Ο Σύνδεσμος Πολιτικών Συνταξιούχων Ν. Ημαθίας πραγματοποίησε το περασμένο Σ/Κ 11-12 ΜαΪου διήμερη εκδρομή στην πόλη της Ξάνθης και στην περιοχή των Πομακοχωρίων.
Η εξόρμηση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία καθότι υπήρξε σωστή οργάνωση από πλευράς ΔΣ του Συνδέσμου μας και οι συμμετάσχοντες τήρησαν με «στρατιωτική» πειθαρχία το πρόγραμμα της εκδρομής, παρά το «προκεχωρημένον» της ηλικίας σε αρκετές περιπτώσεις, ο δε οδηγός μας λειτούργησε ως υπόδειγμα σωστής συμπεριφοράς και επαγγελματικής ικανότητας!
Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία και τη συνδρομή του τοπικού Συνδέσμου Ξάνθης, όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις επισκέψεων ελληνικών πόλεων.
Από την πρώτη στιγμή η υποδοχή υπήρξε ενθουσιώδης και συγκινητική. Η Πρόεδρος, η κα Άννα Μπαλτζοπούλου υπήρξε η ακούραστη ξεναγός μας από το πρώτο ως το τελευταίο λεπτό της παρουσίας μας στα ιερά και βασανισμένα χώματα αυτής της περιοχής της Θράκης μας.
Αρχικά επισκεφθήκαμε την παλιά πόλη που είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του ορεινού όγκου της Ροδόπης, με τα παραδοσιακά αρχοντικά της μακεδονικής αρχιτεκτονικής και τα φιδίσια λιθόστρωτα δρομάκια που σε μεταφέρουν από την ωμότητα της ασφάλτου στη γραφικότητα μια άλλης περασμένης εποχής πλούτου και δόξας για τη φημισμένη πόλη της Ξάνθης του 19ου αιώνα.
Την πόλη των πλούσιων καπνεμπόρων, την πόλη που ήταν παγκοσμίως γνωστή για τα φημισμένα καπνά της, που συνετέλεσαν στη συσσώρευση αξιόλογου πλούτου, γεγονός που αντικατροπίζεται εύγλωττα στα αναπαλαιωμένα αρχοντικά, στα τεράστια σχολειά νεοκλασσικής γραμμής και στις παλιές τις εκκλησιές! Και κάπου εκεί ανάμεσα ξεφυτρώνει ένας μιναρές, αρμονικά δεμένος με το όλο σκηνικό, όπως αρμονική ήταν πάντα η ζωή χριστιανών και μουσουλμάνων ενόσω κάποιος φανατικός, μωροφιλόδοξος ηγέτης δεν δηλητηρίαζε τις ανθρώπινες σχέσεις των απλών ανθρώπων που σεβόταν και εκτιμούσε ο ένας τον άλλον ανάλογα με το περιεχόμενό του.
Στο πρόγραμμά μας περιλαμβανόταν επίσκεψη στο υπέροχο κτίριο του Λαογραφικού Μουσείου , το οποίο κτίστηκε το 1870 και ανήκε στην οικογένεια Κουγιουμτζόγλου. Εκεί θαυμάσαμε τα εξαίρετα υφαντά,τις θρακιώτικες φορεσιές, τα γεωργικά εργαλεία ανάλογα με την εποχή που χρησιμοποιήθηκαν, ενώ ξεχωρίζουν οι θαυμάσιες τοιχογραφίες στο εσωτερικό του κτιρίου, έργα Βαυαρών και Γερμανών καλλιτεχνών.
Στη συνέχεια αποτίσαμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στο μεγάλο δημιουργό, τον σύγχρονο Ορφέα της Θράκης , στον Μάνο Χατζηδάκη, επισκεπτόμενοι τη μεγαλοπρεπή κατοικία του.
Η επόμενη μέρα επεφύλασσε για μένα μια ιδιαίτερη συγκίνηση, καθότι ύστερα από 43 χρόνια διέσχιζα την πανέμορφη οροσειρά της Ροδόπης χωρίς την ανόητη μπάρα πια, με κατεύθυνση το αναστυλωμένο από τα ερείπια εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου στις Σάτρες , ανατολικά, μετά τον Εχίνο, για πρώτη φορά μετά το 1976…. Ήμουν 26, με μαύρα μαλλιά..
Το σχολειό μου εκεί, πιο μεγάλο τώρα.. τεράστιο! Γεννούν οι Πομάκοι, δεν φοβούνται.. Οι κατοικίες των δασκάλων εκεί.. Το κτίριο της Αστυνομίας.. το κτίριο της κοινότητας, όπου τα κοπανήσαμε αρκετές φορές με τον αείμνηστο γραμματέα της κοινότητας τον μπαρμπα Γιώργη Δημητριάδη, αντάμα και με τον συμπαθέστατο και καλοκάγαθο Ιμάμη του χωριού, που και για τα πιο συνταρακτικά γεγονότα έλεγε πάντα: «γίνονται αυτά!»… σ’ αυτή την προσφιλή του φράση συμπεριλαμβανόταν και το τσιπουράκι που του άρεσε ιδιαιτέρως, παρά την ποτοαπαγόρευση… Δικά μας παιδιά, δικοί μας άνθρωποι.. ωραίοι!!
Φτάσαμε στο εκκλησάκι τ’ Αη Γιώργη δίπλα πάντα στον Κόσινθο, σε ένα μεγαλειώδες απαύγασμα φυσικής ομορφιάς! Όλη η φύση μοσχοβολάει! Μελίσσια παντού να ρουφούν λαίμαργα τη γλυκά της αρώματα! Το εκκλησάκι μικρό, πανέμορφο αναστυλωμένο και συντηρούμενο απ΄την αγάπη του στρατού, της πολιτοφυλακής και πολλών πολιτιστικών φορέων της Ξάνθης με πρώτο και καλύτερο τον Σύνδεσμο Συνταξιούχων Πολιτικών Υπαλλήλων Ν. Ξάνθης. Τα Αναστάσιμα τροπάρια από την πολυπληθή χορωδία του τοπικού συνδέσμου και των φιλοξενουμένων, αντήχησαν στις καταπράσινες πλαγιές της Ροδόπης κι έσμιξαν στον αγέρα με τα αενάως πλανώμενα βυζαντινά σχήματα , οντολογική φυσική εξέλιξη των ορφικών ύμνων.
Επιστρέφοντας κι αντικρίζοντας του μπαλκόνι του διαμερίσματός μου, που έβλεπε προς το εκκλησάκι του Αη Γιώργη, λίγα μέτρα πιο κάτω και δίπλα στον Κόσινθο, το ποταμάκι που οριοθετεί τον οικισμό του Εχίνου από τη Δύση και αργότερα την πόλη της Ξάνθης απ’ την ανατολή, θυμήθηκα τους καλοκάγαθους χοτζάδες και δασκάλους, συναδέλφους μου στο ίδιο σχολείο, τον Κεχαγιά και τον Γιουρούκ να λένε καθώς πίναμε τσάι με μέντα κι άλλοτε γλυκό καφέ: «Αυτό το ποτάμι, Χαράλαμπε, κάποτε κατέβασε κατακόκκινο νερό, έτσι μας διηγούνταν οι παππούδες μας….». Υπέθεσα πως μετά από κάποια καταρρακτώδη βροχή θα κατέβασε το ποτάμι θολό νερό από κοκκινόχωμα εμπλουτισμένο με μπόλικο σίδηρο..
Ο σοφός Γραμματέας που είχε 40 χρόνια εκεί πάνω, μου εξήγησε την επομένη πως στη συλλογική μνήμη του χωριού παρέμεινε το κόκκινο χρώμα του ποταμιού από την εποχή που οι Τούρκοι κατακτητές έσφαζαν τους χριστιανούς κατοίκους της περιοχής, προκειμένου να τους εξαναγκάσουν να ασπαστούν το Ισλάμ.. διό και σε όλη τη περιοχή υπάρχουν ερείπια χριστιανικών ναών.
Το Πομακάκια- κορίτσια της Γ΄. τάξης και της Ε΄., που δίδαξα και τόσο αγάπησα, ήταν πανέμορφα! Ξανθά με γαλανά ματάκια και σπιρτόζικο βλέμμα! Πανέξυπνα! Μιλούσαν την Πομακική, μια γλώσσα νοτιοσλαβικής χροιάς προσιδιάζουσα κυρίως προς τη Βουλγαρική με στοιχεία αρχαίων ελληνικών και τούρκικων επιρροών. Μάθαιναν με καταπληκτική γρηγοράδα τα ελληνικά (όλοι οι γονείς τα ήξεραν τέλεια), Αράβικα για το Κοράνιο και δυστυχώς μετά από δικά μας τραγικά σφάλματα και Τούρκικα, χωρίς να έχουν καμιά σχέση, εκτός από τη θρησκεία, με τους Τούρκους. ‘Οσο δε αφορά τα Τουρκάκια του Κάμπου, γιατί εκεί ζούσαν πάντα οι Τουρκογενείς Μουσουλμάνοι, επειδή ήταν ζόρικα τα βουνά και δεν πήγαινε αραμπάς, συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο. Κουτοί μαθητές στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ανεπίδεκτοι μαθήσεως!
Οι Πομάκοι κατά τους ιστορικούς είναι ξεχωριστό Θρακικό φύλο, αυτόχθονες στη περιοχή, καταγόμενοι από τους αρχαίους Αγριάνες, που πήραν μέρος στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου. Σε όλους τους αγώνες του Έθνους μας ήταν μαζί μας. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως, η φοβερή τουρκική προπαγάνδα, εκμεταλλευόμενη τα αγνά θρησκευτικά αισθήματα του λαού, και με συνεπίκουρο πάντα τη δική μας αβελτηρία, έκανε και κάνει αρκετή ζημιά…
Τελευταία οι Πομάκοι αγωνίζονται να περιχαρακώσουν τη φυλετική –πολιτιστική ταυτότητά τους να διδαχθούν τη γλώσσα τους και να αντιδιαστείλουν την ύπαρξή τους από τον πολιτιστικό – κατακτητικό ιμπεραλισμό των Τούρκων διαθέτοντας βιβλία της Πομακικής και την εφημερίδα www.zagalisa.gr σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή.
Από την ιστοσελίδα της Ζαγάλισα παραθέτω ένα ποίημα που εκφράζει όλο το παράπονο αυτών των τόσο ταλαιπωρημένων Ελλήνων πολιτών:
Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ
Γεννήθηκα Πομάκος
Μεγάλωσα στα πράσινα βουνά
Κι όργωσα τη γη σκληρά,
Όπως ’κάνανε γενιές
Πριν από ’μένανε πολλές
Με τ’ Αλεξάνδρου τη πνοή
Αιώνες μάχησα στη γη,
Τον οχτρό μου να πατήσω
Το χωριό μου να κρατήσω
Απ’ της μάνας μου το στήθος
Έμαθα πως είναι μύθος,
Ότ’ είμαι Αγαρηνός
Υποχείριο καθενός
Μήτε Τούρκος, μήτε Σλάβος
Μήτε γενίτσαρος κουρσάρος,
Γεννήθηκα Πομάκος
Θρακιώτης μονομάχος
Των γονιών μου ιστορίες
Και γερόντων νουθεσίες,
Μου ’μάθαν για κατακτητές
Πού ’ρθαν στη Ροδόπη απ΄το χτες
Κάποιοι ξένοι….
Δε μ’ αφήσαν’ να μιλήσω
άσμα να τραγουδήσω,
Στη γλώσσα τη Πομακική
Τη δική μου μητρική
Όμως εγώ,
τυμπανίζω δια παντός
πως….
Τη γλώσσα μου ’δώσαν Πομακική
Στερνή κληρονομιά σημαντική!
Ύστερα απ’ αυτό το ποίημα, δεν έχω τίποτα άλλο να προσθέσω, εκτός από το να ευχαριστήσω το Σύνδεσμο Ξάνθης για τη γενναιόδωρη φιλοξενία και ιδιαίτερα την πρόεδρο κα Μπαλτζοπούλου Άννα, που τόσο κουράστηκε, προκειμένου να «μην μας λείψει τίποτε».. και εξυπακούεται, τα φιλόπονα μέλη του ΔΣ του συνδέσμου μας, που με την άξια πάντα συνδρομή του προέδρου μας κου Χαράλαμπου Γκόγκα, μας επεφύλαξαν άλλη μια, κοντά στις τόσες, ευχάριστη και άρτια οργανωμένη εξόρμηση !
Μπάμπης Κώτσιας 15-5-2019
