Απόψεις Παιδεία

“Γλωσσικός γραμματισμός: Η εφημερίδα ως αυθεντικό υλικό στη διδακτική διαδικασία”(3) γράφει ο Αρ. Παπαγεωργίου

27/12/2020, 11:30

Η εφημερίδα ως εργαλείο – κριτήριο γλωσσικού γραμματισμού

Η εφημερίδα ως αυθεντικό γλωσσικό υλικό στη διδακτική διαδικασία κατέχει εξέχουσα θέση. Σε όποια της μορφή, έντυπη ή ηλεκτρονική[1], αναγνωρίζεται ως ένα από τα πλέον αποδοτικά εργαλεία μάθησης. Δε συντελεί μόνο στην εμπέδωση των γραμματικών και μορφοσυντακτικών φαινομένων, σύμφωνα με τη λειτουργική διδασκαλία της γλώσσας[2]. Παράλληλα οικειώνει τον εκπαιδευόμενο με το συγκεκριμένο είδος λόγου και τη σημαντική του. Κυρίως τον οδηγεί στην ανίχνευση της επικαιρότητας, στην κριτική ανάγνωση των πραγμάτων και τη διαμόρφωση ανάλογης στάσης. Δυνητικά συμβάλλει στη φιλαναγνωσία των νέων μέσα από τις συμμετοχικές διαδικασίες, τον πειραματισμό, την ανακάλυψη και τη διαπραγμάτευση. Παρέχει δυνατότητες και εναλλακτικές προτάσεις για μαθητεία και εκκόλαψη νοημάτων, για δόκιμη εφαρμογή των πρακτικών γραμματισμού.

Η θεματική πολυμέρεια και η πληθώρα των γλωσσικών τρόπων προσφέρονται για την υλοποίηση εποικοδομητικών δράσεων. Εμπλουτίζει το λόγο των μαθητών και ενισχύει τις επικοινωνιακές δεξιότητες. Διασφαλίζει τη δημιουργική συνεργασία και τη διαδραστικότητα. Το πρωτογενές αυτό υλικό, αντλημένο από τα ανεξάντλητα ερεθίσματα του τύπου, εμπνέει, γονιμοποιεί τον προβληματισμό και την κριτική ικανότητα, ψυχαγωγεί. Στη διδακτική εφαρμογή κάθε εφημερίδα είναι τελικά ένα στούντιο, μία άσκηση «ανοιχτή». Εξετάζεται εκ παραλλήλου η δομή και η τυπολογία, η θεματική, ο γλωσσικός και ο αισθητικός τους κώδικας[3]. Η στοχοθεσία και η μεθόδευση της διδασκαλίας υπηρετούν τα θεμελιώδη αξιώματα του γραμματισμού.

Καταρχάς ο εκπαιδευτικός, όταν οργανώνει και αναλύει το υλικό του, οφείλει να το εποπτεύει συνολικά, να έχει δηλαδή σαφή επίγνωση της μακροδομής κάθε επιλεγόμενου κειμένου. Επιδιώκεται να κατανοηθεί τόσο η λειτουργία της γλώσσας σε αυτό το είδος λόγου, όσο και η υπαγωγή του στο ορισμένο συγκείμενο. Τα αποσπάσματα από τον τύπο, που θα χρησιμοποιηθούν στη γλωσσική διδασκαλία, πρέπει να φέρουν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Η έκταση κάθε κειμένου, για παράδειγμα, αποτελεί ένα βασικό κριτήριο. Αφενός δεν πρέπει να είναι υπερβολικά εκτεταμένο, ώστε να προξενεί εξαρχής αίσθημα δυσφορίας στον εκπαιδευόμενο. Μάλιστα μια τέτοια επιλογή ενδέχεται να αποθαρρύνει τους πιο αδύνατους μαθητές. Αφετέρου ένα πολύ σύντομο χωρίο δεν είναι συνήθως αποτελεσματικό. Ένα κείμενο μεσαίας έκτασης, που η επαρκής ανάγνωση και η κατανόησή του θα απαιτήσει πέντε έως δέκα λεπτά της διδακτικής ώρας, λειτουργεί πιο αποδοτικά.

Επίσης, η καταλληλότητα του διδακτικού υλικού εξαρτάται από το βαθμό της γλωσσικής δυσκολίας που παρουσιάζει αλλά και από το θέμα του. Είναι αναγκαίο να επιλέγονται κείμενα με σχετική συνθετότητα, που να προάγουν την κατάκτηση των γλωσσικών δεξιοτήτων αλλά και να ενθαρρύνουν τον εκπαιδευόμενο για περαιτέρω διερεύνηση. Ομοίως και τα θέματά τους πρέπει να συνδέονται με τις γνώσεις και τα βιώματα των μαθητών, να εγγράφονται στο φάσμα των ενδιαφερόντων τους, ώστε να προσεγγίζονται ευχάριστα και να μην είναι ανιαρά. Σε αυτούς τους θεματικούς κύκλους εντάσσονται ζητήματα που αναφέρονται στις εμπειρίες της καθημερινότητας, όπως είναι πχ οι οικογενειακές σχέσεις, η εκπαίδευση ή το οικολογικό πρόβλημα.

Η μεθοδολογία οργανώνεται με βάση τις ίδιες αρχές που διέπουν τη διδακτική προσέγγιση και των λοιπών ειδών λόγου. Διευκρινίζεται ότι και εδώ ενεργοποιούνται τα βασικά ερωτήματα διερεύνησης: ποιος ή ποιον, τι, πότε, πού, και κυρίως γιατί ή πώς; Ταυτόχρονα επιχειρείται η εννοιολογική εμβάθυνση. Σε πρώτη φάση ο δάσκαλος εστιάζεται στο συγκείμενο και καθορίζει τις περιστάσεις επικοινωνίας. Οικειώνει τους μαθητές με το κλίμα των Μ.Μ.Ε. Παρουσιάζει την τυπική οργάνωση του υλικού σε μία ημεδαπή καθημερινή εφημερίδα. Ανάλογα με το δυναμικό της τάξης καλό θα ήταν να εκτεθούν και δυο τρεις ξενόγλωσσες εφημερίδες (πχ μία αγγλική, μία αλβανική, μία ρωσική). Μπορεί να τις φέρει στην τάξη ο εκπαιδευτικός αλλά είναι προτιμότερο με την παρότρυνσή του να τις προσκομίσουν οι ίδιοι οι αλλοδαποί μαθητές. Μεταφέρουν αυτούσιο ένα στοιχείο καθημερινού πολιτισμού από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Κατά συνέπεια όλοι οι εκπαιδευόμενοι εισδύουν στα δεδομένα της πολυπολιτισμικής αγωγής και καθίσταται δημιουργικοί κοινωνοί της διαφορετικότητας. Αντιστοίχως και οι μαθητές διαφορετικής εθνικότητας ενσωματώνονται πλήρως στο περιβάλλον της τάξης τους∙ δεν αισθάνονται επ’ ουδενί ως οι παρίες της διδακτικής διαδικασίας αλλά ως οι ισότιμοι και ενεργητικοί της συμμέτοχοι[4]. Η συνεργασία με τον καθηγητή των ξένων γλωσσών σε αυτό το πεδίο διδακτικής προσέγγισης συνιστά ιδανική συνθήκη.

Παρουσιάζονται λοιπόν τα δομικά γνωρίσματα μίας εφημερίδας: από τα αναγραφόμενα στοιχεία στην πρώτη σελίδα έως την αναλυτική διάταξη της ύλης. Εξηγείται η θέση και ο ρόλος της ειδησεογραφίας, του άρθρου, των πολιτικών αναλύσεων, των σελίδων με οικονομικά θέματα, του αθλητικού και του πολιτιστικού ρεπορτάζ. Επίσης εξετάζονται τα διάφορα editorials, οι στήλες με ειδική θεματική, οι διαφημιστικές καταχωρίσεις, τα δελτία καιρού, οι επιστολές των αναγνωστών. Ενδεχομένως σε αυτό το στάδιο, εφόσον κριθεί αναγκαίο από το διδάσκοντα, μπορεί να γίνει συνοπτική αναφορά και στις θεματικές εφημερίδες (αθλητικές, καλλιτεχνικές κά) ή στη δομή ενός περιοδικού[5]. Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές του να διαβάσουν το επιλεγόμενο απόσπασμα από μία εφημερίδα ή από μία ιστοσελίδα και να αντιληφθούν τα μορφικά του γνωρίσματα.

Κατόπιν προσεγγίζεται το περιεχόμενο του κειμένου. Εδώ ενδιαφέρει η γλωσσική εξομάλυνση, ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου αλλά και η νοητική σύλληψη. Εφόσον καταλαβαίνει τη γλώσσα, ο μαθητής μπορεί να προβαίνει σε δικές του παρατηρήσεις ή σχόλια για ό,τι διαβάζει. Παράλληλα του ζητείται να εντοπίζει και κατά το δυνατό να «μεταφράζει» και τους μη γλωσσικούς κώδικες του κειμένου (πχ σχεδιαγράμματα, στατιστικούς πίνακες, εικόνες). Για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο να επιλέγονται από τις εφημερίδες κείμενα με δυνατότητες πολυτροπικής ανάγνωσης. Η διαδραστικότητα προωθείται όχι μόνο από το διάλογό τους με τα κείμενα αλλά και με τη συζήτηση, που αναπτύσσεται μεταξύ των εκπαιδευομένων υπό την καθοδήγηση του δασκάλου.

Σε πιο προχωρημένο στάδιο επιχειρείται και η ανάδυση της κριτικής εγγραμματοσύνης. Ο μαθητής έρχεται σε άμεση επαφή με το δημοσιογραφικό λόγο και την πειθώ του. Σταδιακά αντιλαμβάνεται τη λογική της ειδησεογραφίας, αναγνωρίζει την οπτική του δημοσιογράφου, συζητά και κρίνει, διαφοροποιείται και αντιπροτείνει. Τελικά είναι σε θέση να οδηγηθεί εκούσια και στην παραγωγή λόγου. Μετά την περάτωση της διαδικασίας καλείται να απαντήσει σε ένα φύλλο εργασίας με ανάλογη θεματολογία. Κατά συνέπεια μαθαίνει πώς να προσεγγίζει γλωσσικά και κριτικά την είδηση. Παράλληλα αξιολογείται με γνώμονα τις εκμαθημένες γνωστικές του εμπειρίες. Οι γραπτές απαντήσεις των μαθητών σε μία σειρά ερωτήσεων υποστηρίζουν τη διδακτική πραγμάτευση του θέματος, που έχει επιλεγεί από την τρέχουσα ειδησεογραφία και ελέγχουν ενδεχομένως την αποτελεσματικότητά της. Επί παραδείγματι:

Ζητείται να αναγραφούν τα στοιχεία ταυτότητας του συγκεκριμένου εντύπου – εφόσον δίνεται η πρώτη σελίδα ή το εσώφυλλο: (όνομα της εφημερίδας ή του περιοδικού, διευθυντής, συντάκτης, πίνακας περιεχομένων, εντοπισμός του κύριου άρθρου, τυχόν συνοδευτικοί λογότυποι ή και αισθητικές ιδιαιτερότητες – χρώματα, σχήματα, γραμματοσειρές).
Από πού προέρχεται η είδηση που συζητήθηκε στην τάξη; (όνομα της εφημερίδας ή του περιοδικού, ημερομηνία, σελίδα, σε πόσες στήλες αναπτύσσεται – αν δεν είναι μονόστηλο, θέση του αποσπάσματος μέσα στο έντυπο – αν πρόκειται για ειδική θεματική ενότητα, τίτλος της είδησης).
Παρουσιάστε συνοπτικά ποιο είναι ακριβώς το θέμα της είδησης που διαβάσατε.
Υπάρχουν και άλλα στοιχεία που συνοδεύουν την παρουσίαση της είδησης;

(σχεδιαγράμματα, στατιστικοί πίνακες, λοιπό οπτικό υλικό).

Σας βοήθησαν τα στοιχεία αυτά να καταλάβετε καλύτερα το περιεχόμενο της συγκεκριμένης είδησης;
Επιλέξτε τις λέξεις εκείνες που θα σας βοηθούσαν να ξαναγράψετε με δικό σας τρόπο το κείμενο ή να αποδώσετε το περιεχόμενο της είδησης προφορικά (λέξεις – κλειδιά, αναδιήγηση, εύστοχη χρήση του πλάγιου λόγου).
Πώς σχολιάζετε το ύφος του δημοσιογράφου στην παρουσίαση της είδησης; Καταγράφει απλώς το γεγονός ή προβαίνει και σε κάποιο σχολιασμό; Τεκμηριώστε την απάντησή σας με συγκεκριμένα χωρία από το κείμενο
Να παρουσιάσετε συνοπτικά την ίδια είδηση σε ένα δικό σας κείμενο δύο παραγράφων. Να δώσετε επίσης έναν άλλο τίτλο στο κείμενο της είδησης.

Εάν οι συνθήκες το επιτρέπουν, προτείνεται μία εναλλακτική –αν και πιο σύνθετη– προσέγγιση λόγου. Επιχειρείται η παράλληλη εξέταση της ίδιας είδησης, όπως παρουσιάζεται σε μία εφημερίδα και σε ένα τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων[6]. Αντιπαραβάλλονται συγκριτικά τα τυπωμένα με τα βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα. Μία τέτοια επαφή επιτρέπει και την αφετηριακή διερεύνηση της πολυτροπικότητας στη γλώσσα.

Τα κείμενα των εφημερίδων ως διδακτικό μέσο παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, κυρίως επειδή προσφέρονται για γλωσσική εξάσκηση των μαθητών σε πολλά επίπεδα (μορφολογικό, σημασιολογικό, ανάλυσης του περιεχομένου). Οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν να διακρίνουν τα νοήματα, να αναγνωρίζουν ιδιαίτερες σημασίες και λεπτομέρειες, να επικεντρώνονται σε χαρακτηριολογικά γνωρίσματα και στάσεις[7]. Με τις ασκήσεις αυτές συστηματοποιούν την οργάνωση των ιδεών και αποσαφηνίζουν τη λογική ακολουθία των γεγονότων. Συλλαμβάνουν τις ανθρώπινες σχέσεις ως ολότητα και συνειδητοποιούν την αιτιακή τους αλληλεπίδραση. Εμβαθύνουν σε ζητήματα του ανθρώπινου ψυχισμού και εγκολπώνονται νοοτροπίες, κουλτούρες και συμπεριφορές. Σχεδιάζουν αφηγηματικές στρατηγικές – το γραμματισμό τον αφορά κατεξοχήν η γλώσσα της καθημερινότητας και το επικοινωνιακό της αντίκρισμα. Τέλος, η ίδια η ανθρώπινη εμπειρία ορίζεται ως αφετηρία γνώσης και έρευνας.

Κατά τη διδακτική διαδικασία οι εφημερίδες είναι πρόσφορες για την ανάπτυξη εφαρμογών σε όλα τα στάδια του γλωσσικού γραμματισμού.

Συγκεκριμένα για τους αρχάριους μαθητές[8] προτείνονται δράσεις όπως:

Να επιλέξουν και να κόψουν τις εικόνες που τους εντυπωσιάζουν σε μία εφημερίδα και κατόπιν να γράψουν για αυτές απλές και σύντομες προτάσεις. Για παράδειγμα, σε μία φωτογραφία θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τη δική τους λεζάντα.
Να διαβάσουν τα scores, πχ από ορισμένους αγώνες basketball, που θα εντοπίσουν στη σελίδα με τις αθλητικές ειδήσεις και να τα καταγράψουν.
Να επισημάνουν τις διαφημίσεις που φέρουν αναγεγραμμένες τις τιμές διαφόρων προϊόντων και να τις παρουσιάσουν προφορικά. Είναι δυνατό τα προϊόντα αυτά να αναφέρονται κατά είδος (τρόφιμα, ενδύματα, συσκευές κά).
Να συζητήσουν ένα θέμα που αγγίζει τη σφαίρα των δικών τους εμπειριών ή ενδιαφερόντων με βάση μία τυχαία είδηση στην εφημερίδα (κατευθυνόμενη διερεύνηση).

Αντιστοίχως οι εκπαιδευόμενοι, που κινούνται σε ένα πιο προηγμένο επίπεδο γραμματισμού, είναι σε θέση να καλλιεργήσουν και πιο σύνθετες γλωσσικές δεξιότητες:

Από τον τίτλο ή και από το σώμα του κειμένου κυκλώνουν όσες λέξεις τους είναι άγνωστες. Στη συνέχεια προσπαθούν να τις ερμηνεύσουν με βάση τα συμφραζόμενα ή αναζητούν το νόημά τους στο λεξικό – από τις πλέον σημαίνουσες πρακτικές στη λειτουργική διδασκαλία της γλώσσας.
Ζητείται να τιτλοφορήσουν ένα άρθρο. Αντιστρόφως, επιλέγεται ένας τίτλος και με βάση το θέμα του οι μαθητές καλούνται να γράψουν μία δική τους μικρή παράγραφο.
Αναλύοντας τις διαφημίσεις συζητούν τις διαφορές των τιμών σε ομοειδή προϊόντα, πχ από τη μία εμπορική επιχείρηση στην άλλη. Μάλιστα καταγράφουν σε μία παράγραφο τα πορίσματά τους από αυτήν την πρωτόλεια «έρευνα αγοράς».
Επιλέγουν τυχαίες φωτογραφίες εικονιζόμενων προσώπων από την εφημερίδα και με γνώμονα τη δημιουργική τους φαντασία πλάθουν μία ιστορία και την παρουσιάζουν γραπτά.

Οι έμπειροι μαθητές καλούνται να ανταποκριθούν σε δραστηριότητες υψηλότερων απαιτήσεων:

Επιλέγονται από την εφημερίδα φωτογραφίες προσώπων, των οποίων τα ατομικά χαρακτηριστικά παρουσιάζουν γραπτά. Εν συνεχεία εργάζονται σε ομάδες, ανταλλάσσουν με τους συμμαθητές τους τα κείμενα που δημιούργησαν και συγκρίνουν τις λεπτομέρειες της περιγραφής.
Συνεργάζονται, για να συντάξουν μία επιστολή προς τον εκδότη της εφημερίδας ή του περιοδικού. Οι πιο προχωρημένοι μαθητές μπορούν να απευθύνουν την επιστολή τους ατομικά. Ήδη έχει προηγηθεί συζήτηση σχετικά με τους σκοπούς της επιστολογραφίας και έχει διδαχθεί συστηματικά η τυπολογία της.
Παρουσιάζουν με συνέπεια χρονικής ακολουθίας τα γεγονότα που περιλαμβάνει η παρουσίαση μίας είδησης. Σχεδιάζουν το διάγραμμά της σε λογική διάταξη και το συζητούν με τους λοιπούς εκπαιδευόμενους.
Εργάζονται κατά ομάδες και πραγματεύονται ένα επίκαιρο κοινωνικό πρόβλημα, επιχειρώντας να φωτίσουν τα αίτια και να καταγράψουν τις επιπτώσεις του. Σε αυτό το πλαίσιο είναι δυνατό να οργανωθεί και ένα υποτυπώδες debate – ως άσκηση επιχειρηματολογίας. Η αντιπαράθεση απόψεων διανοίγει προοπτικές και εισάγει τους μαθητές στη διαλεκτική της πειθώς.
Στην ίδια λογική οι εκπαιδευόμενοι χωρίζονται μεταξύ τους ανά ζεύγη και οργανώνουν συνεντεύξεις, με σκοπό υποτίθεται να τη δημοσιεύσουν σε ένα δημοσιογραφικό έντυπο.
Ζητείται να εντοπίσουν το σχόλιο του δημοσιογράφου στην παρουσίαση μίας είδησης, να το απομονώσουν και να σχολιάσουν τη μορφή του – πχ πρόταση, κείμενο παραγράφου, σημείο στίξης. Στη συνέχεια ξαναγράφουν την είδηση προσδίδοντάς της αποκλειστικά τον ενημερωτικό χαρακτήρα.

Σε επίπεδο γλωσσικής επεξεργασίας οι εφημερίδες αποδεικνύονται εξίσου ευέλικτες και αποτελεσματικές. Τα επιλεγόμενα αποσπάσματα παρέχουν δυνατότητες για μία ευρεία τυπολογία ασκήσεων[9]. Για παράδειγμα αφαιρούνται σκόπιμα ορισμένες λέξεις ή φράσεις από τη ροή του κειμένου. Οι μαθητές πρέπει να καλύψουν τα κενά με τα ίδια στοιχεία ή με άλλα συνώνυμα. Στην ίδια λογική ζητείται η ορθογραφική αποκατάσταση λέξεων με κολοβωμένες συλλαβές. Αντιστοίχως επιχειρείται η τοποθέτηση όλων των τυχόν εναλλάξιμων φωνημάτων στο αυτό φθογγολογικό περιβάλλον, ώστε να διαπιστώνονται οι πλείστες δυνατότητες στη σημασιοδότηση μίας λέξης. Ακόμη καταγράφονται διάσπαρτα μορφήματα ή και λεξήματα, με τα οποία καλούνται οι μαθητές να συμπληρώσουν λέξεις ή να σχηματίσουν δικές της φράσεις.

Οι συγκεκριμένες πρακτικές προσφέρονται και για τη νοηματική προσέγγιση του συνταγματικού και του παραδειγματικού άξονα στην οργάνωση του λόγου. Μπορεί επίσης να παραλείπονται οι αναφορικές αντωνυμίες και τα επιρρήματα ή να ζητείται η ορθή συμπλήρωση ορισμένων προθετικών συνόλων. Αν πάλι γράφονται εσφαλμένα οι τύποι ορισμένων ουσιαστικών, επιθέτων ή και ρημάτων μέσα στο κείμενο, θα πρέπει να αποκαθίστανται στη δόκιμη μορφή. Ομοίως διαγράφεται η πρώτη πρόταση – η θεματική περίοδος – κάθε παραγράφου και τους ζητείται να την αποκαταστήσουν με κριτήριο το εννοιολογικό περιεχόμενο της λεπτομερούς ανάπτυξης. Επίσης συμφύρονται νοηματικά οι παράγραφοι του κειμένου, ώστε να διασπάται η λογική του συνοχή. Στη συνέχεια οι μαθητές οφείλουν να το αναδιατάξουν σε «ορθόδοξο» σχήμα.

Εκτός των άλλων, τέτοια κείμενα συντελούν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου. Επιλέγονται δηλαδή συγκεκριμένες λέξεις και οι μαθητές αποπειρώνται να δώσουν το λογικό ορισμό τους ή ασκούνται στην εξεύρεση συνωνύμων και αντωνύμων. Στο ίδιο πνεύμα κινούνται και οι ασκήσεις, που αποσκοπούν στην ορθή σύνταξη των προτάσεων. Οι εκπαιδευόμενοι μεταβαίνουν σταδιακά από τα απλούστερα (λειτουργία του υποκειμένου, ρήματα μεταβατικά και αμετάβατα, ονοματικοί και επιρρηματικοί προσδιορισμοί, χρόνοι και τρόποι του ρήματος) στα συνθετότερα (παρατακτική και υποτακτική σύνδεση των προτάσεων, απρόσωπη σύνταξη, παθητικοποίηση, πλάγιος λόγος). Όλα αυτά κατακτώνται συνειδητά και υπεύθυνα∙ όχι όμως με την καταδυνάστευση του ενός διδακτικού εγχειριδίου, που είναι οργανωμένο a priori σε κανόνες, αλλά μέσα από την ευχάριστη διαπλοκή του μαθητή με το αυθεντικό γλωσσικό υλικό.

——————————

Σημείωση Φαρέτρας: Το 1ο μέρος της εργασίας μπορείτε να το διαβάσετε ΕΔΩ, το 2ο ΕΔΩ, το 3ο ΕΔΩ και το 4ο και τελευταίο μέρος ΕΔΩ

————————————–

[1] Ισχυρό μαθησιακό εργαλείο για τη γλώσσα αποτελεί χωρίς αμφιβολία και η στρατηγική του «καθημερινού διαλόγου», μια μορφή δηλαδή γραπτής επικοινωνίας εν είδει καθημερινής εφημερίδας – dialogue journal. Πρόκειται για έναν τύπο γραπτής συνομιλίας ανάμεσα στο δάσκαλο και τον εκπαιδευόμενο, που αναπτύσσεται σε τακτά διαστήματα – κάθε μέρα ή έστω δύο με τρεις φορές την εβδομάδα – κατά τη διάρκεια ενός διδακτικού εξαμήνου ή και έτους. Οι μαθητές επιλέγουν και γράφουν την άποψή τους για οποιοδήποτε θέμα και ο εκπαιδευτικός τούς απαντά επίσης γραπτά (χειρόγραφα ή με e-mail), προσθέτοντας κάθε φορά και νέα θέματα συζήτησης. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο δάσκαλος δε διορθώνει τα λεκτικά ή τα φραστικά σφάλματα του μαθητή απευθείας∙ Αντιθέτως, φροντίζει η απάντησή του να οργανώνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να εμπεριέχει και την ορθή γραφή των ίδιων λέξεων ή φράσεων και τη δόκιμη διατύπωσή τους. Συνεπώς πρόκειται για μέθοδο εκμάθησης της γλώσσας, που και διαρκή ανατροφοδότηση παρέχει και την αλληλεπίδραση εξασφαλίζει. Ιδίως για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας είναι εξαιρετικά δημιουργική. Πρβλ και Franke & Cressman (2004).

[2] Guieb (2002). Χαραλαμπόπουλος – Χατζησαββίδης (1997).

[3] Merino & Massi (1998).

[4] Πρβλ και τα όσα επισημαίνει ο Κ. Ντίνας (2004) συζητώντας διεξοδικά τις εφαρμογές γραμματισμού κατά τη διαπολιτισμική γλωσσική διδασκαλία. Ο μαθητής καθίσταται γνωστικός εταίρος, διαμορφώνει άποψη για την πολύσημη λειτουργία των Μ.Μ.Ε και τελικά συλλαμβάνει την έννοια του project ως ολότητα .Πρβλ και Κούρτη & Λεωνίδα (2007).

[5] Ο Wang (2005) συζητά την αποτελεσματικότητα και αυτού του εντύπου για τη διδακτική πρακτική του γραμματισμού. Συχνά τα περιοδικά προσανατολίζονται σε διαφορετικούς στόχους, καθώς αντανακλούν την επικαιρότητα πιο μακροσκοπικά. Εντούτοις είναι αμιγή προϊόντα πολιτισμού. Προσφέρονται ταυτόχρονα για γλωσσική ανάλυση και για παραγωγή γραπτού λόγου.

[6] Πρβλ ό.π Merino & Massi (1998). Σε διδακτική εφαρμογή επιχειρήθηκε η άντληση της ειδησεογραφίας εκ παραλλήλου από τις εφημερίδες και το CNN. Το όλο εγχείρημα υπήρξε επιτυχές και αξιολογήθηκε θετικά.

[7] Βλ. όπ. Guieb (2002). Η Chandler (1990) τονίζει τη διαρκώς αναπτυσσόμενη βιομηχανία του τύπου και γενικότερα το ρόλο των εκδοτών στην προώθηση των δραστηριοτήτων του γλωσσικού γραμματισμού. Συναρτάται με την παγκοσμιοποιημένη κουλτούρα και τις επιταγές της πολυπολιτισμικότητας. Οι διαπιστώσεις της αφορούν την αμερικανική πραγματικότητα και την πληθυσμιακή – πολυγλωσσική πανσπερμία, που τη χαρακτηρίζει.

[8] Καμαρούδης & Ζωγράφου – Τσαντάκη (2005). Η έρευνά τους είναι προτυπική. Τεκμηριώνεται η αξία της εφημερίδας κατά την προσέγγιση της προσχολικής αγωγής. Και εδώ ο τύπος τροφοδοτεί τη διδακτική διαδικασία. Ως αυθεντικό υλικό παρέχει εναλλακτικές δυνατότητες στην εμπέδωση του γραμματισμού.

[9] Πρβλ Kitao (1996). Η εφημερίδα παρουσιάζει εξαιρετική ευελιξία ως προς το φάσμα του αυθεντικού υλικού∙ προφανώς επειδή η ίδια εμπεριέχει ευρεία ποικιλία κειμενικών ειδών. Προσφέρεται για πληθώρα εφαρμογών στην κατάκτηση της γλωσσικής εγγραμματοσύνης. Οι ασκήσεις – δραστηριότητες γλωσσικής δομής κινούνται στο προδιαγεγραμμένο σύστημα αναφοράς. Εκτός από την ορθογραφημένη χρήση της γλώσσας η μετάβαση σε συνθετότερες δομές κατά την επεξεργασία του γραπτού λόγου γίνεται απρόσκοπτα. Ο εκπαιδευόμενος οικειώνεται αρχικά με την ορολογία (πχ μέρη του λόγου, γραμματικές κατηγορίες όπως γένος, αριθμός, πτώση, χρόνος), μαθαίνει κατόπιν να κατανοεί τις βασικές λειτουργίες της σύνταξης (πχ υποκείμενο και κατηγόρημα, διάκριση κύριων προτάσεων από τις δευτερεύουσες), για να οδηγηθεί τελικά σε πιο απαιτητικές δεξιότητες στην επεξεργασία του γραπτού λόγου (φραστική ποικιλότητα, επαρκής χρήση των μετοχικών συνόλων, εννοιολογική διάκριση στη χρήση της παθητικής σύνταξης έναντι της ενεργητικής).