μελών των οικογενειών τους.

(14) Ο Τσετέ παπάς, επικεφαλής ενόπλου τμήματος κατά την Κατοχή και σε συνεργασία με τους Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο, Γεώργιο Σπυρίδη και άλλους φέρεται να έχει διαπράξει εγκλήματα κατά αγωνιστών του Ε.Α.Μ, του Ε.Λ.Α.Σ και των οικογενειών τους. Συνελήφθη στο Κιλκίς και λυντσαρίστηκε από γυναίκες (μανάδες και αδελφές) πολλών θυμάτων του.

(15) Η δωσιλογική οργάνωση Ε.Α.Σ.Α.Δ (Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης) έδρασε κυρίως στη Θεσσαλία με αρχηγό τον Τάκη Μακεδόνα (Μαύρος). Υπάγονταν απευθείας στον Διοικητή των SS Σίμανα και στην Γκεστάπο. Στην οργάνωση Ε.Α.Σ.Α.Δ, μεταξύ των άλλων, φέρονται να έχουν ενταχθεί και ποινικοί κρατούμενοι. Δημιούργημα αυτής της οργάνωσης τον Μάρτιο του 1944 είναι η εγκληματική συμμορία με επικεφαλής τους Γρηγόριο Σούρλα και το Λοχαγό Ψύλλα.

Η συμμορία αυτή διέπραξε ανήκουστες θηριωδίες κατά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης Ε.Α.Μ – Ε.Λ.Α.Σ, συμμετείχε δε σε πολλές μάχες στο πλευρό των Γερμανών εναντίον του Ε.Λ.Α.Σ. Η συμμορία του Σούρλα συνέχισε να δρα και κατά του Δ.Σ.Ε στην περίοδο του Εμφυλίου πολέμου.

(16) Ο Μιχαήλ Παπαδόπουλος, ο επονομαζόμενος και Μιχάλαγας, ήταν Τουρκόφωνος οπλαρχηγός, ο οποίος συνεργάστηκε στενά με τις Γερμανικές δυνάμεις σ’ όλο το διάστημα της Κατοχής. Έλαβε ενεργό μέρος στις διάφορες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο πλευρό των τελευταίων εναντίον του Ε.Λ.Α.Σ. Δρούσε στις περιοχές της Κοζάνης με άξονα από το χωριό Βαθύλακκος μέχρι και το χωριό Πελαργός. Τα ένοπλα τμήματά του ανέρχονταν σε 3000 περίπου άνδρες. Διέπραξε θηριωδίες και ανήκουστα εγκλήματα κατά των αγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης. Δεν κλείστηκε στο Κιλκίς, όπως τα άλλα δωσιλογικά τμήματα. Καθ’ υπόδειξη των Άγγλων, αρνήθηκε να παραδώσει τα όπλα στον Ε.Λ.Α.Σ μετά την αποχώρηση των Γερμανών  με αποτέλεσμα να επιτεθεί ο Ε.Λ.Α.Σ εναντίον του, να διαλύσει τα τμήματά του και να συλλάβει τον ίδιο αιχμάλωτο. Σημειώνω ότι η Χούντα των Συνταγματαρχών το 1973 έστησε στο Βαθύλακκο μνημείο των πεσόντων ΠΑΟτζήδων περιοχής Κοζάνης, που απεικονίζει τον ίδιο τον Μιχάλαγα και έφερε την επιγραφή «προς τιμήν των Π.Α.Ο – Ε.Ε.Σ.». Σήμερα η επιγραφή έχει αφαιρεθεί και οι ανυποψίαστοι περαστικοί πληροφορούνται ότι πρόκειται για το μνημείο «του αγνώστου στρατιώτη», ή ακόμα και της «Εθνικής Αντίστασης».

(17) Ο Χρήστος Μόσχος ή Καπετάν Πέτρος, υπήρξε ο δημιουργός των πρώτων ανταρτικών ομάδων του Ε.Λ.Α.Σ στο Πάικο, στο Βέρμιο και αλλού και Διοικητής του 30ού Συντάγματος Ε.Λ.Α.Σ με πλούσια πολεμική δράση. Στο Σύνταγμά του, μεταξύ των άλλων, υπηρετούσαν οι Ναουσαίοι Θεόφιλος Σιμανίκας, Καπετάνιος του Συντάγματος και Φιλώτας Αδαμίδης, Διοικητής Τάγματος.

18) Ο Ανέστης Κοντοζής (Ακρίτας), ήταν Ναουσαίος, Διοικητής του 3^ου Τάγματος του 16^ου Συντάγματος Ε.Λ.Α.Σ. Συμμετείχε με το Τάγμα του στη μάχη του Κιλκίς.

(19) Το μεγαλύτερο μέρος των συλληφθέντων στη μάχη του Κιλκίς ανδρών των διαφόρων δωσιλογικών σωμάτων, καθώς και οι άνδρες των σωμάτων του Μιχάλαγα, που δεν είχαν κλειστεί στο Κιλκίς και συνελήφθησαν αργότερα, μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο στην Αριδαία,  στο στρατόπεδο Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη και αλλού. Όπως είναι γνωστό, μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Καζέρτας την 26^η Σεπτεμβρίου 1944, το Αρχηγείο του Ε.Λ.Α.Σ  δεσμεύονταν από το άρθρο 3/ΙΙ της διαταγής του Αρχιστρατήγου Σκόμπυ, που εκδόθηκε βάσει αυτής της Συμφωνίας, το οποίο προέβλεπε: «Την αποφυγήν εμφυλίου πολέμου και τον φόνον Ελλήνων παρ’ Ελλήνων». Η δέσμευση αυτή δεν του επέτρεπε να παραπέμψει στο στρατοδικείο τους κυριότερους δωσίλογους που έδρασαν εγκληματικά, προκειμένου να επιβάλει σ΄ αυτούς τις αρμόζουσες ποινές, ακόμα και θανατικές. Αυτό αφορούσε βεβαίως και τους δωσίλογους που κρατούνταν στην Αριδαία, στη Θεσσαλονίκη και αλλού.

Ο Ε.Λ.Α.Σ, μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας την 12^η Φεβρουαρίου 1945 και την παράδοση των όπλων του, αναγκάστηκε να παραδώσει όλους τους ευρισκόμενους στα διάφορα στρατόπεδα κράτησης δωσίλογους στους Άγγλους και στην Αγγλόφιλη Ελληνική κυβέρνηση. Έτσι, όλοι οι κρατούμενοι δωσίλογοι της Κατοχής, στρατιωτικοί και πολιτικοί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν τιμωρήθηκαν και αφέθηκαν ελεύθεροι από τις πρώτες μεταπελευθερωτικές κυβερνήσεις. Από αυτούς, οι στρατιωτικοί, μαζί με τον Ιερό Λόχο, την Ταξιαρχία του Ρίμινι, τα Τάγματα Ασφαλείας της Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας, καθώς και τα άλλα ποικιλώνυμα δωσιλογικά σώματα από τις βόρειες περιοχές της χώρας, αποτέλεσαν τον βασικό πυρήνα του πρώτου Ελληνικού μεταπελευθερωτικού στρατού, που πολέμησε κατά του Δ.Σ.Ε στην περίοδο του Εμφυλίου πολέμου. Από τους πολιτικούς, άλλοι μεν στελέχωσαν εκ νέου τις διάφορες υπηρεσίες του διοικητικού μηχανισμού της χώρας, όπως και πριν, άλλοι προσχώρησαν στα προϋπάρχοντα από τον Μεσοπόλεμο διάφορα εθνικόφρονα και ακροδεξιά κόμματα και άλλοι δημιούργησαν νέα, και αυτά δεξιάς και ακροδεξιάς πολιτικής κατεύθυνσης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η μάχη του Κιλκίς κατέδειξε περίτρανα την αναμφισβήτητη μαχητική ικανότητα των στρατευμάτων του Ε.Λ.Α.Σ και κυρίως, τη δύναμη που είχε η ηγεσία του Ε.Α.Μ συγκεντρωμένη στα χέρια της, στρατιωτική και πολιτική, την οποία, αν δεν τη θυσίαζε με την υπογραφή των κατάπτυστων συμφωνιών του Λιβάνου, της Καζέρτας και της Βάρκιζας, το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα του ελληνικού λαού δεν θα οδηγούνταν στο θάνατο και μαζί μ’ αυτό, χιλιάδες αγωνιστές στις φυλακές, στις εξορίες, στα στρατοδικεία και στα  εκτελεστικά αποσπάσματα.

————————-

*ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΣΠΥΡ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ – ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΝΑΟΥΣΑ