Θα υπάρξει συμβιβασμός μεταξύ των Γερμανικών και Γαλλικών θέσεων; Ποιο ρόλο, στη λήψη απόφασης, θα παίξει το δημοψήφισμα στην Ελλάδα;

Daniela Schwarzer*

Το Παρίσι φοβάται πως μαζί με τις γεωπολιτικές συνέπειες μιας εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, υπάρχει ισχυρή πιθανότητα πως η ευρωζώνη θα καταλήξει πιο «γερμανική». Αν η ευρωζώνη αφήσει μια χώρα να φύγει, μόνο μια πολύ ισχυρή επίδειξη πολιτικής βούλησης θα μπορούσε να διατηρήσει ενωμένες τις υπόλοιπες χώρες στη νομισματική ένωση.

Το Βερολίνο θα ηγούνταν αυτής της πρωτοβουλίας και τελικά θα μπορούσε να εμφανίσει τα σχέδια για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στην διακυβέρνηση της ευρωζώνης που βρίσκονται έτοιμα στο συρτάρι του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Από την άποψη της Γαλλίας, το να στηρίξει την Ελλάδα μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία που θα έχει για να αποτρέψει να βγουν από το συρτάρι τα σχέδια αυτά.

Μετά από ένα Grexit, η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο υπουργός Οικονομικών της Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα είχαν νέους συμμάχους –πέραν των παραδοσιακών όπως η Ολλανδία και η Αυστρία- για να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις. Τα μέλη της ευρωζώνης από την κεντρική Ευρώπη και τη Βαλτική, καθώς και χώρες του Νότου όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία που έχουν εφαρμόσει προγράμματα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, πιθανότατα θα τάσσονταν στο πλευρό του Βερολίνου.

Το δημοψήφισμα

Η αντιμνημονιακή κυβέρνηση της Αθήνας πέτυχε μια αποφασιστική νίκη καθώς οι ψηφοφόροι στήριξαν το αίτημά της για απόρριψη ενός συμβιβασμού με τους διεθνείς πιστωτές, εγείροντας σοβαρές αμφιβολίες αναφορικά με την ικανότητα της χώρας να παραμείνει εντός της ευρωζώνης.

Έτσι, οι Γάλλοι φοβούνται πως ο συντονισμός πολιτικής με γερμανικούς κανόνες θα ενισχύονταν, καθιερώνοντας μια ορθόδοξη οικονομική προσέγγιση. Αν συμβεί αυτό, η Γερμανία ίσως είναι πρόθυμη να παραχωρήσει περισσότερες εξουσίες σε υπερεθνικούς θεσμούς που θα είχαν λόγο επί των εθνικών προϋπολογισμών, ή για να αφαιρεί την εθνική κυριαρχία όταν παραβιάζονται οι κανόνες.

Αυτό δεν είναι ένα μοντέλο στο οποίο θα συμφωνούσε το . ως μια οικονομία που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εγχώρια κατανάλωση ως οδηγό για την ανάπτυξη, η Γαλλία έχει μια πολύ ισχυρότερη τάση να ευνοεί πολιτικές που στηρίζουν την καταναλωτική ζήτηση. Αν και κανένας λογικός πολιτικός στο Παρίσι δεν αρνείται ότι είναι απαραίτητο να υπάρχουν μεταρρυθμίσεις από την πλευρά της προσφοράς, ωστόσο η βασική υπόθεση εξακολουθεί να είναι ότι μια ισχυρή ανάπτυξη και ένα επενδυτικό περιβάλλον είναι προαπαιτούμενα τόσο για την προσαρμογή του προϋπολογισμού όσο και για τις μεταρρυθμίσεις.

Επιπλέον, αν και γερμανικό μοντέλο, που βασίζεται στους κανόνες, επιχειρεί να αποπολιτικοποιήσει την λήψη αποφάσεων, η γαλλική προσέγγιση έχει στην καρδιά της την πολιτική: το Παρίσι έχει προασπίσει της συνόδους των ηγετών της ευρωζώνης από τότε που συστάθηκε η νομισματική ένωση.

Ακόμα και εντός της νομισματικής ένωσης, οι Γάλλοι θέλουν να μπορούν να κάνουν πολιτικές επιλογές και να διεξάγουν διακριτική οικονομική πολιτική.

Τέλος, οι ιδέες για την ανάπτυξη ενός προϋπολογισμού της ευρωζώνης που θα περιέχει εργαλεία για την αυτόματη εξομάλυνση των επιχειρηματικών κύκλων και που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να στηρίξει τις μεταρρυθμιστικές διαδικασίες, είναι πολύ πιο έντονες στους γαλλικούς κύκλους παρά στους γερμανικούς. Υπάρχει μια διαφορετική κατανόηση της αλληλεγγύης στο Παρίσι, ακόμα και αν αυτό έχει οικονομικό τίμημα για τον δεύτερη μεγαλύτερο δανειστή των προβληματικών χωρών της ευρωζώνης.

Ασχέτως το πώς θα εξελιχθεί η κρίση αναφορικά με την Ελλάδα, υπάρχει κίνδυνος η εύθραυστη ισορροπία μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας για το ευρώ θα μπορούσε να διαταραχθεί ακόμα περισσότερο. Έχει ήδη πιεστεί λόγω της κυρίαρχης θέσης της Γερμανίας από τότε που ξέσπασε η κρίση το 2010. Αν το Παρίσι και το Βερολίνο δεν μπορούν να καταλήξουν σε έναν ισχυρό συμβιβασμό για την μελλοντική διακυβέρνηση του ευρώ, που θα είναι αποδεκτός από τα εθνικά κοινοβούλια και από τα εκλογικά σώματα, υπάρχει κίνδυνος πολιτικών επιπτώσεων.

Η Γαλλία δεν είναι η μόνη χώρα που πιθανόν να αμφισβητήσει μια νομισματική ένωση που δεν θέλει. Οι μεταβαλλόμενες πολιτικές πλειοψηφίες στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και άλλων χωρών, μπορεί να επαναστατήσουν αν έρθουν αντιμέτωπες με ένα ενιαίο νόμισμα που περιορίζει υπέρμετρα την δυνατότητα της Δημοκρατίας για αυτό-διόρθωση.

Για μια ακόμα φορά, φαίνεται πως αυτό που θα χρειαστεί η Ευρώπη για να περάσει την ελληνική κρίση, θα είναι ένας συμβιβασμός μεταξύ των Γερμανικών και Γαλλικών θέσεων. Αυτό που δεν είναι ξεκάθαρο είναι αν μπορούν να βρουν μια συμφωνία που είναι αρκετά ευέλικτη για το Παρίσι, αλλά ταυτόχρονα αρκετά αυστηρή για το Βερολίνο.

*Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ.
euro2day.gr