Την περίοδο των μνημονίων το να μιλά κανείς για το Σύνταγμα έμοιαζε μάλλον αστείο. Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, οι παραβιάσεις των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, τα νομοσχέδια με ένα άρθρο, οι ευθείες παρεμβάσεις της Τρόικας που έφθαναν μέχρι την αναπομπή νόμων και εκατοντάδες άλλα φαινόμενα πολιτειακού εκφυλισμού δεν άφηναν περιθώρια. Ο καταστατικός χάρτης της ελληνικής αστικής, προεδρευόμενης και κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ήταν κάτι μεταξύ «λάστιχου» (για να χωρέσει οποιαδήποτε απαίτηση των δανειστών) και «κουρελόχαρτου» (όταν δεν χωρούσε).
Έχει περάσει μόλις ένας χρόνος και κάτι μήνες από τότε που – τυπικά- η χώρα βγήκε από αυτή την επιτροπεία, για να την αντικαταστήσει με την «θεσμική» ενισχυμένη εποπτεία που απορρέει από τις συνθήκες ένταξης της χώρας στην Ε.Ε. Αιφνιδίως λοιπόν το Σύνταγμα έγινε σημείο αναφοράς. Ξαναπήρε την θέση του στο «πάνθεον» των αξιών του εγχώριου πολιτικού σκηνικού.
Την Δευτέρα το πρωί οι μεγαλοστομίες για την «ιστορικότητα των στιγμών», την «ευθύνη» και την «αξία των θεσμών» κυριάρχησαν στο κοινοβούλιο όπου ολοκληρώθηκε πανηγυρικά η 4η Αναθεώρηση Συντάγματος που έχει γίνει στην χώρα από το 1974. Εκεί όπου 297 παρόντες βουλευτές ψήφισαν επί των 49 προτάσεων που κατατέθηκαν μετά από μια διαδικασία αρκετών μηνών, αφού η αναθεώρηση ξεκίνησε με κυβέρνηση τον ΣΥΡΙΖΑ και ολοκληρώθηκε με κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Για να …γνωριστούμε λοιπόν με τον νέο μας Σύνταγμα (του οποίου η εφαρμογή ως γνωστόν επαφίεται στον πατριωτισμό μας) ας γνωρίσουμε κάπως πιο αναλυτικά τα πιο σημαντικά από τα εννέα νέα άρθρα που διαθέτει. Μια και τόσα τελικά αναθεωρήθηκαν παρά τις πολύ φιλόδοξες προθέσεις τόσο της προηγούμενης όσο και της σημερινής κυβέρνησης.
Άρθρο 21 παρ. 1: Ελάχιστον Εγγυημένο Εισόδημα
Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους πρόκειται για μία πρόταση που εδώ και πολλά χρόνια έχει καταθέσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτό το «ελάχιστο» εισόδημα το υπουργείο Εργασίας το έχει αποτιμήσει στα … 213 ευρώ κατ’ άτομο. Αυτό είναι το ποσό που θεωρεί ότι διασφαλίζει την αξιοπρεπή διαβίωση στη χώρα. Η συνταγματική κατοχύρωση παρουσιάστηκε από την Νέα Δημοκρατία που την πρότεινε ως διασφάλιση από την ακραία φτώχεια. Στην πραγματικότητα θα αποτελέσει τη συνταγματική βάση για το ολοσχερές ξήλωμα του κοινωνικού κράτους. Μέσω αυτής της διάταξης θα περικοπούν σειρά άλλων δικαιωμάτων και παροχών προκειμένου να ενταχθούν στο «Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα».
Αρθρο 32 παρ. 4: Εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας
Το πολιτικό συνεχές πλέον δεν θα διαταράσσεται από το αν μια κυβέρνηση θα βρει αυξημένες πλειοψηφίες για να εκλέξει πρόεδρο. Ακόμη και με 151 βουλευτές, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και με 130 θα μπορεί να εκλέξει τον πρόεδρο της αρεσκείας της. Το ότι με αυτή την διάταξη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα είναι μια σκληρή κομματική επιλογή είναι κάτι παραπάνω από προφανές. Όμως το κυριότερο είναι πως διασφαλίζεται πλέον ένα καθεστώς σταθερότητας, ιδιαιτέρως ελκυστικό ως γνωστόν στους επενδυτές. Δεν θα υπάρχει πλέον κίνδυνος «αναταράξεων» από τυχόν πολιτικές εξελίξεις. ‘Οπως π.χ τον Δεκέμβριο του 2014 που έπεσε η κυβέρνηση Σαμαρά. Όλα θα κυλούν ομαλά.
Άρθρο 54 παρ. 4: Ψήφος απόδημων Ελλήνων.
Το ενδεχόμενο να ψηφίζουν για κυβέρνηση στην Ελλάδα, άνθρωποι που δεν θα έχουν καμία σχέση με την οικονομική και κοινωνική πολιτική που θα εφαρμοστεί στην χώρα, κάπως μαζεύτηκε με την ψήφιση αυτού του άρθρου. Η Ν.Δ υποχώρησε προκειμένου να ψηφιστεί στο τέλος του χρόνου ο σχετικός νόμος που θα βασίζεται σε αυτό το άρθρο του Συντάγματος. Η αντιπολίτευση πάλι αισθάνεται πιο ήσυχη για το ενδεχόμενο ο μισός νόμος να καταπέσει στο ΣτΕ (και να μείνει ο άλλος μισός χωρίς περιορισμούς) λόγω μη συνταγματικής πρόβλεψης.
Άρθρο 62: Περιορισμός βουλευτικής ασυλίας
Μια ρύθμιση απότοκο της οικονομικής κρίσης των τελευταίων χρόνων. Περιορίζεται η βουλευτική ασυλία μόνον σε θέματα πολιτικής δραστηριότητας του βουλευτή. Ακούγεται λογικό αν και παραμένουν παραθυράκια για το τι ακριβώς συνιστά πολιτική δράση. Ένα άρθρο που υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να αποβεί επικίνδυνο.
Άρθρο 68 παρ. 2: Ποινικές ευθύνες υπουργών
Καταργείται η αποσβεστική προθεσμία. Έτσι τυχόν αδικήματα υπουργών θα παραγράφονται σε 15 – 20 χρόνια όπως των υπόλοιπων πολιτών. ‘Οχι σε δύο βουλευτικές συνόδους, δηλαδή σε περίπτωση απανωτών εκλογών ακόμη και σε μερικούς μήνες. Βεβαίως η Βουλή και όχι η δικαιοσύνη θα συνεχίσει να αποφασίζει για το αν υπάρξουν αυτές οι ευθύνες υπουργών. Πλήρης χώρος δηλαδή για πολιτικά παιχνίδια κάθε είδους. Επίσης το άρθρο δεν έχει αναδρομική ισχύ, άρα …ότι έγινε έγινε τα προηγούμενα χρόνια (που καλύπτουν και το σκάνδαλο Novartis και τα δάνεια σε ΜΜΕ και Κόμματα).
Άρθρο 101: Ανεξάρτητες Αρχές
Θα στελεχώνονται πιο εύκολα. Κάθε κυβέρνηση πλέον θα ψάχνει μικρότερες πλειοψηφίες από τα 4/5 της Διάσκεψης των Προέδρων που απαιτούνταν έως σήμερα. Οι ανεξάρτητες αρχές πάντως θα συνεχίσουν να ενισχύουν την «τεχνοκρατοποίηση» της πολιτικής και να αποτελούν μια θαυμάσια δικαιολογία για την εκάστοτε κυβερνητική πολιτική.
Είναι κάτι παραπάνω από φανερό ότι με την αναθεώρηση που ολοκληρώθηκε ελάχιστες είναι οι θετικές αλλαγές στο Σύνταγμα και σαφώς λιγότερες από τις αρνητικές. Φυσικά στο Σύνταγμα παραμένουν μια σειρά άλλες διατάξεις: ‘Οπως το δικαίωμα στην επιστράτευση, οι ρυθμίσεις του άρθρου 28 που επιτρέπουν την εκχώρηση κυριαρχίας σε υπερεθνικούς οργανισμούς, το άρθρο 27 που επιτρέπει την διέλευση ξένων στρατευμάτων. Όπως επίσης και τα άρθρα που προβλέπουν εναγκαλισμό Εκκλησίας και Κράτους ή δίνουν την δυνατότητα να υπάρχουν συστήματα ενισχυμένης αναλογικής στο όνομα της κυβερνητικής σταθερότητας.
