Αντιφάσεις και «κόφτης» για την ιθαγένεια
Πιο δύσκολα, πιο ακριβά, πιο πολύπλοκα… Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών για την αναδιάρθρωση της διαδικασίας κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση κατατέθηκε χτες στη Βουλή και αύριο εισάγεται για συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Παρά τις διακηρυγμένες προθέσεις της αιτιολογικής έκθεσης «για την αντικειμενική, διαφανή, γρηγορότερη απόδοση της ελληνικής Ιθαγένειας», φαίνεται ότι τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις που κατέθεσαν στη διαβούλευση οργανώσεις με γνώση του πεδίου, το νομοσχέδιο εισάγει υπερβολικές και αυστηρές απαιτήσεις γλωσσομάθειας, προϋποθέτει ουσιαστική ένταξη των αλλοδαπών στην αγορά εργασίας, παραγνωρίζοντας την ελληνική πραγματικότητα της οικονομικής κρίσης, και στοιχίζει ακριβά για το βαλάντιο των ενδιαφερόμενων.
Στην πράξη, η νέα διαδικασία εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει σαν «κόφτης» που θα οδηγήσει σε απόρριψη τη μεγάλη πλειονότητα όσων θελήσουν να συμμετάσχουν και θα αποθαρρύνει πολύ περισσότερους από τη συμμετοχή τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών στο πεδίο, ενώ με τη σημερινή διαδικασία έχουν επιτυχή έκβαση οι 7 στις 10 αιτήσεις, με τη νέα διαδικασία το ποσοστό αναμένεται να πέσει σε 2 στις 10 αιτήσεις.
Πανελλαδικές
Η βασική καινοτομία του νομοσχεδίου είναι ότι εισάγει πανελλαδικό σύστημα γραπτών εξετάσεων ελληνικής γλώσσας, ελληνικής ιστορίας, γεωγραφίας, πολιτισμού και θεσμών του πολιτεύματος. Οι πανελλαδικές εξετάσεις θα αντικαταστήσουν τη διαδικασία εξέτασης που γίνεται σήμερα χωριστά σε κάθε Επιτροπή Πολιτογράφησης, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται ανομοιομορφίες, καθυστερήσεις και αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων.
Οι γραπτές εξετάσεις θα γίνονται με τράπεζα θεμάτων, αποτελούμενη στην περίπτωση της γλωσσομάθειας από τουλάχιστον 100 κείμενα και ασκήσεις κατανόησης και παραγωγής λόγου και στην περίπτωση των άλλων ενοτήτων από 300 ερωτήσεις-θέματα. Η επιτυχία στις εξετάσεις αποτελεί προϋπόθεση για να κατατεθεί στη συνέχεια αίτηση πολιτογράφησης.
Οι εξετάσεις γραπτού λόγου γίνονται στο πολύ απαιτητικό επίπεδο Β1, που ξεπερνά τις δυνατότητες της μεγάλης πλειονότητας των αλλοδαπών που μπορεί να ζουν χρόνια και να εργάζονται στην Ελλάδα, αλλά δυσκολεύονται να γράψουν σε αυτό το επίπεδο, καθώς μάλιστα δεν τους έχουν δοθεί οι δυνατότητες από το ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης.
Μάλιστα, βάση για την επιτυχία στις εξετάσεις ορίζεται η βαθμολογία 8 με άριστα το 10 (αλλιώς, 80%). Το ποσοστό θεωρείται ιδιαιτέρως αυστηρό, δεδομένου ότι για πτυχίο ξένων γλωσσών η βάση ορίζεται στο 50% ή 60% ή για πτυχίο ελληνικού πανεπιστημίου η βάση είναι 5 στα 10, όπως επισημαίνει στα σχόλιά της στη δημόσια διαβούλευση η Οργάνωση Μεταναστών Δεύτερης Γενιάς Generation 2.0. Και η Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΛΕΔΑ) κάνει λόγο για «πρωτοφανή προϋπόθεση» που «είναι με μαθηματική ακρίβεια βέβαιο πως θα οδηγήσει, πριν καν από την απόρριψη των περισσοτέρων ενδιαφερομένων, στην αποθάρρυνσή τους ακόμη και γι’ αυτή καθ’ εαυτή την υποβολή αίτησης».
Η Generation 2.0 επισημαίνει επίσης ότι από τις γραπτές εξετάσεις απαλλάσσονται όσοι έχουν αποφοιτήσει από Λύκειο, όχι όμως και όσοι έχουν αποφοιτήσει από Γυμνάσιο, όπως ισχύει σήμερα, ενώ δεν απαλλάσσονται ούτε όσοι κατέχουν πιστοποιητικό ελληνομάθειας επιπέδου Β1 από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας ή από τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης του υπουργείου Παιδείας. Σημειώνει επίσης ότι υποχρέωση συμμετοχής στις δύσκολες γραπτές εξετάσεις θα έχουν οι ηλικίες μέχρι 67 ετών, έναντι των 55 που ισχύει σήμερα.
Η δεύτερη μεγάλη αντίφαση του νομοσχεδίου είναι ότι, παράλληλα με το αδιάβλητο σύστημα γραπτών πανελλαδικών εξετάσεων, εξακολουθεί να διατηρεί τον υποκειμενικό παράγοντα στη διαδικασία και μάλιστα να αφαιρεί και εκείνες τις στοιχειώδεις διαδικαστικές εγγυήσεις αμεροληψίας και διαφάνειας. Συγκεκριμένα, μετά την επιτυχία στις γραπτές εξετάσεις, οι ενδιαφερόμενοι καλούνται σε προσωπική συνέντευξη για την εξακρίβωση της κοινωνικής και οικονομικής τους ένταξης στην Ελλάδα. Η προσωπική συνέντευξη θα δίνεται σε τρεις υπαλλήλους της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας.
«Η ρύθμιση αυτή εισάγει σαφή οπισθοδρόμηση ακόμη και σε σύγκριση με το απώτερο παρελθόν, καθώς παύει να μετέχει έστω και ένα μέλος εκτός της υπηρεσίας αυτής […]», σημειώνει η ΕλΕΔΑ. «Η λογική του νέου συστήματος πολιτογράφησης, όπως έχει προταθεί από το υπουργείο, ήταν να αντικατασταθεί η διαδικασία των συνεντεύξεων με γραπτές εξετάσεις για να λυθεί το μεγάλο ζήτημα ανομοιογένειας και ανομοιομορφίας στις ερωτήσεις που έθετε η κάθε επιτροπή πολιτογράφησης. Η καθεαυτή διατήρηση του σταδίου της συνέντευξης έρχεται σε προφανή αντίθεση με τον ανωτέρω σχεδιασμό», επισημαίνει και η Generation 2.0.
Για την εξακρίβωση της κοινωνικής ένταξης λαμβάνεται υπόψη «ιδίως η διαμόρφωση συγγενικού δεσμού με Ελληνα», γεγονός που μπορεί να ανοίγει «τον δρόμο για αυθαίρετη σύνδεση της οικογενειακής κατάστασης του ατόμου με το δικαίωμα στην ιθαγένεια» (Generation 2.0), ενώ δεν προσμετράται η φοίτηση σε ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Για την εξακρίβωση της οικονομικής ένταξης του ενδιαφερόμενου λαμβάνεται υπόψη η σταθερή εργασία στη χώρα, ενώ απαιτείται ελάχιστο δηλωθέν ετήσιο εισόδημα, το ύψος του οποίου καθορίζεται με απόφαση του γενικού γραμματέα Ιθαγένειας και δεν μπορεί να είναι μικρότερο από τις ετήσιες αποδοχές ανειδίκευτου εργάτη.
«Με δεδομένη τη δεκαετή οικονομική κρίση που βίωσε και βιώνει η Ελλάδα –η οποία μεταξύ άλλων είχε εκτοξεύσει την ανεργία τα προηγούμενα έτη μέχρι και σε ποσοστό που άγγιζε το 28% (ανατρέχοντας στα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ)– είναι τουλάχιστον παράλογο να ζητείται η προϋπόθεση σταθερής εργασίας […]. Η εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων […] περιορίζει δυσανάλογα και αυθαίρετα την πρόσβαση στην ιθαγένεια σε ανθρώπους που είναι πλήρως ενταγμένοι στη χώρα για πολλά χρόνια και συνιστά διακριτική μεταχείριση υπέρ των “εχόντων” και κατά των “μη εχόντων”», σημειώνει η Generation 2.0.
Από… 800 ευρώ
Υπογραμμίζει μάλιστα ότι το παράβολο 250 ευρώ για τη συμμετοχή στις γραπτές εξετάσεις –που προστίθεται στο παράβολο των 550 ευρώ για την αίτηση– ανεβάζει πολύ το κόστος της διαδικασίας πολιτογράφησης, το συνολικό κόστος της οποίας, σε περίπτωση αποτυχίας και εκ νέου εξέτασης όπως και επανυποβολής αίτησης, «υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ, αγγίζοντας τα δεδομένα που ίσχυαν προ δεκαετίας». Η εισαγωγή εξέταστρου «καθιστά τη διαδικασία ακόμα πιο ακριβή και λιγότερο προσβάσιμη στους ενδιαφερόμενους, ιδίως τους οικονομικά ασθενέστερους», επισημαίνει η οργάνωση.
