ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας: «Ματίας ο Πρώτος» / «Τα παιδιά στην εξουσία ή ο κόσμος μας αλλιώς» / γράφει η Δέσποινα Παπαγιαννούλη

Faretra.info

12/11/2025, 10:15

Ο «Ματίας ο πρώτος» είναι ένα αντιπολεμικό έργο που μεταφράστηκε σε περισσότερες από 20 γλώσσες, υμνώντας τη φιλία, την ελπίδα, την αισιοδοξία και κυρίως την παιδική αθωότητα και τη δύναμη

Από την παράσταση, «Ματίας ο Πρώτος», της Παιδικής Σκηνής του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας

*Της Δέσποινας Παπαγιαννούλη

Εισαγωγικά

Το πρωινό της Κυριακής που πέρασε, το ομόρφυνε μια καλοστημένη, μια καλοπαιγμένη παράσταση για μαθητές και εκπαιδευτικούς, για παιδιά και ενήλικες. Το εξαιρετικό κείμενο του σπουδαίου Πολωνού παιδαγωγού Γιάνους Κόρτσακ, σε θεατρική διασκευή από μία πιονέρισσα της γραφής, την Άλκη Ζέη, απογειώθηκε πάνω στη σκηνή της Αντωνιάδειου Στέγης, τόσο σκηνοθετικά, όσο και υποκριτικά.

Από τη θέση του ενήλικα θεατή και εκπαιδευτικού, αισθάνθηκα ότι βρισκόμουν μπροστά σε μία διπλή συνθήκη όμοια με αυτή που εξελισσόταν πάνω στη σκηνή. Είναι η συνθήκη που εγκαθιστά μέσα μας ένα ανοιχτό, διπλό ερώτημα για τα πράγματα όπως είναι αλλά και όπως θα μπορούσαν να είναι.

Θα λέγαμε ότι μέσα από αυτό το διττό παιχνίδι των δύο ρόλων ορίζεται ο ρόλος της Εκπαίδευσης που οφείλει να μαθαίνει στους μαθητές τον κόσμο, όχι μονάχα όπως είναι αλλά και όπως θα μπορούσε να είναι, δηλαδή καλύτερος.

Ο μεγάλος Πολωνός παιδαγωγός, εστιάζοντας σε αυτή τη δεοντολογική οπτική του παιδαγωγού επαναφέρει τη μαγική λέξη «απορία» που την έχουν ξεχάσει οι μεγάλοι και που ανήκει στα παιδιά. Οραματίζεται, μέσα από ένα πολύ έξυπνο κείμενο, με φόντο την τραγωδία ενός πολέμου και έντονο το στοιχείο του κωμικοτραγικού, μια Εκπαίδευση που θα την ορίζουν άνθρωποι με τις ευαισθησίες ενός παιδιού, αυτού που θα ανακαλύψουν μέσα τους και που θα καταδικάζει τους πολέμους.

Αυτή η υπέροχη προσέγγιση ξετυλίγεται μέσα από την ιστορία(story) του έργου και ενδυναμώνεται με όλα τα θεατρικά στοιχεία του, όπως η φόρμα, ο χωροχρόνος, τα πρόσωπα και βέβαια ο θεατής. Ο τελευταίος καλείται να μπει σε αυτό το απίθανο παιχνίδι, ανάμεσα στην ωριμότητα και την παιδική ηλικία, δυναμιτίζοντας όλο το θέατρο (theatron), σκηνή και σάλα .

Η ιστορία (story)

Ο μικρός Ματίας, μοναδικός διάδοχος του θρόνου, μετά την απώλεια των γονιών του στέφεται ο νεότερος βασιλιάς στην ιστορία! Όταν έρχεται αντιμέτωπος με τον παραλογισμό του πολέμου, αλλά και όλου του κόσμου που του παραδόθηκε από τους ενήλικες, θα ανατρέψει τα πάντα, δίνοντας την εξουσία στα παιδιά. Έτσι, τώρα πια, οι ρόλοι αντιστρέφονται. «Τα παιδιά στην εξουσία, οι μεγάλοι στα θρανία»!

Ο Ματίας απορεί με τον πόλεμο. Απορεί με την αδικία, την εξαπάτηση και τη βία, απορεί με όσα οι ενήλικες αποδέχονται ως κανονικά. Απορεί και δοκιμάζει. Σε κάτι αποτυγχάνει, σε κάτι όχι, αλλά σε κάθε περίπτωση προσπαθεί και δοκιμάζει.

Η Άλκη Ζέη και ο Γιάνους Κόρτσακ δεν ωραιοποιούν τα πράγματα, δεν τα περιγράφουν μέσα από ουτοπίες, γράφουν θυμίζοντάς μας τις εναλλακτικές που έχουμε ως ανθρωπότητα και ως άνθρωποι. Γράφουν, μιλώντας τη γλώσσα των παιδιών και έχοντας ενεργά τα «υπερόπλα» της παιδικής μας ηλικίας, την αθωότητα και τη φαντασία.

Ο «Ματίας ο πρώτος» είναι ένα αντιπολεμικό έργο που μεταφράστηκε σε περισσότερες από 20 γλώσσες, υμνώντας τη φιλία, την ελπίδα, την αισιοδοξία και κυρίως την παιδική αθωότητα και τη δύναμη!

Το έργο, στον πυρήνα του μιλά τόσο για τα δικαιώματα όσο και για τις υποχρεώσεις των ανθρώπων. Μέσα από το χάος που δημιουργείται, καθώς τα παιδιά παίρνουν την εξουσία και ο κόσμος μας, όπως τον ξέρουμε, μοιάζει να καταρρέει, τα παιδιά καλούνται να επαναφέρουν την τάξη, με το δικό τους τρόπο, αναλαμβάνοντας δράση και πρωτοβουλίες που κινητοποιούν τη σκέψη και επικαλούνται την ανόθευτη κρίση τους.

Τα θεατρικά στοιχεία

Το άνοιγμα του θεατή στο διττό ρόλο, ενδυναμώνεται από την απόλυτα ανοιχτή φόρμα του έργου. Πρόκειται για μία φόρμα που αφήνει ανοιχτές όλες τις πιθανότητες συμμετοχής των θεατών, μικρών και μεγάλων, στην παράσταση, μέσα από τις διαρκείς ανατροπές, τις διεισδύσεις στον εξωτερικό και εσωτερικό μας κόσμο, όπου κατοικεί η παιδική μας ηλικία, με όχημα τη φαντασία. Όλα συμβαίνουν στο θεατρικό εδώ και τώρα, όπως μπορούν να συμβούν παντού και πάντα.

Ο χωροχρόνος δεν έχει σύνορα. Είναι το χρονικό ενός, κάποιου πολέμου, που, τελικά, δεν είναι παιχνίδι, όπως πιστεύουν τα παιδιά και που κουβαλάει όλα τα τραγικά χαρακτηριστικά του παραλογισμού και του απάνθρωπου θανάτου των πιο αδύναμων, των παιδιών δηλαδή. Είναι το φρικαλέο πρόσωπο του πολέμου, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.

Τα πρόσωπα, σηματοδοτούν το άνοιγμα μέσα από το ρόλο, στον καθένα από μας, με όχημα τις λέξεις και τα σώματα που εκσφενδονίζονται ταυτόχρονα, εκπέμποντας μία ασίγαστη ενέργεια. Πρόκειται για μία ενέργεια που ανατροφοδοτεί διαρκώς το βλέμμα και τη σκέψη του θεατή για την αλλαγή και για τη νέα οπτική ενός καλύτερου κόσμου.

Αισθητική -σκηνοθεσία

Ξεκινώντας από το σκηνοθέτη, το Χρήστο τον Κυπαρισσόπουλο, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι κατάφερε με έναν εξαιρετικό τρόπο, να περάσει, μέσα από μία ακραία συνθήκη σκληρότητας όπως είναι ο πόλεμος, όλα τα στοιχεία της παιδικής αθωότητας του έργου που ορίζουν οι αντιθέσεις του κωμικού καθώς αυτή ανασύρεται μέσα από την τραγικότητα. Κατάφερε να δώσει το στοιχείο της αυθεντικής παιδικότητας αλλά και της ιλαρότητας των σοβαροφανών ενηλίκων όταν καλούνται να γίνουν παιδιά.

Τέλος, κατάφερε να συνθέσει, με άψογη αισθητική, τα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης, όπως οι υπέροχες μουσικές, η εξαιρετική κίνηση, ο φωτισμός, χρησιμοποιώντας για την εναλλαγή των σκηνών, έναν ήχο πολύ αγαπητό στα παιδιά, όπως το λάλημα του κόκορα. Είναι ο ήχος που αφυπνίζει το θεατή αλλά και θυμίζει τη ζωτική σχέση του χρόνου και της ίδιας της ζωής, με τα ζώα, αυτήν που οι άνθρωποι έχουμε λησμονήσει.

Επίλογος

Η συμβολή όλων των συντελεστών δικαίωσε το αποτέλεσμα μιας εξαιρετικής παράστασης του ΔΗΠΕΘΕ, που με απλά, πλην σοφά επιλεγμένα, τοποθετημένα και αξιοποιημένα σκηνικά, κατάφερε να διασκεδάσει το κοινό παιδιών και εκπαιδευτικών.

Δημιούργησε έτσι, πάνω στη σκηνή την εικόνα του Νέου Κόσμου, της Παιδοκρατίας, με όχημα την Εκπαίδευση και το Νέο Άνθρωπο.

Είναι ο Νέος Άνθρωπος, αυτός που επισημαίνει ο σπουδαίος Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε, μιλώντας για το δάσκαλο που θα μεταδίδει τη «γνώση που υπηρετεί τη ζωή και όχι τη ζωή που υπηρετεί τη γνώση».

Είναι ο Νέος Άθρωπος που τόσο εύστοχα μας θυμίζει ο σύγχρονος Γάλλος φιλόσοφος και διανοούμενος, ο Ζυλ Ντελέζ, μιλώντας για «το μαθητή που θα γίνει ο χαρισματικός δάσκαλος, καθώς θα γνωρίζει τη μοναδική τέχνη να γεννά το καινούριο».

Αυτός ο Νέος Κόσμος είναι ο κόσμος που τον κατοικούν άνθρωποι που δεν ξεχνούν το μοναδικό σκοπό της ζωής που είναι η Χαρά, καθώς το μαρτυράνε οι λέξεις του βασικού τραγουδιού της παράστασης:

“Ξεκινάμε τον κόσμο
όλον πάλι απ’ την αρχή,
μίση, πόλεμοι στην άκρη
κάθε μέρα και γιορτή… “

Οι συντελεστές της παράστασης

Σκηνοθεσία: Χρήστος Κυπαρισσόπουλος

Στίχοι τραγουδιών: Ξένια Καλογεροπούλου

Πρωτότυπη Μουσική / Μουσική διδασκαλία: Άλεξ Ιωσηφίδης

Σκηνογραφία / Ενδυματολογία: Δημήτρης Γεωργόπουλος

Χορογραφία: Αφροδίτη Γεωργιάδου

Επιμέλεια ήχου: Αλέξανδρος Καροτσέρης

Creative – Art / Φωτογραφίες: Τάσος Θώμογλου

Βίντεο / Μοντάζ / Τρέιλερ: Γιάννης Γαλιάτσος

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαίρη Αηδονίδου

Παραγωγή / Οργάνωση Παραγωγής / Προβολή: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας

Τους ρόλους ερμηνεύουν (αλφαβητικά):

Λάζαρος Γιαννακόπουλος, Βασιλική Ζώκου, Αναστάσιος Καραγιάννης, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, Όλγα Πάπιστα, Χρήστος Τζιώτας

*Δέσποινα Παπαγιαννούλη, Καθηγήτρια Γαλλικής Γλώσσας στη Δ.Ε, Διδάκτορας Σύγχρονου Θεάτρου

———————-

Οι φωτογραφίες είναι του ΔΗΠΕΘΕ

INFO:

Πρεμιέρα: Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2025, στις 11:30 π.μ.

Ημερομηνίες παραστάσεων για σχολεία (Δημοτικά και Γυμνάσια): Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2025 – Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου 2025

Διάρκεια: 70 λεπτά

Ενδεικτική Ώρα Παραστάσεων για σχολεία: 10:00 π.μ. (σημείωση: θα υπάρξει ξεχωριστή επικοινωνία με τα ενδιαφερόμενα σχολείο για τον ακριβή καθορισμό ώρας)

Τιμή Εισιτηρίου: 6 ευρώ.

Ειδική τιμή για την πρώτη εβδομάδα (17-21 Νοεμβρίου): 5 ευρώ

Χώρος: Αντωνιάδειος Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Βέροια

Κρατήσεις: