Παρουσιάστηκε στη Βέροια η “Εποχή Αφής” της Κούλας Αδαλόγλου – Τρεις φωνές στον απόηχο του ματαιωμένου έρωτα

Δήμητρα Σμυρνή

Η έβδομη  ποιητική συλλογή της Κούλας Αδαλόγλου είδε πρόσφατα το φως, προσθέτοντας μια ακόμη κατάθεση στην πορεία που διανύει, εδώ και 35 χρόνια, στο χώρο της ποίησης.

Η συλλογή με τίτλο «Εποχή Αφής», Εκδόσεις Σαιξπηρικόν, με την υποστήριξη του βιβλιοπωλείου Ηλιοτρόπιο, παρουσιάστηκε από το Σύνδεσμο Φιλολόγων Ημαθίας στη Βέροια, στον Πολυχώρο « Ελιά», με ένα ακροατήριο μυημένο στην ποίηση, που το αποτελούσαν  στην πλειονότητά του ποιητές της πόλης και φιλόλογοι.

Για την ποιήτρια μίλησε από τη μεριά του Συνδέσμου ο φιλόλογος Δημήτρης Ταχματζίδης, δίνοντας με μικρές πινελιές όχι μόνο το επιστημονικό και το συγγραφικό της έργο αλλά και τη στάση ζωής της απέναντι στην εκπαίδευση και τους φιλολόγους, αφού υπήρξε Σύμβουλος για πολλά χρόνια στη Βέροια, αφήνοντας τις καλύτερες αναμνήσεις στον κλάδο.

Την «Εποχή Αφής» προσέγγισε με το δικό του τρόπο, πάντα διεισδυτικός, ο κριτικός λογοτεχνίας Παντελής Τσαλουχίδης.

Δηλώνοντας από την αρχή πως η προσέγγισή του είναι θεματική, προσπαθώντας να δει τη σχέση της καινούριας συλλογής με τις προηγούμενες, ο παρουσιαστής της συλλογής – επισημαίνοντας τη μετάβαση της ποιήτριας από το χαμηλόφωνο λυρισμό στη δραματική θέαση των πραγμάτων στην τέταρτη συλλογή της, τη «Διπλή Άρθρωση»-  προχώρησε σε μια μικρή αναδρομή στον προηγούμενο ποιητικό χώρο της, καταγράφοντας ιδιαίτερα τα  δραματικά στοιχεία, που ισχυροποιούνται στις τελευταίες συλλογές.

Η χρήση από την ποιήτρια θεατρικών μονολόγων με τέσσερις φωνές στη «Διπλή Άρθρωση», περνά στη μία φωνή στο «Οδυσσέας τρόπον τινά», για να ξαναγίνει τρεις φωνές στην τελευταία συλλογή.

«Στην Εποχή Αφής τα επί ποιητικής σκηνής πρόσωπα έχουν εν τέλει απεκδυθεί κάθε ειδικό βάρος και κάθε παρελθόν, μυθικό ή ιστορικό, ως και το όνομά τους ακόμη. Απομένουν μόνο τα φύλα τους: άντρας και γυναίκα οι πρωταγωνιστές, γυναίκα ο αφηγητής/παρατηρητής.  Η δραματικότητα εδώ χρησιμοποιεί ως αποκλειστικό εκφραστικό όχημα τους τριπλούς παράλληλους μονολόγους, είτε σε μεμονωμένα ποιήματα είτε σε μικρές ομάδες ποιημάτων. Το στοιχείο της θεατρικότητας βέβαια υπάρχει αλλά πιο αφηρημένο, πιο αόριστο σε σχέση με τις τέσσερις γυναίκες στη Διπλή Άρθρωση και τους μονολόγους της Πηνελόπης στο Οδυσσέας τρόπον τινά. Είναι σαφώς πιο δύσκολο εγχείρημα να λάβουν σάρκα και οστά τρεις φωνές χωρίς κάποιον κορμό πίσω τους παρά μόνο λίγες σπασμένες και αποσπασματικές μνήμες και ένα θολό παρόν» είπε ο Παντελής Τσαλουχίδης.

Συλλαμβάνοντας τον πυρήνα της συλλογής πρόσθεσε:

«Αν υπάρχει ένα θέμα που επιμένει, σχεδόν σε βαθμό εμμονής, στην ποίηση των τελευταίων τριών συλλογών της Κούλας Αδαλόγλου, είναι αυτό που αναφέρθηκε ήδη από την αρχή: του ματαιωμένου έρωτα. Από την πλευρά αυτή η Εποχή Αφής μπορεί να ιδωθεί ως συνέχεια της προηγούμενης συλλογής, Οδυσσέας τρόπον τινά. Βέβαια εκεί η απόσταση ανάμεσα στους δυο εραστές ήταν, φαινομενικά τουλάχιστον, στον χώρο κυρίως ενώ εδώ είναι ξεκάθαρα και στο χώρο αλλά και στα συναισθήματα. (…)

Η παγωμένη αγάπη λοιπόν κυριαρχεί και ορίζει το θεματικό κέντρο της συλλογής στην περιφέρεια της οποίας όμως κινούνται και άλλα ενδιαφέροντα θέματα, γνώριμα στον εξοικειωμένο με την ποίηση της Κούλας Αδαλόγλου αναγνώστη, όπως το θέμα της αδυναμίας των παντοδύναμων ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας να γεφυρώσουν την απόσταση των ψυχών και να εγκαταστήσουν μια σταθερή γραμμή επικοινωνίας. Πολύ πιο έντονα εμφανίζονται το θέμα του πρόσφυγα, του μετανάστη, του διωγμένου από τη χώρα του που είτε παλεύει να ριζώσει στη νέα χώρα είτε πνίγεται στα νερά της Μεσογείου. (…)

Στην ίδια κατεύθυνση εμφανίζεται και  το θέμα των κοινωνικών αγώνων, με εξίσου μακρά γενεαλογία (αξιοπρόσεκτη η σύζευξή του ατομικού με το συλλογικό εδώ): Συλλαλητήριο για τους απολυμένους/ εκατοντάδες μηνύματά μου φέιγ βολάν πεταμένα στους δρόμους/ ζητούν τον λόγο από εκείνον που παρίστανε τον παραλήπτη. Επιπλέον, ακόμα και μέσα στο κατεξοχήν ατομικό βίωμα του έρωτα, η κοινωνική όραση της ποιήτριας δεν καταργείται: Κρατώ στο βάθος του ματιού μου/ την εικόνα του άστεγου/ που κοιμάται στο μαρμάρινο πεζούλι/ τη γυναίκα που καπνίζει την κατάθλιψή της/ μπροστά στο κατάστημα εσώρουχα πολυτελείας πλέον κλειστό/ τον άντρα με το κομμένο χέρι/ που στερεώνει το χαρτόνι ΠΕΙΝΑΩ. (…)

Ας σημειωθεί ακόμη η απουσία του μεγαθέματος (για την ποίηση της Κούλας Αδαλόγλου) του νόστου, που είχε μια σταθερή εκπροσώπηση σε όλες σχεδόν τις συλλογές της. Υπάρχει ο ξενιτεμός (άλλο ένα μακρόβιο θέμα) αλλά όχι η προοπτική του νόστου. Ίσως γιατί εδώ ο έρωτας δείχνει τελεσίδικα θρυμματισμένος, εκτοπισμένος στο χώρο της μνήμης/ανάμνησης κάτι που ματαιώνει την όποια επιστροφή πραγματική ή συμβολική.» (…)

Και ολοκλήρωσε την προσέγγισή του λέγοντας:

«Το ποιητικό σύμπαν της Κούλας Αδαλόγλου συντίθεται από ένα πλέγμα θεμάτων, ανθεκτικών στον χρόνο, που έχουν παγιωθεί πλέον σε μια μαγική τράπουλα, σαν την τράπουλα λειτουργιών του παραμυθιού από τον Vladimir Propp. Ο αναγνώστης περιμένει σε κάθε νέα συλλογή το ανακάτεμα της τράπουλας για να ξεκινήσει ο μύθος (ή η παράσταση), το πανάρχαιο δράμα, με νέους πρωταγωνιστές και πλοκή αλλά με τους ίδιους κανόνες και περιορισμούς, τους ίδιους φόβους των ηρώων και τις ίδιες προσδοκίες. Η αξία του ποιητικού λόγου εδράζεται κάθε φορά πάνω σε ένα τρίγωνο: στο πόσο περίτεχνα θα συνδυαστούν τα φύλλα της τράπουλας, πόσο σταθερός και πειστικός θα είναι ο νέος μύθος και αν θα αποφευχθεί ο κίνδυνος της επανάληψης που καταντά μανιέρα. Νομίζω ότι και σε αυτή τη συλλογή η ποιήτρια έχει καταφέρει να καλύψει χωρίς απώλειες και τις τρεις κορυφές του παραπάνω τριγώνου.»

Στη συνέχεια τρεις φωνές με ιδιαίτερα συναισθηματικές αποχρώσεις, η Κατερίνα Γρηγοριάδου, φιλόλογος, Υπεύθυνη Επικοινωνίας του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, ο Τζιμογιάννης Δημήτρης, από την «Πειραματική Σκηνή» του ΔΗΠΕΘΕ και η Ευγενία Καβαλλάρη, πρόεδρος του ΔΣ Φιλολόγων Ημαθίας, έντυσαν τους ποιητικούς μονολόγους της συλλογής, με τον Στέφανο Δεληγιάννη να συμπυκνώνει στους ήχους του βιολιού του την ατμόσφαιρα τον ποιημάτων.

Η Κούλα Αδαλόγλου, συγκινημένη από την παρουσίαση και ευχαριστώντας το Σύνδεσμο Φιλολόγων και όλους, όσοι συμμετείχαν στην παρουσίαση του βιβλίου της, μιλώντας για τη συλλογή της είπε:

«Πρέπει να περάσουμε στην εποχή της αφής, του αγγίγματος χωρίς πλήκτρα αφής, της αφής ως αντίθεσης στην απομάκρυνση.

Πρέπει να περάσουμε σ’ ένα συμπαντικό πλησίασμα, που θα μας κάνει να συλλάβουμε τον κόσμο από την αρχή.»