Ο Γιώργος Λάνθιμος μιλά για την “Ευνοούμενη”, την ταινία του που διεκδικεί 10 Όσκαρ
Γράφει: Χριστίνα Φαραζή
Αγγλία, αρχές του 18ου αιώνα. Τρεις γυναίκες. Η φιλάσθενη βασίλισσα Άννα (βασίλισσα της Αγγλίας, της Σκοτίας και της Ιρλανδίας και πρώτη βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας), η στενή της φίλη και δούκισσα του Μάρλμπορο Sarah Churchill, που κυβερνά τη χώρα στη θέση της, ενώ ταυτόχρονα φροντίζει για την υγεία και το απρόβλεπτο ταμπεραμέντο της, και η νεαρή υπηρέτρια Abigail. Ποια από τις δύο θα κερδίσει την εύνοια της βασίλισσας; Ίντριγκες, πάθη, φθόνος και προδοσία στο όνομα του στέμματος.
Από την Emily Poenisch.
Η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου “Η ευνοούμενη” δεν ακολουθεί την “πεπατημένη” των μέχρι τώρα ταινιών του, που ως επί το πλείστον αφορούσαν δυστοπικές φανταστικές ιστορίες (βλ. Ο αστακός, Kυνόδοντας). Ο Έλληνας auteur καταπιάνεται αυτή τη φορά με το κινηματογραφικό είδος του δράματος εποχής, καταρρίπτει τις σκονισμένες “συμβάσεις” του και παραδίδει μια μαύρη κωμωδία για τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, που κέρδισε στο Φεστιβάλ Βενετίας τον Αργυρό Λέοντα (Μέγα Βραβείο της Επιτροπής) και εκείνο της Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας, που απονεμήθηκε στην Olivia Colman για το ρόλο της βασίλισσας Άννας. Παρόμοιο βραβείο απέσπασε η Colman και στις Χρυσές Σφαίρες, όπου τιμήθηκε με το βραβείο Α΄Γυναικείου σε κωμωδία ή μιούζικαλ.
Με αφορμή την τελευταία αυτή διάκριση, παραθέτουμε τη συνέντευξη που έδωσε ο Έλληνας σκηνοθέτης στο αμερικάνικο Esquire.
Όταν το κοινό ακούει “ταινία εποχής”, το μυαλό του πηγαίνει κατευθείαν σε ασφυκτικούς κορσέδες, φουσκωτά μανίκια και κρινολίνο, όχι σε μια αποθέωση της πονηριάς και της χυδαιότητας. Πώς κατάφερες να σπάσεις τις νόρμες και να δημιουργήσεις αυτή την ατμόσφαιρα;
Ήθελα να δω αν θα μπορούσα να κάνω μια ταινία εποχής που να είναι διαφορετική, με φρέσκια και πρωτότυπη ματιά. Συμφωνήσαμε λοιπόν εξαρχής ότι δε θα προσπαθήσουμε να μιμηθούμε τον τρόπο ομιλίας και την προφορά των ανθρώπων της εποχής εκείνης και ότι το μόνο που θα παρέπεμπε σ’ αυτή θα ήταν τα κοστούμια. Διατηρήσαμε τις γραμμές, όχι όμως και τα υφάσματα που χρησιμοποιούσαν τότε. Δουλέψαμε με σύγχρονα υλικά, όπως το πλαστικό, το δέρμα και το τζην. Επιπλέον, η μουσική παραμένει μερικές φορές πιστή στην περίοδο που διαδραματίζεται το φιλμ, ενώ κάποιες άλλες είναι σύγχρονη.
Η ταινία είναι επίσης μια συναρπαστική μελέτη πάνω στο θέμα της εξουσίας και συγκεκριμένα στο πώς αυτή βρίσκει και ενισχύει τους φόβους μας.
Οι προσωπικές σχέσεις, η διάθεση και η τύχη μπορούν, για παράδειγμα, να επηρεάσουν τις αποφάσεις των ανθρώπων και, όταν αυτοί κατέχουν θέση εξουσίας, να επηρεάσουν κατ’ επέκταση την τύχη ενός έθνους. Αυτή η σκέψη και μόνο είναι τρομακτική, δεν είναι;
Παρομοίως και η χειραγώγηση ενός ηγέτη με παιδιάστικη συμπεριφορά, όπως ήταν η βασίλισσα Άννα, που θυμίζει έντονα τα όσα συμβαίνουν στη σύγχρονη Αμερική.
Είναι γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο σκέφτονται και πράττουν οι έχοντες εξουσία δεν έχει αλλάξει τόσο πολύ από εκείνα τα χρόνια μέχρι σήμερα.
Δημιούργησες μία ηρωίδα που από τη μία πλευρά απωθεί το κοινό και από την άλλη το κάνει να τη συμπονά. Πού οφείλεται αυτός ο διχασμός;
Αν διαβάσεις για τη βασίλισσα Άννα, θα διαπιστώσεις ότι όλοι την παρουσιάζουν ως μια άρρωστη γυναίκα, στοιχειωμένη από τις αποβολές και τα μωρά που δε γέννησε ποτέ και ως ένα πλήρως χειραγωγήσιμο άτομο, που δεν είχε πυγμή ως μονάρχης. Εμείς, πάλι, θέλουμε να δείξουμε αυτό που πιθανότατα ήταν στ’ αλήθεια: ένας σύνθετος χαρακτήρας. Εξ ου και ο διχασμός.
Μίλησέ μου για τη συνεργασία σου με τις Olivia Colman, Rachel Weisz και Emma Stone, τρεις ηθοποιούς που αυτή τη στιγμή μεσουρανούν στο Χόλιγουντ;
Απερίγραπτη. Ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Σκοπός μου ήταν να τους δώσω το χώρο και τη δυνατότητα να κάνουν δικό τους το ρόλο. Να προσδώσουν στοιχεία της προσωπικότητάς τους στις ηρωίδες, κάτι που έκαναν και με το παραπάνω.
Η Colman παραδίδει μια καθηλωτική ερμηνεία στο ρόλο της βασίλισσας Άννας, που αναμένεται να είναι μία από τις καλύτερες της χρονιάς. Τι ξεχωρίζεις από αυτή τη συνεργασία;
Είχα ξεκαθαρίσει εξαρχής ότι δε θα έκανα αυτή την ταινία χωρίς την Olivia. Κι ενώ ήμουν σίγουρος ότι θα δώσει το 100% του εαυτού της, κάθε μέρα στα γυρίσματα με εξέπληττε με το πολύπλευρο ταλέντο της. Το πώς ελίσσεται από το δράμα στην κωμωδία και τούμπαλιν με απίστευτη ευκολία. Οι εκφράσεις του προσώπου της άλλαζαν σε κλάσματα δευτερολέπτου. Μου ήταν αδύνατον να την ακολουθήσω. Ήταν υπέροχο που καταφέραμε να συνυπάρξουμε καλλιτεχνικά.
Πρέπει να διασκεδάσατε πολύ κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων.
Οι ηθοποιοί πολύ. Εγώ, πάλι, όχι. Μου είναι αδύνατον να κάνω πλάκα και να χαλαρώνω ενώ γυρίζουμε ταινία. Αυτό όμως είναι βασικό για τους ηθοποιούς και γι’ αυτό πριν από την έναρξη των γυρισμάτων κάναμε όλοι μαζί πρόβες, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί οικειότητα μεταξύ τους και μεταξύ μας για να αισθανθούν άνετα μπαίνοντας στο στούντιο, όπως και έγινε.
Στην ταινία η απεικόνιση των δύο φύλων και οι μεταξύ τους σχέσεις είναι ιδωμένες με μια σύγχρονη ματιά, με τους φτιασιδωμένους άντρες να φαντάζουν εντελώς ξεπερασμένοι μπροστά στις γυναίκες της εποχής.
Αν ανατρέξεις σ’ εκείνη την περίοδο, ειδικά στα έργα τέχνης, θα διαπιστώσεις ότι η εμφάνιση απασχολούσε τους άντρες πολύ περισσότερο απ’ ό,τι τις γυναίκες. Φορούσαν περούκες, καλσόν, τακούνια, την ώρα που οι γυναίκες ήταν πιο φυσικές: απλά μαλλιά, ελάχιστο μακιγιάζ, μίνιμαλ ρούχα. Βέβαια, όλα αυτά στην ταινία απεικονίζονται στην υπερβολή τους.
Οι ταινίες σου ενθουσιάζουν το κοινό, ενώ ταυτόχρονα το κάνουν να αισθάνεται κάπως άβολα. Πώς καταφέρνεις να προκαλείς αυτή την ένταση και να διατηρείς αμείωτο το ρυθμό της;
Φροντίζω πάντα να δίνω στους θεατές ό,τι είναι απαραίτητο για να δουλέψουν την ιστορία και μόνοι τους. Δεν αποκαλύπτω τα πάντα, ούτε τα υπεραναλύω και τα εξηγώ. Από την άλλη, είναι φορές που κάνω το ακριβώς αντίθετο: γίνομαι συναισθηματικός ή βίαιος ή αστείος φτάνοντας στα άκρα. Κάθε κατάσταση απαιτεί διαφορετικό χειρισμό.
Συνηθίζεις να χρησιμοποιείς ζώα στις ταινίες σου. Τα λαγουδάκια της βασίλισσας Άννας ήταν προσωπική σου πινελιά ή υπήρξαν στην πραγματικότητα;
Ήταν δική μας προσθήκη προκειμένου να οπτικοποιήσουμε κατά κάποιον τρόπο το συναίσθημα της απώλειας που βίωσε αυτή η γυναίκα. Δε θέλαμε όμως κάτι βαρύ και σκοτεινό, αλλά κάτι πιο χαριτωμένο. Κι έτσι προέκυψαν τα λαγουδάκια.
Η Ευνοούμενη είναι η πρώτη ταινία που σκηνοθετείς αλλά δε συνυπογράφεις το σενάριο. Ωστόσο, το στίγμα σου είναι ευδιάκριτο καθώς ξεδιπλώνεται η ιστορία.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ασχολήθηκα με το συγκεκριμένο σενάριο περισσότερο απ’ ό,τι με τα προηγούμενα. Από το πώς θα το αναπτύξω σκηνοθετικά μέχρι το με ποιους ανθρώπους θα συνεργαστώ. Πέρασαν εννέα χρόνια για να φτάσουμε εδώ που είμαστε σήμερα. Δεν εργαζόμασταν φυσικά χωρίς διακοπή, υπήρχαν μεγάλα διαλείμματα. Είναι όμως ένα έργο που χρειάστηκε πολλά χρόνια για να ωριμάσει.
Info: Η Ευνοούμενη κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες στις 7 Φεβρουαρίου 2019.
