Κική Δημουλά: “Η ποίηση είναι αερικό” – Συνέντευξη στη Φαρέτρα

Με αφορμή τον θάνατο της μεγάλης ελληνίδας ποιήτριας Κικής Δημουλά, αναδημοσιεύουμε συνέντευξή της που έδωσε στη Δήμητρα Σμυρνή για τη Φαρέτρα, τον Μάιο του 2016, όταν ήρθε στη Βέροια για να εγκαινιάσει την ανακαινισμένη Δημόσια Βιβλιοθήκη της πόλης.

«Το βιβλίο είναι ένας μελλοντικός δρόμος, που δεν πρέπει να γίνει ποτέ παρελθόν»

Συνέντευξη στη  Δήμητρα Σμυρνή

Για το χρόνο μιλά σε πολλά από τα ποιήματά της η Κική Δημουλά, για την αδυσώπητη και καταλυτική παρουσία του  στις ζωές μας, αλλά ο χρόνος πήρε άλλη διάσταση σ’ αυτήν τη συνέντευξη, καθώς ήταν θανάσιμα ελάχιστος, αν μετρηθεί με το μέγεθος της προσωπικότητας της Κικής Δημουλά.

Με την ποιήτρια θα ήθελε και θα μπορούσε κανείς να μιλά ώρες, αν οι συνθήκες το επέτρεπαν. Και δεν το επέτρεπαν, καθώς την περίμεναν ν’ ανέβει στο βήμα, για να μιλήσει.

Η Δημουλά ήρθε στη Βέροια, για «ν’ ανάψουμε μαζί τα φώτα» της βραβευμένης και ανακαινισμένης Δημόσιας Βιβλιοθήκης μας, δίνοντας με την παρουσία της το δικό της φως, όχι τόσο του βαρύτατου τίτλου της Ακαδημαϊκού, αλλά εκείνου της ποιήτριας, που κατακτήθηκε μέσα από το χρόνο, αγγίζοντας όχι μόνο το χώρο της διανόησης, αλλά και τον ευρύτερο χώρο ενός κοινού, που τη διάβασε μ’ ένα ασυνήθιστο πάθος και την αγάπησε.

Παρά το βάρος του χρόνου πάνω στο σώμα της, ήταν κοντά μας, με πνεύμα ακμαίο και περίσσευμα ψυχής, πλαισιωμένη από ένα πλήθος ανθρώπων που ήρθαν να γιορτάσουν μαζί της τη συλλογικότητα στην προσπάθεια, που μπορεί να κατορθώσει το ακατόρθωτο.

Επικοινωνώντας μαζί της, έστω για λίγο – ποτέ η έλλειψη του χρόνου δεν ήταν τόσο πιεστική –  νιώθεις τη σοφία του συμπυκνωμένου λόγου, την καθαρότητα της σκέψης και προπαντός την ανθρώπινη ζεστασιά της, καθώς παίρνει αυθόρμητα το χέρι σου στο δικό της, για να φωτογραφηθείτε, σφίγγοντάς το δυνατά.

Ειπώθηκαν λίγα αλλά ουσιαστικά.

Ας ξεκινήσουμε από την άφιξή σας εδώ. Είδατε πως ο κόσμος της Βέροιας – με τη βοήθεια και άλλων, βέβαια, που δεν είναι συμπολίτες μας – έφτιαξε αυτόν τον τόσο όμορφο χώρο, αυτόν εδώ τον όροφο, που θ ’αποτελέσει χώρο πνευματικών και καλλιτεχνικών συναντήσεων, με προσωπική προσφορά, που δείχνει την αγάπη του, αγάπη και στη βιβλιοθήκη του και στο βιβλίο. Πώς βλέπετε αυτήν τη σχέση της βιβλιοθήκης με τον κόσμο;

 Πρώτα – πρώτα εξαιρετικά παρήγορη. Κι εκείνο που παρηγοριέται πιο πολύ είναι το μέλλον. Εγώ θεωρώ το βιβλίο έναν μελλοντικό δρόμο, που δεν πρέπει να γίνει ποτέ παρελθόν. Το βιβλίο είναι ο πλέον πιστός σύντροφος του ανθρώπου και ο καλύτερος δάσκαλος.

Φυσικά, το κάθε βιβλίο και ο κάθε συγγραφέας που το γράφει φέρνει το υποκειμενικό στοιχείο που κρύβει μέσα του. Το αντικειμενικό θα το βρούμε στον άλλο συγγραφέα, θα δούμε και τις συγκρούσεις που συμβαίνουνε και μέσα στη ζωή και προ πάντων τι κάνει αυτός ο συγγραφέας, πώς αναπλάθει τα πράγματα, ώστε να μην αποδίδονται ακριβώς, όπως στην πραγματικότητα. Άλλωστε, υποκειμενικός είναι και ο κάθε αναγνώστης, που θα δώσει τη δική του ερμηνεία.

Ποια είναι η πορεία της Ελληνικής Ποίησης σήμερα; Πιστεύετε πως το οικονομικό, το πολιτικό και το πολιτιστικό αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα αποτελεί τροχοπέδη για την ποίηση ή τροφή;

Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Πότε συμβαίνει, πότε δε συμβαίνει. Και στους καλούς καιρούς η ποίηση δεν είναι μία συνεχής παρουσία και ροή. Την προκαλούν οι συνθήκες και μάλιστα όχι οι ευτυχισμένες συνθήκες.

Διότι, αν είσαι ευτυχισμένος, πολύ λίγο σ’ ενδιαφέρει να σκάσει το συκώτι σου, για να γράψεις ποιήματα.

Άλλωστε κι εσείς τα ωραιότερα ποιήματά σας τα γράψατε μέσα στον πόνο, όταν χάσατε το σύντροφό σας, τον Άθω Δημουλά. Πώς θα ήταν τάχα η ποίησή σας χωρίς αυτόν τον πόνο;

Η ποίησή μου, ούτως ή άλλως, δε θα μπορούσε να είναι χωρίς πόνο. Η ίδια η ποίηση δε βγαίνει δίχως πόνο. Ύστερα, η ίδια η ζωή, από τη φύση της, δεν τσιγκουνεύεται τον πόνο. Πάντα είναι περισσότερος από τη χαρά. Ακόμη και οι καλύτερες ώρες έχουν κάποια σταγόνα δηλητήριο.

 Αν σας ζητούσε κανείς να συμπυκνώσετε το χαρακτήρα της ποίησής σας μέσα σε λίγες λέξεις, πώς εσείς θα χαρακτηρίζατε την ποίησή σας;    

Χαρακτηρίζεται αυτό που είναι ένα αερικό; Η ποίηση είναι ένα αερικό. Άλλοτε εμφανίζεται, άλλοτε δεν εμφανίζεται. Είναι ένα άυλο πράγμα, άπιαστο. Ποιος μπορεί να την ορίσει;

Αν ξέραμε να δώσουμε έναν πιο συγκεκριμένο ορισμό για την ποίηση, θα γράφαμε όλοι σπουδαία ποιήματα.

Είστε αυτήν τη στιγμή μια κορυφαία φωνή της ποίησης και κατέχετε μια σημαντική θέση στον πνευματικό χώρο. Πώς νιώθετε εδώ που φτάσατε; Τώρα, που κοιτάζετε πίσω, ποια είναι τα συναισθήματά σας; Και ποιο το αίσθημα της ευθύνης του ποιητή;

Αυτό που έχω να πω είναι πως δε νιώθω ότι έφτασα. Κι αυτή είναι η πάσα αλήθεια. Έχω την αγωνία της ευμάρειας, κι όταν δουλεύω, και τώρα που με ρωτάτε. Πραγματικά αισθάνομαι πως μόλις ξεκινώ. Και έτσι πιστεύω πως οφείλει να νιώθει ένας ποιητής. Να μην παραξεθαρρεύει, γιατί θα του ξεφύγουνε πολλά. 

Σημείωση Φαρέτρας: Για την επίσκεψη της Κικής Δημουλά στη Βέροια μπορείτε να διαβάσετε το ρεπορτάζ της Φαρέτρας ΕΔΩ