Το ανεκπλήρωτο αίτημα για δίχρονο υποχρεωτικό νηπιαγωγείο
*της Αγγελικής Αρβανιτάκη
Το πρόσφατο δημοσίευμα αναφορικά με τη Σύνοδο των Προέδρων και Κοσμητόρων των Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών με στελέχη του Υπουργείου Παιδείας και του Ι.ΕΠ. (7 και 8 Οκτώβρη)σηματοδοτεί επισήμως την έναρξη ενός διαλόγου συγχώνευσης των τμημάτων ΑΤΕΙ-Βρεφονηπιοκόμων με τα Πανεπιστημιακά Τμήματα των Νηπιαγωγών. Είναι αναμενόμενο πως μια τέτοια κίνηση έρχεται να ενισχύσει διεργασίες και πρακτικές προηγούμενων ετών. Παράλληλα επαναφέρει ακόμη πιο επιτακτικά τα ζητήματα για τους ήδη πτυχιούχους αλλά και το φοιτητικό κίνημα. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο όπου οι απόφοιτοι προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης βρίσκονται σε χρόνια αναμονή για την θεσμοθέτηση της δίχρονης υποχρεωτικότητας, έρμαια -δήθεν δεσμεύσεων των εκάστοτε υπουργών και κυβερνήσεων. Από την άλλη, χρόνο με το χρόνο, βιώνουν συνθήκες μεγάλης ανασφάλειας για το εργασιακό μέλλον τους και εντέλει για το εάν θα εξακολουθούν να ζουν από τη δουλειά τους.
Στην Οδύσσεια του δημόσιου νηπιαγωγείου ήρθε να προστεθεί και η πρόσφατη Σύνοδος, σε μια κρίσιμη πολιτική συγκυρία με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να ασκεί βαθιά αντικοινωνική πολιτική, αφού θέτει υπό αμφισβήτηση την ισχύ των πτυχίων, τον ρόλο του θεσμού, αλλά και την ύπαρξή του μέσα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά. Όλα αυτά εντάσσονται στο κάδρο κεντρικών πολιτικών επιλογών της πλήρους διάλυσης του δημόσιου τομέα και της οριστικής παράδοσης του στον ιδιωτικό με ότι σημαίνει αυτό για τους εργαζόμενους και τα παιδιά. Προς διευκόλυνση θεωρούμε χρήσιμο να (ξανα)θυμηθούμε τα παρακάτω.
Τι σημαίνει εκπαίδευση και υποχρεωτικότητα.
Η εκπαίδευση στα παιδαγωγικά, με τη στενή της έννοια, “σημαίνει τη συστηματική και την οργανωμένη διαδικασία της αγωγής και της μάθησης, που αφενός προγραμματίζεται από την πολιτεία ή από οποιονδήποτε άλλο φορέα, δημόσιο ή ιδιωτικό” (Π. Ξωχέλλης,1986,1997), αφετέρου υλοποιείται από τους φορείς αυτούς. Επειδή όμως η εκπαίδευση είναι ένα δημόσιο αγαθό, γι’ αυτό την εποπτεία και την ευθύνη για την υλοποίησή της την έχει, και οφείλει να την έχει, εξ ολοκλήρου η Πολιτεία”. Ο ρόλος του σχολείου πέρα από τα μαθήματα περιλαμβάνει την αγωγή και την παιδεία γενικότερα.
Στην περίπτωσή μας έως σήμερα την ευθύνη του προγραμματισμού, της υλοποίησης και της εποπτείας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης έχει αποκλειστικά το Υπουργείο Παιδείας.
Η υποχρεωτικότητα στην εκπαίδευση αφενός έχει να κάνει με τον έλεγχο της πολιτείας σχετικά με την γονική ευθύνη αλλά κύρια με την υποχρέωση της πολιτείας για τη μόρφωση όλων όσων ζουν στη χώρα.
Γιατί καθυστερεί τόσο η θεσμοθέτηση της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης;
Η πλήρης κατανόηση ενός τόσο σημαντικού ζητήματος δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά μόνο εξετάζοντας την συμμετοχή της χώρας στους ευρωπαϊκούς και διεθνείς σχηματισμούς ΕΕ και ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Δικτύου “Ευρυδίκη” το οποίο παρέχει πληροφορίες και αναλύσεις των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συστημάτων και πολιτικών διαπιστώνουμε πως στην συντριπτική πλειοψηφία των χωρών μελών της ΕΕ και του ΟΟΣΑ (η Ελλάδα είναι ιδρυτικό μέλος) η προσχολική ξεκινάει από τα τρία χρόνια, ISCED LEVEL 0, χωρίς ευθύνη του υπουργείου παιδείας και παρέχεται κυρίως από ιδιώτες π.χ. την εκκλησία, διάφορους εθνοτικούς ή ιδιωτικούς φορείς, δήμους, ΜΚΟ με χρήση ιδιωτικών κουπονιών. Μόνο η Ελλάδα, το Λουξεμβούργο, η Ουγγαρία, και η Ουαλία θεωρούν υποχρεωτική την φοίτηση των νηπίων στα δημόσια νηπιαγωγεία, με ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε πως πέρα από τον γενικό στόχο η κάθε χώρα αντιλαμβάνεται με διαφορετικούς όρους την προσχολική αγωγή και εκπαίδευση θέτοντας δικά της κριτήρια ποιότητας και προτεραιότητες. Άξιο παρατήρησης είναι και το γεγονός πως στις περισσότερες χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ η πρώτη επαφή του μαθητή με το σχολικό χώρο μπορεί να ξεκινά από τα 6, 6.5, ή και 7 έτη π.χ. στις σκανδιναβικές χώρες η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από τα 6 ή 7 χρόνια, ISCED LEVEL 1, όπου τα παιδιά φοιτούν στο σύστημα μιας δομής (από 6 και 7 ετών ως 14,15,16 ετών).
Κι εσύ ακόμη απορείς γιατί δεν σε «ακούνε» οι υπουργοί …
Όταν οι διάφορες κυβερνήσεις απευθύνονται στον ΟΟΣΑ για προγράμματα εκπαιδευτικής πολιτικής προκειμένου να περικόψουν έξοδα σε δαπάνες, χρησιμοποιούν σαν άλλοθι την οικονομική «ανάπτυξη». Η συνταγή είναι copy-paste. Απεμπλοκή της κρατικής υποχρέωσης μέσα από την αποκέντρωση-αυτοδυναμία-αυτοδιοίκητο και την εκχώρηση των κοινωνικών παροχών στους ιδιώτες οι οποίοι αν και λαμβάνουν χρηματοδότηση, ζητούν επιπλέον δίδακτρα, «νοικιάζουν» κρατική περιουσία έναντι εξευτελιστικού ποσού κλπ. Από την άλλη είναι γνωστές συνέπειες για οικογένειες, μαθητές και κράτος με την επιβολή διδάκτρων και κατεστραμμένα κτίρια όταν αποφασίσουν να αποχωρήσουν κ.λ.π Με βάση τα προηγούμενα, όλη η φρασεολογία που αποδίδει την μη θέσπιση της δίχρονης προσχολικής μέσα στο δημόσιο σχολείο σε «ανικανότητα, άγνοια, ανευθυνότητα, θέμα χρόνου η υπογραφή για την διετή κλπ» αποδεικνύεται έωλη, παιδαριώδης και σκόπιμη.
Συνέπειες από τις ενοποιήσεις σχολών και τμημάτων
Μέσα από τις ενοποίηση των σχολών, η έννοια της προσχολικής αγωγής και της εκπαίδευσης, αποκτά διευρυμένα χαρακτηριστικά καθώς δημιουργείται ένα τοπίο σύγχυσης γύρω από τους διακριτούς ρόλους και αντικείμενα των επαγγελματιών. Σύμφωνα με την διεθνή εμπειρία τα πτυχία χάνουν την ισχύ τους (ακόμη και αναδρομικά), μετατρέπονται σε βεβαιώσεις παρακολούθησης, με ισχνή επαγγελματική προοπτική. Προς ενίσχυση των πτυχίων, ακολουθεί ένα διαρκές κυνήγι προσόντων με ακριβοπληρωμένα πιστοποιητικά, αμφίβολης διάρκειας και ισχύος για μια καλύτερη θέση στην αγορά εργασίας. Με άλλα λόγια δεν έχει σημασία το πτυχίο αλλά, τι πιστοποιητικά διαθέτει ο καθένας, τα κριτήρια που θέτει το εκάστοτε υπουργείο, κριτήρια που είναι ανά πάσα στιγμή αναθεωρήσιμα και ανατρεπόμενα. Μια ενδεχόμενη ενοποίηση, είναι βέβαιο ότι μοιραία θα συμπαρασύρει και τα τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης καθώς και της Ειδικής Αγωγής δημιουργώντας έναν χυλό ειδικοτήτων. Γίνεται σαφές ότι, συζητήσεις σαν αυτές μεσούσης της κρίσης και απανωτών μνημονίων, σηματοδοτούν ένα σχέδιο που εντάσσεται στο γενικότερο πλάνο της επίθεσης απέναντι στην εργασία και τους εργαζόμενους με τα αντίστοιχα οφέλη για συγκεκριμένες μειοψηφικές ομάδες.
Τα κρίσιμα ερωτήματα
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολιτικά σχέδια ανταγωνιστικά των προηγούμενων αγώνων των προσδοκιών και της κοινωνίας. Από την αναμέτρηση θα κριθεί:
- αν η ύπαρξη του δημόσιου νηπιαγωγείου θα εξακολουθεί να είναι αποκλειστικά κομμάτι της υποχρεωτικής εκπαίδευσης εντός του δημόσιου σχολείου και να αγωνιστούμε για την δίχρονη ενδυναμώνοντας το στο σύνολό του,
- αν θα επιτρέψουμε να λειτουργούν παράλληλοι τύποι «σχολείων» με τον χαρακτηρισμό «νηπιαγωγείο», πολλών ταχυτήτων, μερικής/ολικής φοίτησης, με /χωρίς την ευθύνη της πολιτείας και εποπτείας διαφορετικών υπουργείων. Επισημαίνουμε πως στην Ευρώπη ακόμη και η δίωρη δημιουργική απασχόληση διάρκειας 100 ημερών, τύπου ΚΔΑΠ, θεωρείται επαρκής φοίτηση για την εγγραφή στην υποχρεωτική εκπαίδευση, ISCED LEVEL 1. Όσα παιδιά δεν έχουν αυτήν την βεβαίωση μπαίνουν σε προκαταρκτική τάξη ενός έτους, 6-7 ετών, προκειμένου να μπορούν να παρακολουθήσουν μελλοντικά τα μαθήματα του υποχρεωτικού ανάλογου δημοτικού σχολείου,
- αν θα παραδώσουμε δημόσιο σχολείο και μαθητές σαν εμπόρευμα στα χέρια επίδοξων μνηστήρων που αγωνιούν για τα ΕΣΠΑ,
Διεκδικούμε, όλοι μαζί οι εργαζόμενοι για το παιδί ενωτικά, ο καθένας από το μετερίζι του , μακριά από λογικές διαίρεσης των εργαζομένων
Ενιαία δημόσια δωρεάν δεκατετράχρονη εκπαίδευση (ενιαίο δωδεκάχρονο δημόσιο δωρεάν υποχρεωτικό σχολείο και δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή και εκπαίδευση για όλα τα παιδιά 4 έως 6 στο δημόσιο Νηπιαγωγείο) 85η και 86η Γ. Σ. Αντιπροσώπων της ΔΟΕ.
Δωρεάν σίτιση και περίθαλψη όλων των μαθητών
Να διαφυλάξουμε τον πολύτιμο ρόλο των εργαζομένων στους παιδικούς σταθμούς, να αγωνιστούμε για την δημιουργία θέσεων χωρίς τροφεία και κουπόνια για όλα τα παιδιά ηλικίας 0-4 ετών στηρίζοντας τα παιδιά θύματα της σημερινής συγκυρίας.
Να αγωνιστούμε για πρόσληψη μόνιμου προσωπικού
Ο ΜΟΝΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΠΟΥ ΧΑΝΕΤΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΔΕ ΔΟΘΗΚΕ ΠΟΤΕ!
Αναφορές:
1.«Ευρυδίκη» https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/images/d/df/Compulsory_Education_2017_18.pdf
2.«Η υποχρεωτικότητα φοίτησης στο Νηπιαγωγείο» http://paroutsas.jmc.gr/ipoxr_nip.htm#_Toc302817610
3.http://uis.unesco.org/en/glossary
*Η Αγγελική Αρβανιτάκη εργάζεται σε ειδικό νηπιαγωγείο.
