Η μυρωδιά που ελευθερώνει ένα βιβλίο καθώς ανοίγει, αποπνέει την ιστορία του. Οι κιτρινισμένες σελίδες την παλαιότητά του και οι λεκέδες του χρόνου κοσμούν σαν παράσημα τις σελίδες του. Όλα αυτά μαζί αποτελούν τρανή απόδειξη ότι χρησιμοποιήθηκε ως του αρμόζει και δεν κοσμούσε απλά ένα ράφι. Τα βιβλία έχουν αξία κυρίως ως προς το περιεχόμενό μα κάποια χαίρουν αξίας και σαν αντικείμενα Τέχνης.
Η επινόηση της τυπογραφίας επέφερε τέτοια επανάσταση στην ιστορία του βιβλίου που αποτελεί κομβικό σημείο για τον ημερολογιακό χαρακτηρισμό των συγγραμμάτων, αποδίδοντας παράλληλα επιπλέον αξία στα χειρόγραφα που αποτελούσαν ως τότε την μόνη επιλογή.
Χειρόγραφα…μα πού να τα βρει κανείς! Και όμως είναι πιο κοντά μας από ό,τι φανταζόμαστε. Στην Εύξεινο Λέσχη Ποντίων Νάουσας – Εθνική Βιβλιοθήκη Αργυρούπολης φυλάσσονται εβδομήντα (70) χειρόγραφα από τα συνολικά εννιακόσια εβδομήντα τρία (973) συγγράμματα που διασώζονται από το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης του Πόντου.
Η αξία αυτής της συλλογής άλλωστε είναι που οδήγησε την «Ελληνική Παλαιογραφική Εταιρεία» στην πόρτα της Βιβλιοθήκης Αργυρούπολης την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου, στο πλαίσιο εκπαιδευτικής εκδρομής των μελών της. Με ηρεμία και προσήλωση παρακολουθούσαν τον Πρόεδρο της Λέσχης, κ. Φανιάδη να εξιστορεί την πορεία των συγγραμμάτων και το πώς αυτά διασώθηκαν μέσα από την Γενοκτονία, την αδιαφορία, και την εγκληματική άγνοια ώστε να φτάσει μέρος αυτών ως τις ημέρες μας.
Ο κ. Φανιάδης μιλούσε και εκείνοι παρακολουθούσαν. Μιλούσε για τους προγόνους που θυσίασαν χώρο, κόπο και ζωές για να διαφυλάξουν την Μνήμη μας. Εκείνος μιλάει πάντα απλά, όχι όμως απλοϊκά, με έναν αξιοπρεπή κόμπο στον λαιμό που μαρτυρά το πάθος του για την ιστορική βιβλιοθήκη. Τον έχω ακούσει πολλές φορές να μιλά και να υπερασπίζεται τους σκοπούς του Συλλόγου, να μάχεται για την αναγνώριση της Γενοκτονίας και να επιχειρηματολογεί για την Βιβλιοθήκη Αργυρούπολης. Πάντα με λυπεί το γεγονός ότι πρέπει να επιχειρηματολογήσει για το αυτονόητο, και πάντα με συγκινεί η προσέγγιση της Ιστορίας: η γνώση και μελέτη της να αποτελούν μαθήματα, και να ενισχύουν την ασπίδα και όχι λόγχη. Τα μαθήματα της ιστορίας μέσα από αυτή την ανάγνωση, θα επιφέρουν αποφυγή των ίδιων ανθρώπινων λαθών.
Παλαιογράφοι, νομικοί και συντηρητές χειρογράφων κρεμόντουσαν για ώρα από τα χείλη του και γιγάντωνε η επιθυμία τους να αντικρύσουν τα βιβλία, να ανοίξουν τα κυτία των θησαυρών. Κοιτούσαν τις προθήκες όπως τα παιδιά κοιτούν τις σοκολάτες, με απορία και λαχτάρα να γνωρίσουν το περιεχόμενό τους. Όταν επιτέλους πια αποκαλύφθηκαν μπροστά τους, το μεράκι τους πήρε φόρα…θαύμαζαν το εξώφυλλο, από την όψη ήδη μάντευαν το υλικό και την ηλικία του, τα μάτια τους διάβαιναν τις σελίδες και κάθε τόσο παρατηρούσαν πράγματα που δεν είχα προσέξει… «κοιτάξτε το διπλό δέσιμο»… «ελάτε να δείτε βιβλιοδεσία»… «κ. Καθηγητά, πώς εξηγείται η ένωση των σελίδων»… « Είναι αρχέτυπο..» … «όχι είναι παλαίτυπο… κοίτα τα γράμματα, η ημερομηνία; Πού είναι η ημερομηνία»… Χαιρόσουν να ακούς να διαξιφίζονται για τον σωστό λόγο: να βρεθεί η αλήθεια, και όχι ποιος έχει δίκιο. «Θέλω να δω ένα όχι πλήρως συντηρημένο»… Σε αυτό το αίτημα, ίσως και να τους κόπηκε η ανάσα. Σαν εμφάνισαν μπροστά τους ένα βιβλίο με σπασμένο ξύλινο εξώφυλλο, με τα πρώτα φύλλα διπλωμένα, σκισμένα και λειψά, άνοιξαν διάδρομο, να περάσει ο Καθηγητής Παλαιογραφίας κ. Λίτσας ο οποίος το κοιτούσε με θαυμασμό και αποφασιστικότητα. Ένα μυστηριώδες παζλ άλλης εποχής ανοιγόταν μπροστά τους. Βροχή οι ερωτήσεις… Τι θαυμαστό… όταν είσαι δάσκαλος… να παραμένεις για πάντα λάτρης της γνώσης και των αποριών.
Σε αυτή την συνάντηση, ομολογουμένως οι ξεναγοί έμαθαν από τους επισκέπτες, μα και εκείνοι, οι πλέον ειδικοί, έφυγαν με την ασφάλεια ότι υπάρχουν άνθρωποι με επίγνωση του θησαυρού που τους δόθηκε από την Ιστορία να φυλάττουν.
-Την ψηφιοποίηση με τι μηχάνημα την κάνετε; Ρώτησαν με έκδηλη ανησυχία
– Με κάμερες. Όχι με σκάνερ. Μας τα εξήγησε το Αριστοτέλειο, τους καθησύχασαν, ορίστε και το μηχάνημα.. Ελάτε να το δείτε.
– Έτσι! Ωραία… για να μην καταστραφούν. Είναι ευαίσθητα αυτά, το φως τα βλάπτει… μονολογούσαν περιεργαζόμενοι το μηχάνημα ψηφιοποίησης.
Και τότε μόνο αποχώρησαν καθησυχασμένοι πως ένας θησαυρός, βρίσκεται σε άξια χέρια, τα οποία παλεύουν για το καλύτερο.