ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΔΡΑΜΑ «Η ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΚΔΙΚΗΣΗΣ»
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΤ-3
Η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕMΕΣ συνεχίζουν το αφιέρωμά τους Αμερικανικό Πολιτικό Σινεμά και προβάλλουν τη Δευτέρα 26 Μαρτίου στις 21:00 στην αίθουσα ΒΑΚΟΥΡΑ 1 (Ιωάννου Μιχαήλ 8, τηλ. 2310233665) το πολιτικό δράμα του Φρεντ Τσίνεμαν Η μέρα της εκδίκησης (ΗΠΑ, 1964, ασπρόμαυρη, 118’). Παίζουν: Γκρέγκορι Πεκ, Άντονι Κουίν, Ομάρ Σαρίφ, Πάολο Στόπα, Κριστιάν Μαρκάν.
Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, του οποίου έντυπη ανάλυση θα διανεμηθεί στους θεατές, ενώ στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.
Το προς συζήτηση θέμα στο μάθημα για τον κινηματογράφο θα είναι: Η αντίσταση στον φρανκισμό μέσα από το σινεμά.
Ένας αυτοεξόριστος αναρχικός από την Ισπανία του Φράνκο αποφασίζει να επιστρέψει πίσω παρά το γεγονός ότι η αστυνομία τον αναζητεί.
Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Ο μέγας Φρεντ Τσίνεμαν γυρίζει ένα post war (μεταπολεμικό) φιλμ, παίζοντας σε δυο επίπεδα: Αρχικά, το «μετά» αφορά στον ‘Β παγκόσμιο πόλεμο και σε δεύτερο, ουσιαστικότερο (επίπεδο) σε ότι αφορά το δραματικό τέλος του ισπανικού εμφυλίου, που έληξε αρνητικά εξαιτίας της μεροληπτικής στάσης της διεθνούς κοινότητας και της βοήθειας της Γερμανίας και της Ιταλίας στις αντεπαναστατικές δυνάμεις. Τεράστιο κύμα προσφύγων έφυγε στη Γαλλία, η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε την κυβέρνηση Φράνκο, αλλά οι Ισπανοί πατριώτες και μαχητές δεν το έβαλαν κάτω. Συνέχισαν τον αγώνα με επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα και άρχισαν ειδικές αποστολές που ξεκινούσαν από τη Γαλλία προς την Ισπανία.
Για να μπούμε στην ουσία του θέματος, περνώ απευθείας στο ιδεολογικό επίπεδο της ταινίας, που θέτει ένα άκρως σοβαρό και επίκαιρο ερώτημα για το πώς μπορούν να αξιολογηθούν κάποιες πράξεις. Είναι, δηλαδή, πολιτική ενέργεια ή τρομοκρατική πράξη να σκοτώσεις θεσμικούς εκπροσώπους μιας κυβέρνησης που ανέβηκε με ανήθικο τρόπο, αλλά τώρα είναι καθ’όλα αναγνωρίσιμη; Παρόμοιο ερώτημα θέτει ο Αλέν Ρενέ στο Ο πόλεμος τελείωσε (1966), ενώ ο Κώστας Γαβράς στο έξοχο Ειδικό δικαστήριο (1975) μας πληροφορεί ότι η επίσημη γραμμή του ΚΚ Γαλλίας ήταν να μην εκτελούνται δωσίλογοι και Γερμανοί κατά τη διάρκεια της κατοχής. Επίσης, στο πολύκροτο δανέζικο φιλμ Μέρες θυμού (2008) τίθεται πάλι με μεγάλη ένταση το ερώτημα που αφορά στη διάρκεια της (ήπιας) γερμανικής κατοχής της Δανίας. Το θέμα, όπως καταλαβαίνουμε, είναι διαχρονικό και φτάνει ως τις μέρες μας.
Τα αλλά δύο επίπεδα της ταινίας αφορούν στο λεγόμενο «οι ήρωες κουράστηκαν». Το πρωτογενώς ανθρωπιστικό επίπεδο του φιλμ είναι υπαρξιακό και ψυχαναλυτικό. Ο αρχιεπαναστάτης ήρωας έχει καταλάβει πως είναι ένα ιστορικό πτώμα, πως ο αγώνας του κατάντησε μια εμμονοληψία και πως όλα αυτά δεν έχουν κανένα νόημα. Νόημα για μένα, όμως, έχει η έξοχη φόρμα του Τσίνεμαν που συνδυάζει το δράμα με το ντοκουμέντο. Αφηγηματική σκηνοθετική γραμμή λιτή, μινιμαλιστική, ελλειπτική, σχεδόν εξαϋλωμένη, αντιστοιχούσα με το φάντασμα της ιστορίας και των οραμάτων του ήρωα. Ιδιαίτερη σημασία για τα νέα κίνητρα της μυθοπλασίας έχει το φινάλε, κάτι που είναι πολιτικά συζητήσιμο, αλλά εκφράζει την απελπισία της κατά μόνας δράσης. Εξαιρετική ατμόσφαιρα, σπουδαία ασπρόμαυρη φωτογραφία, χαμηλότονος ο Γκρέγκορι Πεκ και με ελεγχόμενες εξάρσεις ο Άντονι Κουίν.»
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤH «ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΚΔΙΚΗΣΗΣ»
Εξάλλου, 10 λόγοι για να μη χάσετε τη Μέρα της εκδίκησης είναι:
- Για την επιλογή από τον Φρεντ Τσίνεμαν ενός θέματος που έμοιαζε ήδη από τότε ξεχασμένο.
- Για τη μεταφορά ενός μυθιστορήματος που έχει γραφτεί από έναν σεναριογράφο.
- Για τη σκηνοθεσία, που κρατά σε αγωνία το θεατή παρά το ότι η έκβαση είναι σχεδόν προκαθορισμένη.
- Για τη βαριά ερμηνεία του Γκρέγκορι Πεκ, που υποδύεται έναν ήρωα ξεπερασμένο από τα γεγονότα.
- Για το ρόλο του Άντονι Κουίν, που μένει ως το τέλος στο σκοτάδι χωρίς να κερδίζει τη συμπάθεια του θεατή.
- Για τον δεύτερο ρόλο του Ομάρ Σαρίφ, που δείχνει να είναι το ίδιο αντιφατικός όπως ο πρωταγωνιστής.
- Για τη διακριτική μουσική επένδυση του Μόρις Ζαρ.
- Για τα ντεκόρ, που είναι ρεαλιστικά χωρίς να γίνονται φολκλόρ.
- Γιατί ο τόνος της ταινίας είναι απαισιόδοξος χωρίς να είναι ηττοπαθής.
- Γιατί η ταινία, όπως και η σύγκρουση που περιγράφει, τελικά αγνοήθηκε στην εποχή της.
Υ.Γ. Τη Μεγάλη Δευτέρα 2 Απριλίου στις 21:00 η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕΜΕΣ προβάλλουν ως κλείσιμο του αφιερώματος τους Αμερικανικό Πολιτικό Σινεμά την πολιτική σάτιρα του Μάρτιν Ριτ Η βιτρίνα (1976).
