Κινηματογραφική Λέσχη εργαζομένων ΕΡΤ3: “Λεωφορείο ο πόθος” Τένεσι Γουίλιαμς, Ελία Καζάν, Μάρλον Μπράντο

Με ένα πασίγνωστο και πολυβραβευμένο φιλμ κλείνει το αφιέρωμά «Τα μεγάλα μελοδράματα του σινεμά» της κινηματογραφικής λέσχης των εργαζομένων της ΕΡΤ3 και του Κέντρου Μελετών και Ερευνών για το Σινεμά (ΚΕΜΕΣ), τη Δευτέρα 26 Αυγούστου στις 21:30 στο θερινό σινεμά ΑΠΟΛΛΩΝ (τηλ.2310828642). Πρόκειται για το «Λεωφορείο ο πόθος» («A streetcar named desire», ασπρόμαυρο, ΗΠΑ, 1951, διάρκεια 122’).

Σενάριο από το ομώνυμο  θεατρικό έργο  του Τένεσι Γουίλιαμς, σκηνοθεσία Ελία Καζάν, ενώ πρωταγωνιστούν οι Μάρλον Μπράντο, Βίβιαν Λι, Κιμ Χάντερ, Καρλ Μάλντεν.

Η Μπλανς Ντιμπουά, μια νευρωτική, παρηκμασμένη αριστοκράτισσα του Αμερικάνικου Νότου, μετά την απώλεια της οικογενειακής της περιουσίας, μετακομίζει στη Νέα Ορλεάνη, στην αδελφή της, Στέλλα, που ζει με τον βίαιο σύζυγό της, Στάνλεϊ Κοβάλσκι. Η Μπλανς αντιμετωπίζει υποτιμητικά τον άξεστο κουνιάδο της, προκαλεί την εχθρότητά του, σταδιακά όμως, γεννιέται ένας κρυφός πόθος ανάμεσά τους.

Σκληρή ταινία, το απόλυτο σχόλιο για την μοναξιά, την ανάγκη της αγάπης, τα στιγμιαία πάθη του έρωτα, τη βία, τον ερωτισμό και τις μορφές ρατσισμού.

Εκπληκτική υποφωτισμένη ασπρόμαυρη φωτογραφία από τον Χάρι Στράντλινγκ, λειτουργική η μουσική του Άλεξ  Νορθ, έξοχα ντεκόρ αντίστιξης, σταρ που ακτινοβολούν, η σκηνοθεσία του Καζάν μετωπική και άτεγκτη.
Το φιλμ κέρδισε τα όσκαρ καλύτερου α’ γυναικείου ρόλου (Βίβιαν Λι), β’ ανδρικού (Καρλ Μάλντεν), β´ γυναικείου (Κιμ Χάντερ) και καλλιτεχνικής διεύθυνσης (σκηνικών). Προτάθηκε επίσης για τα όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, α´ ανδρικού ρόλου, φωτογραφίας, κοστουμιών, ήχου και μουσικής. Επιπλέον, η Κιμ Χάντερ τιμήθηκε με τη Χρυσή Σφαίρα και η Βίβιαν Λι με το βραβείο BAFTA.

Την ταινία θα προλογίσει ο Αλέξης Δερμεντζόγλου, θα διανεμηθεί στο κοινό έντυπη κριτική ανάλυση της Γκέλυς Μαδεμλή, ενώ το προς συζήτηση θέμα μετά το τέλος της προβολής θα είναι: Ο Τένεσι Γουίλιαμς στο σινεμά.

Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:

«Το «Λεωφορείον ο Πόθος» είχε ως τελευταίο σταθμό μια Νέα Ορλεάνη σε κινούμενο βάλτο, το ιδανικό σκηνικό για τις σχέσεις που αφήνονται στην εντροπία. Η Blanche Dubois φτάνει στο τέρμα της γραμμής για να επισκεφτεί την έγκυο αδερφή της Stella. Εκεί θα γνωρίσει και το βίαιο σύζυγό της, τον Πολωνό μετανάστη δεύτερης γενιάς Stanley Kowalski, του οποίου τα κτηνώδη ένστικτα θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά ως προς το διαταραγμένο ψυχισμό της. Ένα ιδιόμορφο τρίγωνο θα σχηματιστεί. Στις δύο «οξείες» γωνίες συναντώνται οι ακραίες φιγούρες της Blanche και του Stan. Στην αμβλεία γωνία, η προσωποποίηση της αγάπης, προσωπικής και ερωτικής, η στωική Stella προσπαθεί να αμβλύνει την κρίση, κυοφορώντας τον καρπό του Πόθου. Άλλωστε όπως σωστά επισημαίνει η Blanche, «ο πόθος είναι το αντίθετο του θανάτου. Κι όμως είναι η Στέλλα (=αστέρι) που μας οδηγεί στο Θείο Ζεύγος, ή για να συνεχίσουμε για λίγο την αναφορά στη χριστιανική «μυθολογία», οι Blanche και Stanley εικονογραφούνται ως πρωτόπλαστοι, αρχέτυπα σύμβολα του κάθε φύλου που βασανίζονται από τη γεύση που αφήνει στο στόμα ο απαγορευμένος καρπός.

Ο ιός που πλήττει όλες τις ταινίες που βασίζονται σε θεατρικά έργα είναι η απόδοσή τους ως κινηματογραφημένες θεατρικές παραστάσεις. Ο Kazan, που ανέβασε το «Λεωφορείο» για μια σεζόν στο Broadway, καταφέρνει να μεταφράσει το θεατρικό κείμενο με όρους κινηματογραφικούς. «To Streetcar Named Desire», δίδυμο αδερφάκι του μεταγενέστερου «Suddenly Last Summer / Ξαφνικά, πέρσι το Καλοκαίρι», αναπτύσσεται πάνω στη διαλεκτική της βίας, τη σχετικότητα του σώφρονος και του «τρελού», όπως και στην αντιπαραβολή του φαίνεσθαι με το είναι, όσα και αν αυτά ακούγονται κάπως αφηρημένα. Ο σκηνοθέτης ακολουθεί σφιχτά τα σώματα των ηθοποιών, δείχνοντας αδυναμία στα κατακρεουργημένα Close-ups στα φθαρμένα πρόσωπα των ηθοποιών του, κοντινά σκληρά, ασφυκτικά, με το μισό πρόσωπο εκτός κάδρου.

Το βασικό εργαλείο του όμως είναι το παιχνίδι με τις εκδοχές της πραγματικότητας και τα όρια της ερμηνείας. Ο Marlon Brando, που κάνει εδώ τη δεύτερη εμφάνισή του στη Μεγάλη Οθόνη (η πρώτη ήταν το 1950 στο «The Men» του Zinnemann) δικαιώνεται ως ηθοποιός της «Μεθόδου», της Αμερικανικής εκδοχής του συστήματος Stanislavski, όπως τη μετέφερε πρώτος ο Lee Strasberg και τη συνέχισε η Stella Adler, μιας μεθόδου που επιτάσσει την απόλυτη βιωματική σύλληψη και εκτέλεση του εκάστοτε ρόλου. Η Vivien Leigh, άρρωστη και στην τότε καθημερινή της ζωή, παίζει και με την ίδια τη δημόσια εικόνα της, μιας που η Blanche ως νευρωτική παρηκμασμένη αριστοκράτισσα του Αμερικάνικου Νότου μπορεί να θεαθεί και ως μια μεταλλαγμένη ρέπλικα της Scarlett O’Hara. Η ηθοποιός ήρθε ως μεταγραφή στο καστ της Νέας Υόρκης και με την αρωγή του ίδιου του σκηνοθέτη, δεν μπόρεσε ποτέ να νιώσει οργανικό μέλος της ομάδας. Το σετ των σκηνικών στενεύει κυριολεκτικά για να εκδηλώσει οπτικά την κλειστοφοβία της Blanche. Το ηχητικό σκορ παραπέμπει μονίμως σε έναν τόπο «αλλού», ή μάλλον σε ένα «όχι πια εδώ»- κραυγές, ψίθυροι, μασημένες μουσικές, ήχοι των δρόμων. Όλο κι όλο το φορτίο όμως του λεωφορείου θα μπορούσε να είναι ένα ιδρωμένο φανελάκι. Που ‘ναι πιο βαρύ κι από ένα πουκάμισο αδειανό».

Ταινίες που πλησιάζουν στο στιλ του «Λεωφορείο ο πόθος» είναι: «Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι» του Τζόζεφ Μάνκιεβιτς, «Λυσσασμένη γάτα» του Ρίτσαρντ Μπρουκς, «Πόθοι στην κάψα του καλοκαιριού» του Μάρτιν Ριτ, «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ» του Μάικ Νίκολς, «Το πάθος» και «Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, «Το μεγάλο μυστικό της» του Τζόζεφ Λόουζι, «Πέρυσι στο Μάριενμπαντ» του Αλέν Ρενέ, «Το γλυκό πουλί της νιότης» του Ρίτσαρντ Μπρουκς, «Το μικρόβιο του φόβου» του Γουίλιαμ Φρίντκιν, «Η ρωμαϊκή άνοιξη της κυρίας Στόουν» του Χοσέ Κιντέρο, «Αγάπη για τον έρωτα» του Σίντνεϊ Πόλακ, «Καλοκαίρι και καταχνιά» του Πίτερ Γκλένβιλ, «Η νύχτα της Ιγκουάνα» του Τζον Χιούστον, «Έκβους» του Σίντνεϊ Λούμετ.

Την επόμενη Δευτέρα, 2 Σεπτεμβρίου, εγκαινιάζεται το νέο αφιέρωμα  “Cult  σκιές”  με το σπάνιο και πολύκροτο αριστούργημα  του Γουίλιαμ Γουάιλερ «Ο συλλέκτης».

Για οποιαδήποτε επικαιροποιημένη πληροφορία σχετικά με τις ταινίες, τους συντελεστές και το πρόγραμμα, ανατρέχετε στο kemes facebook  ή στο kemes.wordpress.com