Το Λεύκωμα “Μάσκες” παρουσιάστηκε στο “Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργης Μελίκης” – Καθρέφτης μιας εντυπωσιακής έκθεσης
Παρουσιάστηκε σήμερα στο «Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργης Μελίκης» το Λεύκωμα «Μάσκες», μια έκδοση του «Λαογραφικού & Εθνογραφικού Μουσείου Μακεδονίας – Θράκης», που καταγράφει φωτογραφικά αλλά και προσεγγίζει πολυπρισματικά την έκφραση της παράδοσης μέσα από τις μάσκες, με αφορμή την έκθεση του Γιώργη Μελίκη πέρυσι στο Μουσείο στη Θεσσαλονίκη.
Γνωστός ο Γιώργης Μελίκης, εκτός από τη λαμπρή καριέρα του στη δημοσιογραφία, και από την έρευνα και το πάθος που τον διακρίνει για την παράδοση. Εξέχοντα σημεία αναφοράς οι συλλογές του με χιλιάδες τάματα και πάνω από εκατό μάσκες. Η έκθεσή του, που εντυπωσίασε πέρυσι στο «Λαογραφικό & Εθνογραφικό Μουσείο», ήταν ένα κομμάτι από τις μάσκες που μόνιμα πλέον εκτίθενται στο Εθνογραφικό του Κέντρο στη Μελίκη και σήμερα αποτέλεσαν το επιβλητικό σκηνικό, για να παρουσιαστεί το λεύκωμα από εκλεκτούς ομιλητές.
Φωτισμένες κατάλληλα οι εκατό μάσκες του Γιώργη Μελίκη υπέβαλαν έντονα συναισθήματα στο κοινό, που είχε την ευκαιρία να συνταιριάσει το συναίσθημα με τη λογική μέσα από τις τοποθετήσεις των παρουσιαστών του λευκώματος.
Διοργανωτές της εκδήλωσης το «Λαογραφικό & Εθνογραφικό Μουσείο» και ο Σύλλογος «Φίλοι του Εθνογραφικού Κέντρου Γιώργης Μελίκης».
Ομιλητές οι: Ελευθερία Δέλτσου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βασίλης Νιτσιάκος, Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΛΕΜΜ-Θ, Ζήσης Σκαμπάλης, Προϊστάμενος Διεύθυνσης του «Λαογραφικού & Εθνογραφικού Μουσείου», Δημήτρης Λουζικιώτης γραφίστας-φωτογράφος και Γιάννης Μοσχόπουλος, δικηγόρος, συγγραφέας και Πρόεδρος του Συλλόγου των Φίλων του Εθνογραφικού Κέντρου.
Προλογίζοντας ο Γιάννης Μοσχόπουλος μίλησε για την πανελλήνια εμβέλεια που έχουν οι μάσκες του Γιώργη Μελίκη αλλά και για την αιτία που τις γέννησε, την ανάγκη του ανθρώπου να συνεργήσει στη γονιμότητα πίσω από τις μάσκες, αναπαριστώντας δαιμονικές δυνάμεις και βοηθώντας τον παράλληλα να εξωτερικεύσει τον εγγενή πρωτογονισμό του.
Ο Γιώργης Μελίκης εκφράζοντας την αίσθηση της ικανοποίησης που του προκαλεί η ζεστή ανθρώπινη επικοινωνία σε μικρούς χώρους, «όπου οι πολλοί γίνονται ένας», όπως είπε, μίλησε για τον τρίτο όροφο του Εθνογραφικού του Κέντρου, όπου οι μάσκες του υποδέχονται τους επισκέπτες κατακτώντας τους.
Επισημαίνοντας πόσο βασανιστική είναι η συλλογή από μάσκες αλλά και τάματα -τα τάματα εκτίθενται στο δεύτερο όροφο- και ειδικά πόσο δύσκολη ήταν η προσπάθειά του να συμπεριλάβει στη συλλογή του μάσκες απ’ όλη την Ελλάδα, παλεύοντας ταυτόχρονα με τους νόμους της φθοράς, μίλησε για την ευτυχή του συνάντηση με τον Βασίλη Νιτσιάκο. «Η συνεργασία με τον Πρόεδρο Βασίλη Νιτσιάκο αλλά και με το Μουσείο, που άνοιξε διάπλατα τις πόρτες του, καταγράφτηκε μετά την περυσινή έκθεση και στο λεύκωμα που παρουσιάζεται σήμερα» είπε ο Γιώργης Μελίκης.
«Οι μάσκες εκφράζουν την ανάγκη του λαϊκού ανθρώπου να εκφραστεί, να εκφραστεί μέσα απ’ αυτές. Εγώ τις ονομάζω ‘πρόσωπα’ και όχι μάσκες» συμπλήρωσε.
Ο Ζήσης Σκαμπάλης, μίλησε για την ανάγκη του λαϊκού ανθρώπου να χρησιμοποιήσει τη μάσκα ως εργαλείο ομοιοπαθητικής μαγείας, προκειμένου να τρομάξει το κακό και να φέρει τη γονιμότητα στη σοδειά του.
Η Ελευθερία Δέλτσου στην εισήγησή της μίλησε για τη μέθεξη στην οποία η έκθεση προσπάθησε να οδηγήσει το θεατή της, ξεκινώντας από την αρχική προέλευση της μάσκας, που ανήκει σ’ ένα αέναο παρελθόν των αρχέγονων κοινωνιών.
Μένοντας στους πυρήνες των κειμένων που ντύνουν μαζί με τις φωτογραφίες το λεύκωμα, είδε τις επισημάνσεις που κάνει ο Βασίλης Νιτσιάκος γύρω από την πολυπρισματικότητα των τελετουργιών, και ιδιαίτερα την επισήμανσή του γύρω από την θεώρηση της ζωής και του θανάτου μέσα από το πρίσμα της φύσης αλλά και της θρησκείας.
Σε δίπολα αντιθέσεων όπως της τάξης και της αταξίας αλλά και έναν νοσταλγικό λόγο του παρελθόντος που βοηθά στη συγκρότηση της συλλογικής μνήμης, συνδέοντάς την με το παρόν, όπως προβάλλεται μέσα από το κείμενο του λευκώματος που έγραψε η Μιράντα Τερζοπούλου, αναφέρθηκε η κ. Δέλτσου, για να κλείσει με το κείμενο του Γιώργη Μελίκη, που εμπεριέχεται στην έκδοση.
Ποιητικό το χαρακτήρισε, καθώς είναι ένα κείμενο, όπως είπε, που ψάχνει την ουσία της παράδοσης, μακριά από την νεωτερικότητα που έχει εισβάλει στη ζωή μας, ένα κείμενο που εντάσσει τους σημερινούς δρώντες στα δρώμενα αλλά και τους θεατές των δρωμένων στο όλο σκηνικό.
Ο ρόλος που παίζει η νοσταλγία του παρελθόντος για το παρόν, η σχέση πρόσωπου και προσωπείου αλλά και η υψηλή αισθητική της έκθεσης που προηγήθηκε και στη συνέχεια η αισθητική του λευκώματος, ήταν εκείνα που εντυπωσίασαν την κ. Δέλτσου.
Ο Δημήτρης Λουζικιώτης μίλησε για το ρόλο του ως φωτογράφου της έκθεσης και του Λευκώματος και ως γραφίστα πρόσθετα στην έκδοσή του, μιλώντας επίσης για την γνωριμία του με τον Γιώργη Μελίκη μέσα από τα Αναστενάρια, που τους έδεσε.
Ο Βασίλης Νιτσιάκος επισημαίνοντας αρχικά αντιθέσεις, όπως τάξη και αταξία, θάνατος και ανάσταση, που οδηγούν σε τελετουργίες ανατροπής, μίλησε κυρίως ως πρόεδρος ενός μουσείου, όπως είπε, λέγοντας:
«Ποια είναι η ταυτότητα ενός έθνους; Είναι μία;» αναρωτήθηκε.”Κάθε έκθεση σ’ ένα μουσείο εμπεριέχει και μια οπτική και ο πλούτος του εθνικού πολιτισμού είναι η πολυμορφία και η ποικιλότητα. Δεν παράγουμε μια αντικειμενική εικόνα για το παρελθόν» συμπλήρωσε «και τότε μόνο φέρνει κόσμο ένα μουσείο, όταν έχει μια δυναμική, κάτι που χαρακτηρίζει και τον Γιώργη Μελίκη, που διαμορφώνει ένα πρότυπο, κατορθώνοντας να συνδυάζει τη γνώση με την επικοινωνία» πρόσθεσε.
Μετά τον διάλογο που ακολούθησε, ο Γιώργης Μελίκης υπέγραψε στο τέλος της εκδήλωσης τα βιβλία με την ικανοποίηση πως η συλλογή του και η έρευνά του γύρω από τις μάσκες έπαιρνε τώρα και την έντυπη μορφή της, στην οποία θα μπορούσε να ανατρέξει ο αναγνώστης, δίνοντας μια άλλη διάσταση στις ανησυχίες και τις αναζητήσεις του.
Φωτογραφίες: faretra.info
Σημείωση Φαρέτρας: Για την περυσινή έκθεση “Μάσκες” στο Λαογραφικό & Εθνογραφικό Μουσείο στη Θεσσαλονίκη μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.
Παλιότερη συνέντευξη του Γιώργη Μελίκη στη Φαρέτρα ΕΔΩ
