Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου 1955 εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης ήταν το αποτέλεσμα ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού που απέβλεπε στον αφελληνισμό της Κωνσταντινούπολης. Από την επόμενη κιόλας μέρα της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάννης, το 1923, η Τουρκία ξεκίνησε μια πολιτική που στόχο της είχε να περιορίσει τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη δίχως να εξαιρείται το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η ολοφάνερη παραβίαση όλων των σχετικών άρθρων της Συνθήκης που διασφάλιζαν τα δικαιώματα των Ελλήνων μειονοτικών υπήρξε εκ των προτέρων σχεδιασμένη και εφαρμόστηκε από τις τουρκικές αρχές κατά γράμμα, ξεκινώντας, για παράδειγμα, από τις αυθαίρετες απελάσεις ομογενών οι οποίοι κατά βάση ήταν σημαίνοντες παράγοντες της ομογένειας στην Κωνσταντινούπολη. Επίσης, ένα άλλο μέτρο εναντίον των συμφερόντων της ελληνικής ομογένειας υπήρξε η απαγόρευση άσκησης μιας σειράς επαγγελμάτων από τα μέλη της και οι κατασχέσεις των περιουσιών που αυτά κατείχαν κατά παράβαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου. Έκτοτε, δεν σταμάτησαν να βρίσκουν ένα σωρό αφορμές προκειμένου να κάνουν δύσκολη τη ζωή των Ελλήνων καλλιεργώντας και συντηρώντας κλίμα φόβου, ανασφάλειας και δημιουργώντας προβλήματα στην καθημερινότητά τους.
Μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι βαρβαρότητες και η πολιτική κοινωνικής αλλά και φυσικής εξόντωσης του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης, διανθισμένη με εκτοπίσεις Ελλήνων στην Ανατολία σε καταναγκαστικά έργα βλάπτοντας ανεπανόρθωτα την ελληνική μειονότητα, φάνηκε να αλλάζει. Η νέα τάξη πραγμάτων που επιβλήθηκε στον κόσμο, συντέλεσε σε αυτό, αλλά όχι σε εντυπωσιακό βαθμό. Αυτά, μέχρι να φτάσουμε στο τραγικά γεγονότα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955. Το σκηνικό της προβοκάτσιας εναντίον του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης θυμίζει την πολιτική του Ερντογάν στις μέρες μας. Η Τουρκία, όπως και σήμερα έτσι και τότε, έπαιζε το μουσουλμανικό χαρτί της απομάκρυνσης από τον κεμαλισμό. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι και τότε όπως και σήμερα, όσο η τουρκική οικονομία δεινοπαθούσε τόσο ο εθνικιστικός μεγαλοϊδεατισμός της γιγαντωνόταν. Και τότε όπως και σήμερα, αν και για διαφορετικούς λόγους, το Κυπριακό προκαλούσε έντονο εκνευρισμό στην Τουρκία. Τότε η αρχή έγινε με την ανακίνηση του κυπριακού ζητήματος από τον στρατάρχη Παπάγο το 1954 και την παρέμβαση της βρετανικής κυβέρνησης που προέτρεψε τους Τούρκους να θέσουν ζήτημα προστασίας της μουσουλμανικής μειονότητας, η οποία στο μεταξύ βαφτίστηκε «τουρκική». Όλα αυτά και με την πολιτική όξυνσης που επεδίωκε η κυβέρνηση Μεντερέζ, δημιούργησαν κλίμα έντονης εχθρότητας εναντίον των Ελλήνων της Πόλης, οι οποίοι, εκτός των άλλων, κατηγορήθηκαν ότι έκαναν έρανο υπέρ του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, ο οποίος είχε ξεκινήσει την 1η Απριλίου 1955.
Η προβοκάτσια της Θεσσαλονίκης
Συγκεκριμένα, στις 3 Σεπτεμβρίου, η σύζυγος του Τούρκου προξένου στη Θεσσαλονίκη κάλεσε έναν Έλληνα φωτογράφο να φωτογραφίσει ως ενθύμιο το σπίτι του Κεμάλ. Δύο μέρες αργότερα, τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6η Σεπτεμβρίου, σημειώθηκε μια έκρηξη στον περίβολο του τουρκικού προξενείου προκαλώντας ασήμαντες ζημιές, κυρίως θραύσεις υαλοπινάκων. Συμφώνα με τις έρευνες των ελληνικών αρχών, η βόμβα μεταφέρθηκε από Τούρκο πράκτορα ελληνικής καταγωγής της Κομοτηνής και πυροδοτήθηκε από τον κλητήρα του τουρκικού προξενείου.
Στον τουρκικό Τύπο παρουσιάστηκαν οι φωτογραφίες της συζύγου του προξένου εντελώς παραποιημένες, δίνοντας την εικόνα μιας μεγάλης καταστροφής που είχε υποστεί το σπίτι του εθνάρχη Κεμάλ από την βόμβα που τοποθέτησαν οι Έλληνες.
Το «αυθόρμητο» ξέσπασμα
Το καλά προγραμματισμένο σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή. Πλήθη μαινόμενων Τούρκων – ένας όχλος που συμπεριφερόταν με ακρίβεια και προσήλωση στον στόχο – ξεχύθηκε εναντίον των Ρωμιών της Πόλης. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν κανένας Τούρκος δεν προειδοποίησε καμία ελληνική οικογένεια για το τι επρόκειτο να συμβεί… Η λεηλασία των ελληνικών περιουσιών ήταν ολοκληρωτική.
Το «αυθόρμητο» πλήθος είχε στρατολογηθεί επιμελώς από διάφορα μέρη της Τουρκίας, είχε μεταφερθεί με κάθε μέσο στην Κωνσταντινούπολη και είχε λάβει συγκεκριμένο εξοπλισμό προκειμένου να διαπράξει τις βιαιότητες. Είναι χαρακτηριστικό ότι χρόνια μετά, σύμφωνα με δημοσίευμα της 12ης Αυγούστου 2008 στην εφημερίδα «Radikal», τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου 1955 εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης είχαν οργανωθεί από το Γραφείο Ειδικού Πολέμου (Özel Harp Dairesi), το οποίο αποτελούσε τον μηχανισμό που είχε στηθεί από το ΝΑΤΟ για την αποτροπή του κομμουνιστικού κινδύνου!
Το «αυθόρμητο» ξέσπασμα του όχλου πραγματοποιήθηκε με στρατιωτική πειθαρχία και συντεταγμένα κατά των ελληνικών στόχων και είχε ως αποτέλεσμα, μέσα σε εννιά περίπου ώρες, να καταστραφούν ολοσχερώς 1.004 σπίτια και να υποστούν σημαντικές ζημιές άλλες 2.500 κατοικίες. Επίσης καταστράφηκαν 4.348 καταστήματα, 27 φαρμακεία, 26 σχολεία, 5 πολιτιστικοί σύλλογοι, οι εγκαταστάσεις 3 εφημερίδων, 12 ξενοδοχεία, 11 κλινικές, 21 εργοστάσια, 110 ζαχαροπλαστεία και εστιατόρια, 73 εκκλησίες, ενώ συλήθηκαν πάρα πολλοί τάφοι σε δύο κοιμητήρια, καθώς και οι τάφοι των Πατριαρχών στη Μονή Βαλουκλή.
Τουλάχιστον 30 Έλληνες σκοτώθηκαν και εκατοντάδες άλλοι κακοποιήθηκαν βάναυσα. Σε δύο περίπου χιλιάδες υπολογίζονται από τους κύκλους της ομογένειας οι βιασμοί, αν και επισήμως καταγγέλθηκαν μόνο διακόσιοι. Να σημειώσουμε ότι επεδείχθη ιδιαίτερη βαναυσότητα εναντίον των Ελλήνων ιερωμένων.
Το οικονομικό κόστος των ζημιών ανήλθε στα 150 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, ενώ η ελληνική κυβέρνηση τις υπολόγισε σε 500.000.000 δολάρια. Η οικονομική αιμορραγία και ο φόβος ανάγκασαν χιλιάδες Έλληνες ομογενείς να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα. Αποτέλεσμα αυτής της τουρκικής κτηνωδίας υπήρξε η τραγική συρρίκνωση του Κωνσταντινουπολίτικου ελληνισμού, ο οποίος στις μέρες μας δεν ξεπερνά τους 2.000 ανθρώπους…
