Ο Δημήτρης Βύζας, συγγραφέας του βιβλίου “Τσόρνοβο – Φυτειά Ημαθίας”, που εξέδωσε πρόσφατα η Ε.Μ.Ι.Π.Η, θυμάται τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα του χωριού του, βλέποντας ταυτόχρονα το θέμα από τη λαογραφική και γλωσσολογική πλευρά.
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΦΥΤΙΑΣ
Τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα που ψέλνονταν την παραμονή του Νέου Έτους στη Φυτιά Ημαθίας τα ονομάζαμε ΣΟΥΡΒΑ.
-Σούρβα –Σούρβα και Αη-Βασίλ(η)ς φώναζαν τα παιδιά πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι. Το τραγούδι Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία… ακολουθούσε σε δεύτερη μοίρα όταν αργούσε να εμφανιστεί στην πόρτα της η οικοδέσποινα, η σπιτονοικοκυρά.
Σε ιστότοπο για την Εράτυρα (Σέλιτσα) Κοζάνης, αναφέρεται ότι στο χωριό το βράδυ της 30-ης Δεκεμβρίου γιορτάζονταν τα Σούρβα. Σύμπτωση που στο ίδιο έθιμο, έχουμε την ίδια ονομασία;
ΣΟΥΡΟΥΒΑΡΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ (ΣΩΚΡ. Ν. ΛΙΑΚΟΥ, ΜΑΚΕΔΟΝΟ-ΑΡΜΑΝΙΚΑ, σελ.43)
“Πυρρίχιος, χορός που χόρευαν Μακεδόνες, Ηπειρώτες, Ρουμελιώτες και Αλβανοί. Σουρουβάροι λεγόταν οι Ρογκατσιαραίοι που χόρευαν σε θίασο των μασκαράδων της Πρω
τοχρονιάς που καλούνταν Σούρουβα. Με τα κουδούνια αναπαράσταιναν την γέννηση του Δία, του νέου έτους, του σιόρ. Σιόρ=θεός. Surva=Ηλιος”.
Υπενθυμίζω ακόμη ότι εμείς στην ντοπιολαλιά μας το πανέρι των πρόσφορων, άρτων στον άγιο, για τον θεό, το λέμε κοσιόρ (κόσιαρ στα ουγγρικά και τα σλαβικά). Εδώ καλούνται οι ειδήμονες γλωσσολόγοι να πουν την γνώμη τους. Στη Φυτιά του 1950-1965, θυμάμαι ρογκατσιάρηδες που χόρευαν το Δωδεκαήμερο (Χριστούγενα-Φώτα) στο χωριό, σπίτι-σπίτι, για αγαθοεργό σκοπό. Επίσης θυμάμαι την ημέρα του Αη-Βασίλη του 1951 μασκαράδες με μεγάλα κουδούνια, ντραγκανάδες τους λέγαμε, να χορεύουν στον αυλόγυρο της Εκκλησίας του Αη Νικόλα. Απλά τα γράφω για την ιστορία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΒΥΖΑΣ
