“Δεσποινίς Τζούλια”. Μια σε βάθος ανατομία της ανθρώπινης ψυχής, μια παράσταση αξιώσεων από τον Όμιλο Φίλων Θεάτρου Βέροιας

Δήμητρα Σμυρνή

Το ερασιτεχνικό θέατρο δικαιούται να εισπράττει επαίνους, γιατί γίνεται πάντα από το υστέρημα του χρόνου των συντελεστών του και από το περίσσευμα της ψυχής. Το δικαιούται πολύ περισσότερο, όταν βάζει στόχους όχι χαμηλούς, και κατορθώνει να τους αγγίξει.

Ο Όμιλος Φίλων Θεάτρου και Τεχνών Βέροιας ανέβασε χθες στην Αντωνιάδεια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τη «Δεσποινίδα Τζούλια» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, έργο δύσκολο και απαιτητικό, μια ανατομία σε βάθος της ανθρώπινης ψυχής. Και τα κατάφερε να αναμετρηθεί με τις δυσκολίες του έργου και να πετύχει τον έπαινο!

Γραμμένο το 1888 το έργο, εξακολουθεί να καθρεφτίζει ανάγλυφα τα ανθρώπινα αδιέξοδα, τη διάθεση φυγής προς το όνειρο, με όχημα τον ανέφικτο έρωτα, αλλά και τη διάθεση  κοινωνικής ή καλύτερα ταξικής ανέλιξης με οποιοδήποτε τρόπο.

Ο Στρίντμπεργκ με τη «Δεσποινίδα Τζούλια» αναπαράγει προσωπικά του βιώματα που τον καθόρισαν ως άνθρωπο, αφού ο ταξικός διαχωρισμός τον κυνηγά πάντα με τη σφραγίδα «ο γιος της δούλας», και το κυνήγι του έρωτα με αναπόφευκτη την ασίγαστη διαμάχη ανάμεσα στα δύο φύλα προέρχεται από τους τρεις αποτυχημένους γάμους του.

Οι ήρωες του έργου, δυο εκ διαμέτρου αντίθετοι χαρακτήρες αλλά και εκπρόσωποι τάξεων, ο υπηρέτης Ζαν και η νεαρή κυρία του Τζούλια, ξεκινούν μια νύχτα καλοκαιριού μιαν αναμέτρηση ψυχών και τάξεων που καταλήγει στην τραγική κορύφωση του θανάτου.

Εκείνη αναζητά τον έρωτα ως δικαίωση του φύλου της και της ψυχής της, και το κάνει ψάχνοντας ακόμη και ανάμεσα στα «σκουπίδια» – όπως δηλώνει κάποια στιγμή έμμεσα- εκείνος αρπάζει την ευκαιρία της ανόδου σε μια άλλη τάξη τσαλαπατώντας κυριολεκτικά οτιδήποτε βρει μπροστά του, είτε αυτό λέγεται ευαισθησία, είτε τρυφερότητα. Και οι δυο προσπαθούν να ξεφύγουν από τα «τείχη» τους, σε μια αδυσώπητη σύγκρουση, ένα αδυσώπητο παιχνίδι φύλων και τάξεων.

Ανάμεσά τους η Χριστίνα, υπηρέτρια κι αυτή του αρχοντικού, που διεκδικεί ερωτικά τον Ζαν, αποτελεί παράγοντα ισορροπίας, εκφράζοντας την παρουσία της κοινωνίας της εποχής αλλά και της θρησκευτικής πίστης ως καθαρτήριας δύναμης στα ανθρώπινα πάθη.

Έχοντας ένα κλασικό κείμενο στα χέρια της  η Ναυσικά Στάθη σκηνοθέτησε την παράσταση, κρατώντας από τη μια την απαραίτητη απόσταση από το χρονική ένταξη του έργου στην εποχή του, κι από την άλλη το ενέταξε  στην εποχή μας, στην οποία η διαμάχη ανάμεσα στα φύλα και στις τάξεις εξακολουθεί να υπάρχει, προβάλλοντας τη διαχρονικότητα του κειμένου.

Η σκηνοθεσία της, υποβοηθούμενη από τους εύστοχους φωτισμούς της παράστασης, που ανέδειξαν τις σημαντικότερες δραματικά στιγμές, είχε ρυθμό και ένταση, με καθοριστική τη χρήση της υπολογισμένης  μέχρι και τη μικρότερη λεπτομέρεια κίνησης, που οδήγησε στο θετικότατο τελικό αποτέλεσμα.

Ο Σπύρος Καραγιάννης ως Ζαν είχε έναν εξαιρετικά δύσκολο ρόλο, καθώς έπρεπε να αποδώσει τον υπηρέτη που ξανοίγεται μπροστά του η προοπτική της αλλαγής τάξης, εκείνον που δεν πρέπει να τον σταματήσει τίποτα, ώστε να μπορεί να δει κι αυτός επιτέλους τον κόσμο από ψηλά, «πάνω από τη ράχη του αετού», όπως λέει ο Στρίντμπεργκ, τον Ζαν που δεν διστάζει να αποκεφαλίσει έναν μικρό σπίνο μπροστά στα μάτια της Τζούλιας, τον Ζαν που την ποδοπατά, όταν η ερωτική τους συνύπαρξη γεφυρώνει το ταξικό μεταξύ τους χάσμα. Αλλά και τον τρυφερό και δειλό Ζαν που αναδεικνύεται κάποιες στιγμές μέσα από τις ρωγμές της αφήγησης των παιδικών του ονείρων. Και απέδωσε με ένταση και πάθος το ρόλο του αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις!

Η Δέσποινα Γιάγκογλου ως Τζούλια, προικισμένη με μια φυσική ομορφιά που παρέπεμπε αβίαστα στην ανώτερη κοινωνικά τάξη στην οποία ανήκε η ηρωίδα, είχε να παλέψει με την απόδοση ενός χαρακτήρα που συνδύαζε τη σύγκρουση ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, τη μηδενιστική θεώρηση του παρόντος με την ιδανική του μέλλοντος, με τελική κατάληξη την απόλυτη διάψευση. Η προσέγγιση του ρόλου έγινε από την ίδια με λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις.

Η Κατερίνα Σαμαρτσίδου ως Χριστίνα, εξισορρόπησε το πάθος των δύο εραστών με την παρουσία της, λιτή αλλά καθοριστική, ακόμη και με τη σιωπή της κάποια φορά, σε αντίθεση με την ένταση που εξέπεμπαν οι άλλες δύο θεατρικές φιγούρες. Ρόλος όχι πλούσιος εκφραστικά, αλλά σημαντικός για τη δομή και τους συμβολισμούς του έργου, αποδόθηκε από την Σαμαρτσίδου πολύ εύστοχα.

Το σκηνικό και τα κοστούμια της Ισαβέλλας Κωνσταντούδη παρέπεμπαν σαφώς στην εποχή με τον καλύτερο τρόπο, με καθοριστική την ύπαρξη του μεγάλου τραπεζιού στη μέση της σκηνής, που μπορεί να ήταν μάρτυρας της ερωτικής συνεύρεσης του αταίριαστου ζευγαριού και των ονείρων τους για φυγή, υπενθύμιζε όμως πάντα με τη βαριά του αίσθηση το χάσμα ανάμεσά τους, το βαθιά ριζωμένο.

Ο Όμιλος Φίλων Θεάτρου και Τεχνών Βέροιας γέμισε χθες τη Στέγη με ένα κοινό που χάρηκε και καταχειροκρότησε την παράσταση, η οποία τίμησε με το αποτέλεσμά της όχι μόνο τις προσπάθειες όλων των συντελεστών της, αλλά βαθύτερα τους ίδιους τους στόχους και τις προοπτικές του Ομίλου.

Φωτογραφίες: faretra.info