Γιάννης Μοσχόπουλος “Το Ρουμλούκι πριν, κατά και μετά την Ελληνική Επανάσταση / Υποτελείς και στον Αλή Πασά”(9)

To 1798 ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων εκμεταλλεύτηκε την ενασχόληση του οθωμανικού κράτους με την εκστρατεία στην Αίγυπτο, έγινε κύριος της Έδεσσας και έχοντάς την για ορμητήριο, εισέβαλε αιφνιδιαστικά στη Βέροια. Τοποθέτησε εκεί φρουρά Αλβανών και υποχρέωσε τους κατοίκους να του πληρώνουν φόρο, έστω και αν η πόλη ανήκε στο πασαλίκι της Θεσσαλονίκης.

Έτσι, οι Βεροιώτες αναγκάσθηκαν να πληρώνουν φόρο σε δύο πασάδες (Θεσσαλονίκης και Ιωαννίνων). Οι μπέηδες και ο πασάς της Θεσσαλονίκης δεν μπόρεσαν ή μάλλον δεν θέλησαν ν’ αντιταχθούν σ’ αυτή την κατοχή, που κράτησε ως το θάνατο του Τεπελενλή, γιατί φοβούνταν μήπως προκαλέσουν την οργή του και αρπάξει τα τσιφλίκια τους. Τελικά ο Αλής επέκτεινε τη σατραπεία του σχεδόν μέχρι τον Αξιό.

Τότε πολλά κεφαλοχώρια της πεδιάδας μετατράπηκαν σε τσιφλίκια δικά του ή των ανθρώπων του, αφού ο πασάς των Ιωαννίνων είχε στόχο να αποκτήσει δύναμη, ώστε να δημιουργήσει δικό του κράτος ανεξάρτητο από την Κωνσταντινούπολη. Ανάμεσα στα χωριά του καζά της Βέροιας και του Ρουμλουκιού, που την εποχή εκείνη έγιναν τσιφλίκια του Αλή, αναφέρονται και τα χωριά: Ελευθεροχώρι, Λότζανος, Ξεχασμένη, Ποζιαρίτι, Λιμπάνοβα, Αλαμπούρι, Μενελίκι. Αναφέρεται επίσης ότι άρπαξε πολλά τσιφλίκια από μουσουλμάνους και χριστιανούς, στα οποία τοποθετούσε δικούς τους σουμπασήδες (επιστάτες). Αυτά τα καλλιεργούσαν χριστιανοί ραγιάδες και τα εισοδήματά τους πήγαιναν στον Αλή. Ως τέτοια τσιφλίκια του αναφέρονται τα χωριά: Μικρογούζι, Νησί, Άμμος, Τριχοβίστα, Νεοχώρι, Σταυρός, Πρόδρομος, Νεόκαστρο, Βούλτιστα, Κούτλες.

Ο Αλή στα εδάφη που ήλεγχε, αρχικά προσεταιρίστηκε τους κλέφτες αναθέτοντάς τους καθήκοντα ανάλογα με αυτά των αρματολών για να τους ελέγχει. Στους χριστιανούς ραγιάδες, παραχώρησε την άδεια να κτυπούν τις καμπάνες των εκκλησιών τους, με σκοπό να τους δελεάσει υπέρ των επεκτατικών σχεδίων του. Παράλληλα προσέλαβε ως υπαλλήλους για το κράτος του αρκετούς Ρωμιούς κι έτσι το αρχείο του Αλή είναι γραμμένο κυρίως στην ελληνική γλώσσα.

Στο με αριθμό 438 έγγραφο του δημοσιευμένου αρχείου του Αλή πασά των Ιωαννίνων υπάρχει μία αναφορά ανώνυμου επιστολογράφου από την περιοχή της Θεσσαλονίκης προς τον Αλή πασά, χρονολογούμενη το 1809, με την οποία του έδινε πληροφορίες, ότι στη Θεσσαλονίκη γινόταν συγκέντρωση δυνάμεων κάτω από τις σημαίες δύο ορτάδων γενιτσάρων της Θεσσαλονίκης, του 70ού και του 2ου, και όταν θα γινόταν η έξοδός τους, πρότεινε να συναντηθούν με τον «αφέντη», [υποθέτουμε τον Αλή πασά] «στο Ρουμλούκι στο τσιφλίκι» (τίνος , εάν βέβαια και εκείνος το επιθυμεί. «Σαν εύγουν αυτά τα μπαϊράκια, έχω σκοπόν να εύγω εις το Ρουμλούκι εις το τζεφλήκι, και θέλω να γκιορουστίσω με τον εφέντην …».

Στο με αριθμό 1378 έγγραφο του αρχείου του υπάρχει μία αναφορά για διάφορα θέματα με προέλευση από τη Βέροια και ημερομηνία 4 Μαίου (χωρίς χρονολογία) κάποιου Ιουσούφ, ανθρώπου του Αλή.

Μεταξύ άλλων γράφει, ότι ερεύνησε τα σχετικά με το θάνατο του Πολίτη και διαπίστωσε, ότι δεν τον συνέλαβαν κλέφτες, αλλά άνθρωποι του Παζαΐτη, που τον παρέδωσαν στον καπετάν Αποστόλη τον Σχοινιώτη «Καραφέρια, 4 Μαίου, χ. έτ. …, τι λογής ηκολούθησεν ο σκοτωμ(ός) του μουχουρντάρη (αξιωματούχου – σφραγιδοφύλακα;) Πολίτη (δηλαδή του Κωνσταντινοπολίτη, που είχε έρθει να επιμεληθεί την αγορά και φόρτωση σιταριού «ιστιρά» για την Πόλη), οπού τον επήραν οι κλέφτες. Δεν τον πήραν στο πρώτον οι καθ’ αυτό κλεύτες αλλ’ εκείνοι οπού εφόρτωσαν το σιτάρι, άνθρωποι του Παζαίτη, […] και τον παράδωκαν στα χέρια του καπετάν Αποστόλη Σκηνιώτη [δηλ. καταγόμενο από τον Σχοινά] από τα χωριά της Σαλωνίκης, και τον εσκότωσαν αφού πήραν το βιός του. …».

Το 1814 οι αξιωματούχοι της Πύλης ζήτησαν ανεπίσημα από τον Αλή να αποσύρει τις φρουρές του από τους καζάδες της Καράφερης (Βέροιας), Νεγόστη (Νάουσας) και Βοδενών (Έδεσσας), με το επιχείρημα ότι η παρουσία των φρουρών του θίγει τον πασά της Θεσσαλονίκης. Όμως αυτός απέρριψε το αίτημα ως αντικανονικό, διότι εξακολουθούσε να έχει την ευθύνη των δερβενίων αυτών των περιοχών σύμφωνα με προεκδοθέν φιρμάνι του σουλτάνου.-