“H αλήθεια στο απόσπασμα – Πώς η πανδημία ενώνει τους αρνητές της πραγματικότητας” γράφει ο Γιώργος Αλοίμονος
Έντρομοι διάλογοι παντού: μετά το «μας ψεκάζουν», τώρα είναι η εποχή που συνδυάζει τα εμβόλια, τον κορωνοϊό και το 5G. Σε κάποιες περιπτώσεις μπαίνουν και τα κιλά που έχασε η Adelle. Ακούγονται ιλαρά και κωμικοτραγικά όλα αυτά, αλλά είναι, αντιθέτως, σοβαρά και άρα επικίνδυνα.
Η συνωμοσιολογία δεν είναι εφεύρημα της εποχής μας, όπως κάποιοι πιστεύουν. Υπήρχε ανέκαθεν ως εργαλείο ελέγχου των πολλών από αυτούς που είχαν τον έλεγχο των δικτύων πληροφοριών. Παλαιότερα οι μύθοι, οι αστικές παραδόσεις και οι λαϊκές αφηγήσεις πάντοτε είχαν τον ίδιο διττό στόχο: να πουν αλληγορικά κάποια πράγματα με τρόπο εύπεπτο για όλους τους πολίτες και συγχρόνως να κατασκευάσουν συνθήκες συλλογικής πίστης ως εργαλείο επιρροής για έτερους σκοπούς.
Σήμερα, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι η πανδημία του κορωνοϊού δεν είναι τίποτε άλλο από μία ακόμα κατασκευή του «νεοταξικού κατεστημένου», που έχει για μπροστάρη τον Μπιλ Γκέιτς, με την εμπλοκή του με τις εταιρείες των εμβολίων και την ανάπτυξη των δικτύων 5G.
Φταίμε εμείς…
Τη βασική ευθύνη για όλη αυτή τη γελοιότητα έχουν βεβαίως οι δίαυλοι μετάδοσης της παραπληροφόρησης, οι οποίοι, στο όνομα του κέρδους, καλλιέργησαν και καλλιεργούν ακόμα το υπόστρωμα ώστε η συνωμοσιολογία, δηλαδή η γκεμπελικής υφής παραπληροφόρηση, να αποτελεί μια επικερδέστατη επιχείρηση.
Με πρώτους διδάξαντες στη Δύση τους Αμερικανούς – αυτή την επιθετική και επικίνδυνη ομάδα των ακροδεξιών υπερπατριωτών, οι οποίοι αποδείχθηκαν τόσο καλοί μαθητές ώστε ξεπέρασαν τους Ρώσους δασκάλους τους.
Στην εποχή της ψηφιακής απελευθέρωσης, όπου ακόμα και ο «πλανητάρχης» επικοινωνεί με το Twitter, η παραπληροφόρηση είναι το πυρομαχικό για τα οπλικά συστήματα των κοινωνικών δικτύων. Το ενδιαφέρον γι’ αυτή την τοξική παραπληροφόρηση δεν είναι τόσο οι τάχα «influencers», αλλά η ευκολία όλων μας να καταναλώσουμε σκουπίδια που μας βολεύουν – ή καλύτερα δεν μας ξεβολεύουν από την ευκολία ότι… δεν υπάρχει ο όρος της ατομικής ευθύνης.
…φταίνε και οι άλλοι
Δεν πρέπει την ίδια στιγμή να ξεχνάμε ότι οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν κομμάτι αυτού του μηχανισμού παραπληροφόρησης σε συνεργασία με ακροδεξιές φράξιες και νεολαϊκιστές αριστερούς για να εκλέξουν τον αγαπημένο τους Πρόεδρο.
Γι’ αυτή την επιχείρηση συνεργάστηκαν με εταιρεία που είχε «φάρμες παραπληροφόρησης» και εξειδικευμένους επιστήμονες από την Οξφόρδη και μια εταιρεία «ειδικού σκοπού», την Oxford Analytica. Σε όλα αυτά βοήθησε ένας Ρώσος διδακτορικός επιστήμονας και φυσικά το Facebook, που, κατόπιν εορτής, ενδιαφέρεται για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.
Μια άλλη εφεύρεση που στηρίζει τις θεωρίες συνωμοσίας είναι και τα λεγόμενα deepfakes, δηλαδή ειδήσεις, εικόνες και κυρίως βίντεο που είναι τόσο «καλοφτιαγμένα» ώστε δύσκολα ξεχωρίζεις το ψέμα από την αλήθεια.
Παραπληροφόρηση «με απ’ όλα»
Σήμερα, πάλι οι θεωρίες συνωμοσίας ξεκίνησαν από τα social media: μια αναξιόπιστη επιστήμονας που αποδείχτηκε ότι παρουσίασε μια έρευνα με σημαντικά λάθη επανήλθε λέγοντας ότι την πολεμούν επειδή ξέρει την αλήθεια για την πανδημία: ότι δηλαδή η πανδημία είναι ψέμα. Με έμφαση το αντιεμβολιαστικό κίνημα, που στοιχίζει χιλιάδες ζωές παιδιών, και τη βάσιμη αγωνία ότι με αφορμή τον ιό κάποιοι θέλουν να επιβάλουν ένα καθεστώς απόλυτου ελέγχου, εξυφαίνεται μια απίστευτη παράνοια.
● Στις ΗΠΑ ορδές θυμωμένων ανίδεων που αγαπάνε τον ξανθό Πρόεδρο της καρδιάς τους ζητούν – με τα όπλα στα χέρια – να ανοίξει η οικονομία.
● Στη Βρετανία η κυβέρνηση χαλαρώνει το «κλείδωμα» που δεν επέβαλε ποτέ και οι αποτυχημένοι λαϊκιστές σε όλο το φάσμα μιλάνε για συνωμοσία για να κερδίσουν οι φαρμακευτικές και ιό από την Κίνα.
Ναι μεν, αλλά…
Όμως, αυτό που κανείς δεν τολμά να παραδεχτεί είναι ότι, μετά τη λυσσαλέα επίθεση που δέχτηκε το κράτος – το οποίο είχαν μετατρέψει οι πολιτικοί σε λάφυρο – κανείς δεν έχει τη βαρύτητα να πει μερικές αλήθειες που μπορούν να στοιχειοθετήσουν ένα ρεαλιστικό περίγραμμα αυτού που τώρα ζούμε και αυτού που πρέπει να κάνουμε για να ξεπεράσουμε την καταστροφή.
● Ναι, η πανδημία είναι η αντιστοιχία ενός Παγκοσμίου Πολέμου για τη σημερινή γενιά των σαραντάρηδων.
● Ναι, είναι γεγονός ότι η πανδημία μάς απειλεί συνολικά και, αν δεν κάνουμε κάτι, θα καταστραφούμε.
Οι ειδικοί λένε ότι το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι αβάσιμο και από επιστημονικής άποψης επικίνδυνο. Ομοίως είναι προφανές ότι η πανδημία θέλει παρακολούθηση και ιχνηλάτηση με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν δίνει σε κανέναν βάσιμο επιχείρημα να μιλάει για… τσιπάκι κλπ.
Εν κατακλείδι η συνωμοσιολογία παλαιότερα αποτελούσε αγαπημένη συνήθεια της μισής γνώσης, της μισής αλήθειας και γενικά του φόβου γι’ αυτό που είναι πραγματικό αλλά άβολο.
Σήμερα, με τα κοινωνικά δίκτυα και την οικονομία – μέχρι και τον κορωνοϊό – να προωθούν το εγωιστικό και ατομιστικό μοντέλο προόδου, γίνεται εργαλείο επιβολής από αυτούς που δεν θέλουν το – σωστά οργανωμένο – κράτος να
