«Όσα μου έμαθαν τα βιβλία της Margaret Atwood» γράφει η Χριστίνα Σταβάρα
Θεωρώ απίθανο το να μην έχεις ακούσει το όνομα της Margaret Atwood έστω μία φορά τα τελευταία χρόνια. Αν ακόμα το σκέφτεσαι, θα σου θυμίσω το The Handmaid’s Tale ( Η ιστορία της θεραπαίνιδας), την εκπληκτική σειρά του Hulu. Και ναι, το έναυσμα για τη δημιουργία αυτού του αριστουργήματος δεν ήταν άλλο από το ομώνυμο βιβλίο της Atwood, που πρόσφατα απέκτησε και sequel βασισμένο και στα γεγονότα της σειράς.
Η Margaret Atwood αποτελεί έμπνευση για πολλούς αναγνώστες της φαν της σειράς αλλά και για άλλους συγγραφείς
Ως μεγάλη φαν της, έχω περάσει ατελείωτες ώρες διαβάζοντας τα έργα της, βλέποντας συνεντεύξεις της και μαθαίνοντας μέσα από τη συγγραφή της. Όσο λοιπόν μετράς αντίστροφα τις μέρες για την 4η σεζόν του The Handmaid’s Tale που επιστρέφει στις 28 Απριλίου, δες παρακάτω όσα έμαθα εγώ από τα βιβλία της Atwood.
Η Ιστορία της Θεραπαινίδας
Το πρώτο έργο της Atwood που έπιασα στα χέρια μου δεν ήταν άλλο από το Η Ιστορία της Θεραπαινίδας. To αγάπησα από την πρώτη φορά που το διάβασα, πριν καν παρακολουθήσω την ομώνυμη σειρά. Στο συγκεκριμένο έργο ακολουθούμε την Τουφρέντ, μια νεαρή γυναίκα που αναγκάζεται να γίνει θεραπαινίδα στην νεοσύστατη Δημοκρατία της Γαλαάδ. Στο απολυταρχικό αυτό καθεστώς η μόνη της επιλογή είναι η αναπαραγωγή. Αν παρεκκλίνει απ’ τον σκοπό της, θα καταλήξει, όπως όλοι οι αντιφρονούντες, κρεμασμένη στο Τείχος, ή θα σταλεί στις Αποικίες, όπου θα βρει αργό και μαρτυρικό θάνατο. Η ζωή της Τουφρέντ, που δεν έχει καν το δικό της όνομα πια, άλλαξε από τη μια μέρα στην άλλη, χωρίς καμία προειδοποίηση και έχασε ακόμα και ελευθερίες που πλέον θεωρούνται δεδομένες.
Η Atwood μέσα από την αφήγηση της καταφέρνει να κάνει τον αναγνώστη της να σκεφτεί, να αναρωτηθεί και ίσως να αμφισβητήσει την σταθερότητα των καταστάσεων που βιώνουμε κάθε μέρα
Αν μπορώ να αναφερθώ σε ένα μόνο πράγμα που έμαθα από το συγκεκριμένο βιβλίο, αυτό είναι πως η ιδέα της ελευθερίας είναι σχετική. Δεν θα πρέπει να θεωρούμε την ελευθερία μας δεδομένη, επειδή εμείς δεν χρειάστηκε να αγωνιστούμε για να την αποκτήσουμε. Αγωνίστηκε κάποιος άλλος πριν από εμάς για εμάς και τίποτα δεν θα ήταν όπως είναι σήμερα αν αυτές οι προσπάθειες είχαν αποτύχει.
Πώς θα ήταν, για παράδειγμα, η ζωή μας σήμερα αν γυναίκες ακτιβίστριες δεν είχαν αγωνιστεί για το δικαίωμα της ψήφου τον προηγούμενο αιώνα; Kαι πόσα άτομα σε όλο το κόσμο παλεύουν για το δικαίωμά τους σε έναν τρόπο ζωής που εμείς θεωρούμε δεδομένο και απαράλλαχτο; Η ιδέα της ελευθερίας δεν σημαίνει το ίδιο για όλους. Πολλές φορές, μάλιστα, δεν εξαρτάται από εμάς τους ίδιους το πόσο ελεύθεροι είμαστε, όσο λυπηρό κι αν είναι.
Οι Διαθήκες
Το πιο πρόσφατο έργο της Atwood είναι οι Διαθήκες, το sequel της Ιστορίας της Θεραπαινίδας. Η ίδια αποφάσισε να το γράψει τόσα χρόνια μετά λόγω της επιτυχίας της σειράς που βασίστηκε στο πρώτο της έργο. Δεκαπέντε χρόνια μετά τα όσα περιγράφονται στην Ιστορία της Θεραπαινίδας, το καθεστώς της Δημοκρατίας της Γαλαάδ παραμένει ισχυρό, αλλά τα πρώτα σημάδια της παρακμής αρχίζουν να γίνονται φανερά. Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, οι ζωές τριών διαφορετικών γυναικών συναντιούνται, και η καθεμία έχει την ευκαιρία να πει την δική της ιστορία. Οι δύο ανήκουν στην πρώτη γενιά που ενηλικιώνεται μέσα στην τυραννία. Η τρίτη είναι η γνωστή σε όλους Θεία Λίντια. Εκείνη, όχι μόνο έζησε μέσα στο καθεστώς, αλλά αποτέλεσε και βασικό μέλος του μέσα από τις ενέργειες της.
Αν το πρώτο βιβλίο εστίασε σε ιδέες όπως την ελευθερία, την δύναμη του λαού και την αντίσταση στον αυταρχισμό, το πολυαναμενόμενο sequel εμβαθύνει και μας παρουσιάζει πώς οι άνθρωποι όντως βίωσαν όλα αυτά τα γεγονότα
Ακολουθώντας τους χαρακτήρες και διαβάζοντας τις πιο προσωπικές τους σκέψεις συνειδητοποίησα πόσο ανθρώπινο είναι να αλλάζουμε απόψεις, ακόμα και στα τελευταία χρόνια της ζωής μας, όπως άλλωστε φαίνεται να έκανε η θεία Λίντια. Ως ένας από τους πιο μισητούς χαρακτήρες των βιβλίων αλλά και της σειράς, δεν πίστευα ότι θα νιώσω τίποτα άλλο πέρα από μίσος και ίσως λύπηση για εκείνη.
Οι άνθρωποι όμως αλλάζουν, έχουν δικαίωμα να συνειδητοποιήσουν τα λάθη τους και να μάθουν από αυτά. Αν και μπορούμε να διαφωνούμε, να έχουμε εντελώς διαφορετικές απόψεις με τους γύρω μας, αυτό δεν σημαίνει ότι η δική μας άποψη είναι σωστή και όλες οι άλλες λανθασμένες. Η εξέλιξη της Θείας Λίντια μας δείχνει πως δεν είναι όλα εντελώς σωστά ή εντελώς λάθος, άσπρο ή μαύρο. Κυρίως μάς δείχνει πως πάντα μπορούμε να διορθώσουμε τα λάθη μας, να μάθουμε και να ακούσουμε κάνοντας εν τέλει καλύτερες επιλογές.
Το Άλλο Πρόσωπο της Γκρέις / Η Άλλη Γκρέις
Το συγκεκριμένο έργο της Atwood είναι το τρίτο βιβλίο της που διάβασα, αφού δεν μπορούσα να σταματήσω να σκέφτομαι τα δύο προηγούμενα. Διαβάζοντας την σύνοψη του βιβλίου, συνειδητοποίησα πως τα δύο έργα μάλιστα φαίνονται να παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες. Και στα δύο η πρωταγωνίστρια είναι μια νεαρή γυναίκα που είναι θύμα, αλλά εν δυνάμει και τιμωρός της πατριαρχίας. Το Άλλο Πρόσωπο της Γκρέις είναι βασισμένο σε μια αληθινή ιστορία, που συγκλόνισε τον Καναδά στα μέσα του 19ου αιώνα.
Μόνο όταν άρχισα να διαβάζω το βιβλίο, κατάλαβα πόσο διαφορετικά διαχειρίστηκε η Atwood δύο ιστορίες με παρόμοια θεματική
Το Άλλο Πρόσωπο της Γκρέις εστιάζει πολύ περισσότερο στην πρωταγωνίστρια και τον αγώνα της να βρει την θέση την σε αυτό τον κόσμο χωρίς να έχει τρόπο να διαφύγει. Η Γκρέις προσπαθεί να γνωρίσει τον εαυτό της, όχι ως δολοφόνο αλλά ούτε και ως θύμα. Θέλει να είναι ο εαυτός της χωρίς οι άλλοι να την προσδιορίζουν. Δεν είναι αδύναμη ή ανυπεράσπιστη, είναι θυμωμένη γιατί η ίδια είναι παγιδευμένη σε μια πατριαρχική κοινωνία που την αψηφά και τη μειώνει.
Το βιβλίο αυτό μού έδειξε πόσο σημαντική είναι η δύναμη της φιλίας, η αγάπη και η αλληλεγγύη μεταξύ γυναικών, που αντλούν δύναμη η μια από την άλλη ακόμα και αν όλος ο κόσμος συνεχίζει να θέλει να τις κάνει να σωπάσουν
Η Γκρέις δεν παλεύει μόνο για τον εαυτό της, αλλά για την μητέρα της, για την αγαπημένη φίλη της Mary, για την Nancy που όλες χάθηκαν άδικα, γιατί η πατριαρχική κοινωνία στην οποία ζούσαν δεν νοιάστηκε ποτέ πραγματικά γι’ αυτές. Ακόμα και οι λίγες στιγμές που είχαν με την Γκρέις της έδωσαν τη δύναμη να παλέψει για αυτές ακόμα και συμβολικά για όλες τις γυναίκες. Γιατί η καταπίεση τους τις έφερε κοντά, αλλά ήταν η αγάπη τους για τη ζωή και την ελευθερία που τελικά τις συνέδεσε πραγματικά.
Η Atwood έχει καταφέρει κάτι που λίγοι συγγραφείς μπορούν να πουν για τα έργα τους: Οι ιστορίες της άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου, είναι διαχρονικές και τα βιβλία της θεωρούνται κλασικά
Αν και κατηγοριοποιούνται ως μυθιστορήματα, τα θέματα που θίγει είναι σύγχρονα και αντανακλούν την πραγματικότητα που ζούμε καθημερινά. Προσωπικά δεν θα σταματήσω να αναζητώ ακόμα περισσότερα έργα της τα οποία ανυπομονώ να διαβάσω όπως τα Όρυξ και Κρέικ, Το παιδί της τρικυμίας και Η καρδιά πεθαίνει τελευταία.
Σημείωση Φαρέτρας: Η Χριστίνα Σταβάρα* είναι φοιτήτρια Αγγλικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ
