Η αμφισβήτηση του εκπαιδευτικού: Το πρώτο λάθος στην εκπαίδευση του παιδιού
Σε μια εποχή όπου η εκπαίδευση καλείται να ανταποκριθεί σε ποικίλες κοινωνικές και παιδαγωγικές προκλήσεις, ο ρόλος των γονέων παραμένει καθοριστικός. Τι συμβαίνει, όμως, όταν οι ίδιοι οι γονείς αποδυναμώνουν το σχολείο και τη μάθηση στα μάτια του παιδιού τους;
Η εργασία του εκπαιδευτικού παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που συχνά εκλαμβάνεται ως μειονέκτημα: τα αποτελέσματα της δουλειάς του δεν είναι άμεσα ορατά. Σε αντίθεση με επαγγέλματα όπως του οδοντιάτρου για παράδειγμα, όπου το αποτέλεσμα είναι μετρήσιμο και απτό, η συνεισφορά του δασκάλου διαμορφώνεται και αποτιμάται σε βάθος χρόνου.
Αυτή η καθυστέρηση στην αναγνώριση του έργου του, σε συνδυασμό με προσωπικές αντιλήψεις που έχουν διαμορφωθεί από την εποχή που οι ίδιοι οι γονείς ήταν μαθητές, συχνά οδηγεί σε αμφισβήτηση της προσωπικότητας και της επαγγελματικής επάρκειας του εκπαιδευτικού. Το ποιος είναι ο «σωστός» δάσκαλος, τι σημαίνει «καλό μάθημα» ή ποια είναι η «κατάλληλη» διδακτική προσέγγιση, κρίνεται υποκειμενικά, βάσει εμπειριών και όχι τεκμηριωμένης γνώσης.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από το ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο. Οι δυσκολίες της καθημερινότητας, η ένταση και η ανασφάλεια που βιώνουν πολλές οικογένειες, καθώς και η τάση να στοχοποιούνται οι εκπαιδευτικοί ως υπαίτιοι για τα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος, ενισχύουν την αρνητική στάση απέναντί τους.
Από πραγματικά γεγονότα σε σχολεία
Μπορεί κάποια παιδιά να ακούνε συζητήσεις περί διδακτικής, όπως:
“καλά ο δάσκαλος δεν σας εξέτασε να πείτε το μάθημα της ιστορίας απ΄έξω, τι μάθημα είναι αυτό που κάνατε σήμερα”
” αυτές οι ασκήσεις που σας έβαλε ήταν πολύ δύσκολες για την τάξη σας”
Μπορεί όμως να ακούνε και άλλα πιο επικίνδυνα πράγματα, όπως:
“αν σε πειράξει πάλι ο συμμαθητής σου θα μου το πεις και θα έρθω εγώ στο σχολείο να δει τι θα πάθει”
” πάρε το κινητό τηλέφωνο μαζί σου και για οτιδήποτε γίνει πάρε με τηλέφωνο”
Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν καλά ποια παιδιά της τάξης ακούνε “διάφορα” για τους ίδιους, τίποτα δεν μπορεί να κρυφτεί ανάμεσα σε παιδιά και έναν έμπειρο επαγγελματία. Οι ερωτήσεις κάποιων παιδιών, τα βλέμματά τους σε κάποιες συζητήσεις στην τάξη, προδίδουν ότι αυτά είναι ακροατές αρνητικών συζητήσεων των γονέων τους στο σπίτι.
“Αφού οι δικοί μου λένε πως δεν έχει σημασία τι λέει ή τι κάνει ο δάσκαλος, γιατί να προσπαθήσω”
Όλα τα παραπάνω και άλλα πολλά που συμβαίνουν στα σχολεία μας έχουν σοβαρές επιπτώσεις. Λειτουργούν υπονομευτικά όχι μόνο για τη σχέση του παιδιού με τον δάσκαλο, αλλά και για την ίδια τη διαδικασία της μάθησης. Όταν το παιδί ακούει από τον γονιό του, με έμμεσο ή άμεσο τρόπο, ότι ο εκπαιδευτικός δεν διδάσκει με τον σωστό τρόπο, ότι δεν αξίζει τον σεβασμό ή την προσοχή του, αρχίζει σταδιακά να αποστασιοποιείται από το σχολείο. Το παιδί εσωτερικά αναρωτιέται: «Αφού οι δικοί μου λένε πως δεν έχει σημασία τι λέει ή τι κάνει ο δάσκαλος, γιατί να προσπαθήσω;». Με αυτόν τον τρόπο, η αμφισβήτηση δεν αφορά μόνο το πρόσωπο του δασκάλου, αλλά συνολικά τον θεσμό της εκπαίδευσης. Το μήνυμα που παίρνει το παιδί είναι ότι μπορεί να απορρίψει οποιονδήποτε κανόνα ή αυθεντία.
Οι συνέπειες
Οι συνέπειες της στάσης αυτής των γονέων είναι μεγάλες. Το παιδί μαθαίνει ότι δεν χρειάζεται να ακούει κανέναν όταν κάτι δεν του αρέσει. Δεν καλλιεργεί δεξιότητες διαχείρισης συγκρούσεων, ούτε υπομονή ή επιμονή όταν τα πράγματα δυσκολεύουν. Χάνει την ευκαιρία να αναπτύξει προσωπική ευθύνη, αφού θεωρεί πως ο γονιός θα παρέμβει και θα λύσει κάθε πρόβλημα. Σε βάθος χρόνου, αυτή η νοοτροπία δυσκολεύει την ανάπτυξη της αυτονομίας και της συναισθηματικής ωριμότητας του παιδιού.
Η ακύρωση και η επιθετικότητα θα επιστρέψει αργότερα στον ίδιο τον γονέα
Δεν σημαίνει βέβαια ότι ο γονιός οφείλει να συμφωνεί άκριτα με ό,τι λέει ή κάνει ο εκπαιδευτικός. Το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί κάνουν λάθη. Όμως είναι θεμελιώδες να στηρίζει τον ρόλο του δασκάλου μπροστά στο παιδί και να λύνει τις όποιες διαφωνίες ιδιωτικά. Ο γονιός καλείται να καλλιεργήσει σεβασμό προς τον εκπαιδευτικό και όχι απαξίωση ή φόβο. Το παιδί δεν πρέπει να μάθει στην ακύρωση και την επιθετικότητα διότι αυτή θα επιστρέψει στον ίδιο τον γονέα μετά από λίγα χρόνια.
Συνεργασία εκπαιδευτικού και γονέα πάνω από όλα
Η εκπαίδευση είναι μια συλλογική διαδικασία. Για να αισθάνεται το παιδί ασφαλές, ικανό και έτοιμο να μάθει, χρειάζεται να νιώθει ότι ο γονιός του και ο δάσκαλος είναι – έστω και σιωπηρά – στην ίδια πλευρά. Όταν ένας γονιός «θάβει» τον δάσκαλο, δεν ακυρώνει μόνο ένα πρόσωπο, ακυρώνει έναν θεσμό, μια προσπάθεια, έναν ολόκληρο δρόμο ανάπτυξης.
