“Χρήστος Τσέλιος: ο μεγάλος πορτρετίστας του φωτογραφικού φακού” / γράφει ο Τάκης Γκαλαΐτσης

10/03/2018, 10:26

Αναγνωρισμένος φωτογράφος στις πολιτιστικές πρωτεύουσες του κόσμου, αγνοημένος από το Υπουργείο Πολιτισμού…

Ο φωτογράφος Χρήστος Τσέλιος γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1927 στο βλάχικο χωριό Άνω Γραμματικό (Gramaticova di nsus) του νομού Πέλλας, στα 1.200 μέτρα ψηλά στο Βέρμιο, κοντά στην Έδεσσα. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και είχε πέντε αδέλφια. Ως την ηλικία των είκοσι χρόνων ζούσε στη γενέτειρά του.

Οι γονείς του και το άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον ήθελαν να τον κάνουν ζωγράφο, γιατί διέβλεψαν σε αυτόν, από πολύ μικρή ηλικία, ανάλογες καλλιτεχνικές τάσεις. Ο νεαρός Χ. Τσέλιος όμως διάβασε ένα βιβλίο με τη βιογραφία ενός μεγάλου και καταξιωμένου ζωγράφου, που εν ζωή ζούσε στην αφάνεια και μια μίζερη ζωή, και αναγνωρίστηκε μόνο μετά θάνατο. Το γεγονός αυτό τον απέτρεψε από τη ζωγραφική στην οποία είχε τεράστιο ταλέντο.

Συγκυρίες τον προσανατόλισαν προς την τέχνη της φωτογραφίας.

Μια θεία του τον γνώρισε, το 1947, με έναν φωτογράφο της Θεσσαλονίκης. Στην πρώτη επαφή, ο θεσσαλονικιός φωτογράφος του είπε ότι για να μάθει την τέχνη απαιτείται μια πενταετία τουλάχιστο. Αυτό απογοήτευσε το οικογενειακό περιβάλλον του Χ. Τσέλιου που έβλεπε την ενασχόληση με τη φωτογραφία ως άμεσο μέσο βιοπορισμού. Όχι όμως και τον Χ. Τσέλιο. Στρώθηκε στη δουλειά και κυρίως στη μελέτη βιβλίων σχετικών με τη φωτογραφία και σε πέντε μήνες εξελίχτηκε σε επαγγελματία φωτογράφο, με υψηλή ειδίκευση στο ρετουσάρισμα (retouche). Αυτό τον έκανε, αν και νέο, περιζήτητο στη Θεσσαλονίκη. Στη Θεσσαλονίκη, ο πρώτος δάσκαλός του στην τέχνη ήταν ο Ηρακλής Φοίβος. Στη συνέχεια μαθήτευσε στο Michel (Μιχάλης Χαρτοματζίδης), αλλά ουσιαστικά είναι αυτοδίδακτος. Η προσωπική του προσπάθεια ήταν πολύ μεγάλη. Ό,τι κυκλοφορούσε σχετικά με τη φωτογραφία το μελετούσε. Είχε έφεση στις ξένες γλώσσες που διαρκώς μελετούσε και αυτό του έδινε τη δυνατότητα να παρακολουθεί τη σχετική με την τέχνη της φωτογραφίας βιβλιογραφία, ελληνική και ξένη .

Στην Αθήνα κατέβηκε το 1951, τα Χριστούγεννα. Ένας φωτογράφος από Θεσσαλονίκη άνοιξε φωτογραφείο στην Αθήνα και είχε ανάγκη από βοηθό. Όταν έφευγε για την Αθήνα με το τρένο ήταν , σύμφωνα με δική του μαρτυρία, σαν να πήγαινε στον πόλεμο. Μαζεύτηκαν οι συγγενείς του και έλεγαν στον πατέρα του: Πού το στέλνεις το παιδί; Θα το χάσεις το παιδί; Τόσο μακριά φάνταζε η Αθήνα. Συνεταιρίστηκε μαζί του ως το Μάρτη του 1952. Ήδη από το 1953 είναι από τα πρώτα μέλη της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (ΕΦΕ). Μέσα από το φορέα αυτό, τις περισσότερες φορές, θα ξεκινήσει αργότερα τη μεγάλη καλλιτεχνική του δραστηριότητα.

Ως το 1964 εργάστηκε ως φωτογράφος συνεταιρικά στην Αθήνα. Ανέλαβε την ευθύνη ενός μαγαζιού στην πλατεία Αμερικής, όπου ζούσαν παλιότερα οι εφοπλιστές, που στο μεταξύ είχαν αποτραβηχτεί στην Κιφισιά. Ήταν ένα παλιό διαμέρισμα που το μετέτρεψε σε φωτογραφείο. Έβαλε στη βιτρίνα τρεις τέσσερες φωτογραφίες μεγάλου σχετικά μεγέθους για την εποχή. Ήδη ενώ το κατάστημα είχε μηδενικές εισπράξεις, από τον πρώτο μήνα που ανέλαβε ο Χ. Τσέλιος είχε καλά έσοδα (75 δραχμές), το δεύτερο μήνα διπλασιάστηκαν και στη συνέχεια πολλαπλασιάστηκαν.Τόσο πολύ ο κόσμος εκτιμούσε τη δουλειά του. Το 1964 άνοιξε το αποκλειστικά δικό του φωτογραφείο, στην ίδια πλατεία, Πατησίων 154, το οποίο υπάρχει και σήμερα, και συνεχίζει τη φωτογραφική του τέχνη ο γιος του Γιώργος.

Ο Χρήστος Τσέλιος ειδικεύτηκε κυρίως στο πορτρέτο και από πολλούς θεωρείται ο πιο μεγάλος πορτρετίστας του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. Έκανε το πορτρέτο της Κατερίνας Χέλμη, όταν ήταν δεκαέξι χρονών, πριν γίνει φοιτήτρια στη δραματική σχολή. Περνούσε τυχαία έξω από το φωτογραφείο του. Εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της, καθώς ο αέρας ανέμιζε τα ξέπλεκα μαλιά της. Κατά τα λεγόμενά του ήταν ένας άγγελος που περπατούσε. Την κάλεσε, μέσω μιας βοηθού του, μέσα και την τράβηξε δύο πόζες. Και οι δύο βραβεύτηκαν σε διεθνείς εκθέσεις φωτογραφίας. Η πρώτη πήρε το πρώτο χρυσό της Φωτογραφικής Ομοσπονδίας της Ευρώπης. Το γεγονός δεν προβλήθηκε ανάλογα, κυρίως για λόγους επαγγελματικής αντιζηλίας. Για τους επαγγελματικούς του αντίζηλους έμοιαζε ακατανόητο πώς ένας νέος και άσημος φωτογράφος που κατέβηκε αθόρυβα από τη Μακεδονία στην πρωτεύουσα κατάφερε τέτοια διάκριση σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Αλλά και το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έδειξε το ανάλογο ενδιαφέρον γι’ αυτό το μεγάλης σημασίας πολιτιστικό γεγονός. Τα πορτρέτα, επώνυμων και ανώνυμων, που έκανε είναι πάρα πολλά , με πιο χαρακτηριστικό αυτό της Ειρήνης Παπά, την οποία φωτογράφησε στο σπίτι της. Επίσης φιλοτέχνησε το πορτέτο της Άννας Καλουτά , καθώς και της Βούλας Ζουμπουλάκη.

Βέβαια το όνομα του Χ. Τσέλιου έχει ταυτιστεί με τη δύσκολη τεχνοτροπία High Key. Σε αυτήν η φωτογραφία είναι στο σύνολό της άσπρη, υπερτονίζονται δηλαδή τα λευκά, αλλά παράλληλα διακρίνονται όλες οι λεπτομέρειες. Αυτή η τεχνοτροπία ξεκίνησε από την Αμερική. Ο Χ. Τσέλιος που παρακολουθούσε τη διεθνή βιβλιογραφία και την εξέλιξη της φωτογραφικής τέχνης την υιοθέτησε και την εξέλιξε ακόμη περισσότερο. Οι αντίζηλοί του φωτογράφοι στην Ελλάδα δεν μπορούσαν να πιστέψουν τις τεράστιες επιτυχίες του Χ. Τσέλιου σε αυτήν την τεχνοτροπία και διέδιδαν ότι εμφάνιζε τις φωτογραφίες στην Αμερική ή στη Γερμανία. Έγιναν δύο πολύωρες ομιλίες από την Ένωση Ελλήνων Φωτογράφων (Ε.Φ.Ε.) με κύριο ομιλητή το Χ. Τσέλιο, ο οποίος απάντησε σε όλες τις απορίες των αμφισβητούντων φωτογράφων (τι είδους μηχανή χρησιμοποιεί, τι φίλμ, τι φάρμακο κ. ά.) για να πειστούν ότι οι φωτογραφίες High Key ήταν αυθεντικό και γνήσιο δημιούργημα δικό του. Κάποιοι προσπάθησαν να μιμηθούν και να ακολουθήσουν την τεχνοτροπία High Key αλλά χωρίς επιτυχία. Οι φωτογραφίες που έβγαζαν ήταν πολύ ’’σκληρές’’. Όλοι θαύμαζαν την τεχνοτροπία High Key και πολύ επώνυμοι επεδίωκαν τη φωτογράφησή τους με αυτήν.

Ο Χ. Τσέλιος πίστευε ότι η πιο σημαντική ιδιότητα της φωτογραφίας είναι η μεταμόρφωση του κοινότυπου. Με αφόρμηση αντικείμενα της καθημερινότητας μας έδωσε φωτογραφικά έργα ύψιστης καλλιτεχνικής αξίας. Αυτό φαίνεται στα έργα του: ‘’Φτερό’’, ‘’Λαχανάκι Βρυξελών’’, ‘’Το ψαλίδι του Γιώργου ’’, ‘’Το καπέλο του πατέρα ’’, ‘’ Το κλειδί’’ και άλλα.

Συχνά ο καλλιτέχνης Χ. Τσέλιος πειραματίζεται με το γυμνό. Κύρια χαρακτηριστικά η αφαιρετική προσέγγιση, τα στοιχεία κυβισμού, που αποτελούν πρωτοπορία για τα ελληνικά δεδομένα. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα επισημαίνει κάποιος στα έργα του ‘’Γυμνό’’ και ‘’Γυμνά πόδια νεαρής γυναίκας’’. Ο πηγαίος αυθορμητισμός και η στιγμιαία έμπνευση ενός δημιουργού είναι η καλύτερη συνταγή για μεγάλα έργα. Απόδειξη το έργο του Χ. Τσέλιου ‘’Λίλη, πορτρέτο γυναίκας με εφημερίδα’’. Μία κοπέλα που πήγε να φωτογραφηθεί έχοντας τα καλά της παπούτσια τυλιγμένα σε εφημέρίδα, στάθηκε η αφορμή για το πολυβραβευμένο αυτό έργο του!

Ο Χ. Τσέλιος (Chris G. Tselios, E.F.I.A.P., Hon. P.C.B., O.G.Ph.,Hon.A.F.B) συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Δεν υπάρχει χώρα στην Ευρώπη και στην Αμερική, που να μη έλαβε μέρος σε εκθέσεις. Η πρώτη διεθνής διάκρισή του είναι το χάλκινο μετάλλιο στι φωτογραφική έκθεση της Μόσχας ,το 1957 ( Το 1961 στη Μόσχα πήρε και το χρυσό βραβείο). Η πρώτη όμως πιο σημαντική βράβευση του Χρήστου Τσέλιου στο χώρο της καλλιτεχνικής φωτογραφίας έγινε το 1958. Επρόκειτο για το χρυσό μετάλλιο της FIAP (Federation Internationale des Artes Photographiques). Τα επόμενα χρόνια οι επιτυχίες υπό μορφή βραβεύσεων των φωτογραφιών του ακολουθούν η μια την άλλη και οι τιμές αλλεπάλληλες. Ανακηρύχτηκε τιμητικό μέλος του Photo club του Βοrdeaux. (Ηοn. Ρ.C.Β.), όπου γίνονταν οι καλύτερες φωτογραφικές εκθέσεις, του Φωτογραφικού Club της Βιέννης /Αυστρίας ( Ηοn. Ο.G.Ρh) και του φωτογραφικού Club Καλλιτεχνών Φωτογράφων του Βουκουρεστίου (Hon. A.A.F.B). Επίσης, είναι Excellent Member της Φωτογραρικής Ομοσπονδίας Ευρώπης (Ε.F.Ι.Α.Ρ), τιμητικό μέλος του Club International of Photography (Hon.C.I.P.), της Ένωσης των Δέκα (μετείχαν, κάθε δύο χρόνια, οι καλύτεροι φωτογράφοι της Ευρώπης στην έκθεση PHOTOKINA, ήταν ο πιο νέος) στην Κολωνία, καθώς και της Ένωσης Καλλιτεχνών Φωτογράφων Αθηνών (Ε.Κ.Φ.Α).

Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο Χρήστος Τσέλιος στη μακρόχρονη σταδιοδρομία του τιμήθηκε επανειλημμένα στις πολιτιστικές πρωτεύουσες του κόσμου: Παρίσι, Βιένη, Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Βουκουρέστι, Βερολίνο, Μόσχα, Άμστερνταμ, Λισαβόνα, Μπουένος Άιρες, Ρίο ντε Τζανέιρο, Χονγκ-Κονγκ, Μιλάνο κ.α. Στο διάστημα αυτό έλαβε περίπου πενήντα-εξήντα (50-60) μετάλλια (χρυσά, αργυρά, χάλκινα) και πάνω από πενήντα (50) τιμητικά διπλώματα, βραβεία, πλακέτες, επαίνους και ποικίλες διακρίσεις. Παράλληλα έχουν γίνει για τον Χ. Τσέλιο πολυσέλιδα αφιερώματα σε διάφορα περιοδικά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του κοσμούν διάφορα μουσεία του κόσμου, όπως το πολυβραβευμένο πορτρέτο της Κατερίνας Χέλμη εκτίθεται στο μουσείο Αργεντινής.

Και ενώ στο εξωτερικό η καταξίωση είναι γενική, στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμιά επίσημη αναγνώριση από το Υπουργείο Πολιτισμού. Κάποια σύνταξη που του δόθηκε αρχικά, στη συνέχεια κόπηκε, και χρειάστηκαν τρεις δικαστικές αποφάσεις (πρωτόδικα, σε επταμελές, στο Συμβούλιο Επικρατείας) για να δικαιωθεί ο καλλιτέχνης. Τελευταία όμως και αυτή η συνταξη των 850 ευρώ περικόπηκε στα 301 ευρώ. Και το πιο σημαντικό: καμιά διάκριση, καμιά τιμή, καμιά τιμητική εκδήλωση από την επίσημη πολιτεία προς τιμήν του.

Ο ίδιος ο δημιουργός Χ. Τσέλιος δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια τον αριθμό των φωτογραφιών που τράβηξε. Οι επίσημες πόζες έχουν ξεπεράσει τον αύξοντα αριθμό των 10.000. Μέσα σε αυτές και αριθμημένες φωτογραφίες (προσωπογραφίες και ασχολίες) από το γενέθλιο τόπο του , το Άνω Γραμματικό, από το Ξηρολίβαδο της Βέροιας (Ηλιοβασίλεμα στη βρύση του Αΐμπιλί), τοπία από την Ήπειρο και γενικότερα από όλη την Ελλάδα, καθώς και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής από την ελληνική επαρχία.

Στη μακρόχρονη επαγγελματική του σταδιοδρομία φωτογράφησε πολιτικούς, ηθοποιούς, ανθρώπους του πολιτισμού, των γραμμάτων, επώνυμους και ανώνυμους, τον Γεώργιο Παπανδρέου, το γάμο του Κωνσταντίνου και της Άννας Μαρίας. Όλοι αναγνώριζαν την υψηλή ποιότητα της δουλειάς του.

Όμως δεν μπορεί κάποιος να παραβλέψει και τον παραγκωνισμό του προς εύνοια ‘’ημετέρων’’ από φορείς της κρατικής εξουσίας, ιδιαίτερα σε ανώμαλες πολιτικές καταστάσεις, όπως όταν πρωτοπαλίκαρα της Χούντας , με τον τρόπο τους, τον απέτρεψαν να παραστεί στη Μόσχα κατά τη βράβευση έργων του και αντ΄αυτού έστειλαν ευνοούμενο από το καθεστώς μέτριο φωτογράφο.

Ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας, τιμώντας τις αξίες, ιδιαίτερα του πολιτισμού, οργάνωσε το 2008 στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Δήμου Βέροιας εβδομαδιαία έκθεση προς τιμή του Χρήστου Τσέλιου που συνεχίζει την παράδοση των πρωτοπόρων Βλάχων φωρογράφων αδελφών Μανάκια, και η Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία (Ε.Φ.Ε.) το Νοέμβρη του 2016 οργάνωσε έκθεση στην Αθήνα με αντιπροσωπευτική επιλογή φωτογραφιών από τη μακρόχρονη καλλιτεχνική πορεία του παλαίμαχου φωτογράφου και ενός από τα πρώτα μέλη της.

Η οργανωμένη πολιτεία οφείλει, όπως πολλοί ζητούν, να οργανώσει μία τιμητική εκδήλωση προς τιμή του Χρήστου Τσέλιου, όσο ακόμη είναι εν ζωή, όχι μόνο ως ένδειξη ότι γνωρίζει να αποδίδει επίσημα τιμή σε αυτούς που την τίμησαν πραγματικά με το έργο τους εδώ και στο εξωτερικό αλλά και ως κίνητρο για νέους δημιουργούς ότι η πολιτεία νοιάζεται για τον πολιτισμό και τους ανθρώπους που τον υπηρετούν με αφοσίωση και ταλέντο.

Πηγές:

Συνέντευξη με το φωτογράφο Χ. Τσέλιο, Σεπτέμβρης 2017

Προσωπικές, κατά καιρούς, συνομιλίες με το φωτογράφο Χ. Τσέλιο

Περιοδικό ΦΩΤΟγράφος

Οι φωτογραφίες είναι από το Αρχείο Χ. Τσέλιου.

Ακολουθούν:

Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη του φωτογράφου Χρήστου Τσέλιου στον Τάκη Γκαλαΐτση το Σεπτέμβρη του 2017 – Τη λήψη έκανε ο Τάκης Καραγιάννης

Φωτογραφικό υλικό: Πορτρέτα, από τη ζωή των Βλάχων και την καθημερινότητα, βραβεύσεις

Τιμητικές διακρίσεις του φωτογράφου με χρονολογική σειρά

Τιμητικές Διακρίσεις του καλλιτέχνη Φωτογράφου Χρήστου Τσέλιου

1957

Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Μόσχας.

1958

Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Βερολίνου (12-27/4)
Χρυσό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Αμβέρσας (22-27/9)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Μπορντό (15/12)

1959

Χάλκινη πλακέτα στο φωτογραφικό γκραν-πρι του Μπορντό
Χάλκινο μετάλλιο και έκθεση προς τιμήν του στη φωτογραφική έκθεση του Μιλάνου
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Αλικάντε (Ισπανία- Φεβρουάριος)
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Μυλούζ (Γαλλία 21/3- 5/4)
Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Μαντ ντε Ζουλιέ (Γαλλία 25/4-18/5)
Έκθεση προς τιμήν του στη Βαρκελώνη (18-27/6)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Λα Κορούνια (1-22/9)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Γάνδης (25/10)
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Άμστερνταμ (17/10- 1/11) »
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Μπορντό (3/11)
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Βουκουρεστίου (Νοέμβριος – Δεκέμβριος)
Έπαινος από την τότε Ηλεκτρική Εταιρεία για τη συμμετοχή του στον διαγωνισμό με θέμα ‘‘Αθήνα τη νύχτα’’.

1960

Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Λισσαβόνας
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Ρίο ντε Τζανέιρο (Οκτώβριος)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Κονιάκ (Γαλλία 20/2- 6/3)
Τιμητικό δίπλωμα από την Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία (8/4)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Μπουένος Άιρες (Σεπτέμβριος)
Μέλος της Αμερικανικής Φωτογραφικής Εταιρείας (1/10)
Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Χονγκ- Κονγκ (3-8/10)

1961

Χρυσό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Άμστερνταμ
Χρυσό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Μόσχας
Χρυσό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Χονγκ – Κονγκ
Αργυρό κύπελλο στη φωτογραφική έκθεση της Ταϊλάνδης
Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Παρισιού (Μάρτιος)
Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Μιλάνο
Αφιέρωμα στο ολλανδικό περιοδικό “Focus” (14/3)
Αφιέρωμα στο περιοδικό ΡΗΟΤΟΑRT” του Χονγκ- Κονγκ (Μάιος)
Αφιέρωμα στο αμερικανικό περιοδικό ‘‘ΡΗΟΤΟΜΑΧΙΜΑ’’ (Ιούλιος)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Τορίνο (28/4-15/6)
Δεύτερο βραβείο στη φωτογραφική έκθεση της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (2/5)
Χάλκινο κύπελλο στη φωτογραφική έκθεση της Σιγκαπούρης(6-14/5)
Τιμητικό δίπλωμα από την ΡΗΟΤΟΕURΟΡ (Ιούνιος)
Χάλκινο μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Νέας Ζηλανδίας (9-16/9)
Έκθεση προς τιμήν του στη Λιμόζ (Γαλλία 14-29/10)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Γάνδης (Οκτώβριος)
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Βουκουρεστίου (Νοέμβριος – Δεκέμβριος)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Λιντς (Αυστρία 4/11- 10/12)

1962

Χρυσό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση Φινλανδίας
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Βουκουρεστίου
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση των Βερσαλλιών
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Γερμανίας
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Ναντ (Φεβρουάριος)
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Παρισιού (Μάρτιος)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Αλικάντε Ισπανία (Μάρτιος)

Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Ντε Σάντος Βραζιλία (Ιούλιος)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Χονγκ- Κονγκ (8-14/10)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Βόρνεο (17-25/11)
Φωτογραφίες του συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο που εκδόθηκε για τα 40 χρόνια της Ολλανδικής Φωτογραφικής Ένωσης στην κατηγορία των 10 καλυτέρων Ευρωπαίων φωτογράφων

1963

Αργυρό κύπελλο στη φωτογραφική έκθεση του Χονγκ- Κονγκ
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Ταϊλάνδης
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Μέιτλαντ (Αυστραλία)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Πακιστάν και έργο του ήταν εξώφυλλο στον κατάλογο που εκδόθηκε για την έκθεση
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Ρότσεστερ (ΗΠΑ Μάρτιος)
Αργυρό κύπελλο στη φωτογραφική έκθεση της Σιγκαπούρης (4-12/5)
Αργυρή πλακέτα στη φωτογραφική έκθεση της Πορτογαλίας (Ιούνιος)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Μπαγκόγκ (9-24/11)
Ανάρτηση έργου στο Μουσείο της Φωτογραφίας στη Βραζιλία (Δεκέμβριος)

1964

Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Αγγλίας
Αργυρό κύπελλο στη φωτογραφική έκθεση της Σιγκαπούρης
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Μέιτλαντ (17-22/2)
Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Κίνας (10-23/3)
Χρυσό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Κόρτριζ Ολλανδία (28/3-12/4)

Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Περιζό (Γαλλία 3-17/5)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Σίδνεϊ (31/7-12/8)
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Μπερνέ (Γαλλία 17- 27/9)
Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Χονγκ- Κονγκ (1-7/12)
Εξώφυλλο στο περιοδικό “Ταχυδρόμος” (Σεπτέμβριος)
Βιογραφικό του σημείωμα συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο της έκθεσης “Βienale” που έγινε στη Λισσαβόνα

1965

Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Ρεμς (Γαλλία)
Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Εβόρα (Πορτογαλία Οκτώβριος)

1966

Χάλκινο μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση της Μπαγκόγκ (2-9/7)

1967

Χάλκινο κύπελλο στη φωτογραφική έκθεση της Σιγκαπούρης (7-12/5)

1968

Αργυρό μετάλλιο στη φωτογραφική έκθεση του Μπορντό (10/10-10/11). Ο κατάλογος που εκδόθηκε για την έκθεση του Μπορντό αφιερώθηκε στον καλλιτέχνη
Αφιέρωμα στον κατάλογο που εκδόθηκε στο Χονγκ – Κονγκ για διεθνώς αναγνωρισμένους φωτογράφους (Αύγουστος)
Αφιέρωμα στο τεύχος Νοεμβρίου του γερμανικού περιοδικού ‘‘FΟΤΟΡRISΜΑ’’

1973

Αργυρό κύπελλο στη φωτογραφική έκθεση του Βουκουρεστίου (Νοέμβριος – Δεκέμβριος)

1981

Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Περιζό (Γαλλία Νοέμβριος)

1982

Αφιέρωμα στο αγγλικό περιοδικό ‘‘ΡΟRTRΑΙΤ ΡΗΟΤΟGRAΡΗΥ” του Jonh Wade της FΟCAL PRESS

1983

Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση του Παρισιού (15-22/10)

1985

Εξώφυλλο στο περιοδικό ‘‘Σκέψη και Τέχνη’’ (Φεβρουάριος)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Κόρδοβα (25/11-1/12)
Τιμητικό δίπλωμα στη φωτογραφική έκθεση της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (Νοέμβριος)

1986

Τιμητικό δίπλωμα από την Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία για τη συμμετοχή του στην έκθεση Ελλήνων φωτογράφων με βραβευμένα έργα
Έπαινος για τη συμμετοχή του στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Τουριστικής Φωτογραφίας του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (24/4)

1989