Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου “Ο άστεγος της οδού Χαμογέλων”. Σαιξπηρικόν 2015
Ο Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου στην τρίτη ποιητική συλλογή του με τίτλο “Ο άστεγος της οδού Χαμογέλων”, προσπαθεί να εντάξει και να ξορκίσει σε τέσσερις ενότητες τα φαντάσματα του παρελθόντος αλλά και τους εφιάλτες του μέλλοντος.
Με δομή και συνέπεια ενός εργάτη της ποίησης, είναι η ίδια σκηνοθετική ματιά όπου το έργο, όπως και να το αναγνώσεις, θα ανακαλύψεις κρυμμένους θησαυρούς “στα χρόνια τα σακάτικα”. Το αόρατο νήμα που συνδέει τα κείμενα δημιουργεί νέα ποιήματα, για παράδειγμα: Η οδός του καθενός είναι γεμάτη παράπλευρες απώλειες και λίγο πριν το δι’ ευχών κάνεις μια ύστατη απόπειρα για θέα. Σε αυτή την φράση αποτυπώνεται ανάγλυφα όλο το έργο.
Ποίηση χαμηλόφωνη, μεστή, και κυρίως απαιτητική, γιατί πλέον η συμμετοχή του αναγνώστη πρέπει να είναι εναργής. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, και τίποτα δεν περισσεύει. Μετά τις ωδές στην αθωότητα και την μανία γραφής, που μας καταθέτει στις δυο προηγούμενες συλλογές (“Η τράπουλα του καλοκαιριού” και “Furor Scribendi” αντίστοιχα), έρχεται ο ίδιος ο ποιητής να καταδικάσει κατά αρχάς τον εαυτό του με πικρά χαμόγελα, για τους ανυπεράσπιστους έρωτες, τις φιλίες που χάθηκαν μαζί με τα φθινοπωρινά φύλλα, μια νοσταλγία για ουρανό… και ναι, είναι η οδός του καθενός, ανεξάρτητα αν ο καθένας μας κρύβεται επιμελώς από τους άλλους. Όμως πώς να ξεφύγεις από τον εαυτό σου; Εδώ ακριβώς, στην πρώτη ενότητα, αρχίζει να προβάλλει το πένθος σαν μορφή αόριστη που σιγά σιγά καταλαμβάνει το χώρο της καρδιάς, εγκαθίσταται, μια θλίψη, επικυρώνεται στην συνέχεια με παράπλευρες απώλειες: τι σημασία έχει, η μητέρα κι ο πατέρας πέθαναν … οι αναμνήσεις δεν έχουν οίκτο (Τάσος Λειβαδίτης). Τα τέσσερα μότο, τοποθετημένα σαν προβολείς μπροστά από κάθε ενότητα, σηματοδοτούν το πένθος σαν μια κατάσταση που από διαχειρίσιμη μετατρέπεται σε μια αφομοιωμένη συνείδηση.
Χατζιδάκις, Λειβαδίτης, Καρούζος μαζί με τον ποιητή συνομιλούν με τον Καρυωτάκη αλλά κυρίως με μια λεπταίσθητη γραμμή τον Νίκο Γκάτσο: Έτσι πάει ο κόσμος δεν μπορεί να πάει αλλιώς εδώ σμίγει ο κόσμος ο καινούργιος κι ο παλιός… Έτσι δεν υπάρχει τρόπος και τόπος για να κλείσουν παλιοί λογαριασμοί μένουν αποτυπωμένοι στην μνήμη, ανατροφοδοτούνται, και βιωμένοι με πλήρη επίγνωση και διαύγεια συμπορεύονται.
Στην οδό του καθενός θα συναντήσεις χαμόγελα με αριθμούς, ίσως και μια ντουζίνα, όμως πώς θα τα δεις αυτά; Κάνοντας ασκήσεις ύφους; Με τον Αύγουστο να προχωρά γοργά και να φωνάζει: εις μάρτυς… ουδείς μάρτυς.
Σιγά σιγά
έμαθα ν’ αλλάζω
τα ξέθωρα χαμόγελα
με τα λουλούδια που φυτρώνουν
στις λευκές βουνοπλαγιές της νύχτας.
«Μια ντουζίνα χαμόγελα», (σελ. 12)
Κατά μία έννοια, εχθές κηδεύτηκε
το τελευταίο λείψανο του έρωτά μας.
«Εις μάρτυς… Ουδείς μάρτυς», (σελ. 13)
Στις παράπλευρες απώλειες από τη ζωή ενός άντρα τι μένει; Κάποια graffiti ψυχικά, μια τραγωδία, και πάση θυσία μια υστεροφημία με βυζαντινή ομοιοκαταληξία.
Σκοπιά φυλάμε ακόμα μες στις ερημιές
«Ζωή ανδρός», (σελ. 24, 25)
Στην σκηνή πεσμένοι έρωτες,
άλλοι να ψυχορραγούν
κάποιοι σε πλήρη σήψη
κι ανάμεσα έκανε πρόβα μια μορφή:
«Έρως ανίκατε μάχαν».
«Τραγωδία», (σελ. 29)
Στις απόπειρες εκλογίκευσης, μελαγχολίας, εξοικείωσης, περνάς μέσα από παλιά σπίτια και καφενεία σαν φάντασμα για να ενώσεις κομμάτια από το παζλ μιας θεωρίας πιθανοτήτων ακούγοντας ένα libido blues.
Δε μας χρειάζονται πολλά λόγια.
Εμείς, τα σπίτια, ζούμε απ’ την ανάσα σας.
«Τα σπίτια», (σελ. 38, 39)
Στο καφενείο ολοένα λιγοστεύουμε
Στη μέση η σόμπα καίει τις αναμνήσεις
Σε κάθε σπίτι κι από μια κατάκοιτη λαχτάρα
«Το παλιό καφενείο», (σελ. 40)
Και, λίγο πριν το δι’ ευχών, εγώ ο υπηρέτης του χρόνου, που είχα μια ακόμα σκληρή χρονιά, σας αποχαιρετώ. Μ’ όλα τούτα μια ανάμνηση κρατώ. Όπως και να ’χει, βάζω πωλητήριο στην πόλη μου. Πώς είπατε; ασεβής; Παρακαλώ τον λογαριασμό.
Ταξιδεύω σ’ ένα Αιγαίο μαβί κι αγριωπό.
Και λίγο πριν το «δι’ ευχών»
πιάνω λιμάνι στα απέναντι παράλια.
Κατά προτίμηση Έφεσο ή Πέργαμο.
«Ασεβής;», (σελ. 49)
Για το έγκλημα και τη μωρία
Τις μεγάλες προσδοκίες
Τους άθλιους
Το χωρίς οικογένεια
Ευχαριστούμε
Ήταν όλα υπέροχα
Τον λογαριασμό
«Grateful Dead (Αποφώνηση)», (σελ. 53)
Τελικά τίποτα δεν μένει αναπάντητο σε μια λειτουργία που η μνήμη επανέρχεται αδυσώπητη, ξανά και ξανά, με κρυφούς λυγμούς να διαιωνίζει το πένθος των πραγμάτων και των ανθρώπων.
Βασίλης Δασκαλάκης
Βέροια, 2016
