“Το ομιχλώδες τοπίο της ύπαρξης στις Μετα- Ανθρώπινες κοινωνίες” / γράφει η Νικολέτα Θάνου     

Ὅταν ἐρχόταν ὁ καιρός τῆς ὁμίχλης, εἶχα πάντα τό νοῦ μου σ’ αὐτήν. Μέρα τή μέρα περίμενα νά μέ σκεπάσει κι ἐγώ νά χώνομαι ἀθέατος μέσα της. 

 Γ. Ιωάννου «Ομίχλη»

  Η ΜOΝΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ, 1974
–
Εύλογα θα μπορούσε ο αναγνώστης να αναρωτηθεί για σχέση  της «Oμίχλης» του Θεσσαλονικιού συγγραφέα με το υπό διαπραγμάτευση θέμα του κειμένου. Η ομίχλη συνδέεται με  μια ονειρική κατάσταση κατά την οποία η εξαΰλωση της ύλης και η ρευστότητα των μορφών παραπέμπει σε καταστάσεις που θα μπορούσαμε να συναντήσουμε σε  υπερβατικές πραγματικότητες, ονειρικές,  στις οποίες τα σχήματα και οι μορφές αποκτούν μια άλλη διάσταση . Καταστάσεις ομιχλώδεις , θολές, άυλες, συγκεχυμένες. Πραγματικότητες στις οποίες είσαι και δεν είσαι, αισθάνεσαι και δεν αισθάνεσαι, πραγματικότητες στις οποίες η βαρύτητα μοιάζει ασήμαντη, τη στιγμή που γεννάται η επιθυμία να αγγίξεις ό,τι δεν μπορείς, να αγκαλιάσεις  τον αιθέρα   που   -έστω και προσωρινά – σου δωρίζει την  αίσθηση του παντοτινού. Σου προσφέρει  τη δύναμη των ελιγμών μέσα από αόρατες διαδρομές,  όπου η  κάθε αναζήτηση εμφανίζει μπρος σου σκιές ανθρώπων και πραγμάτων, σχήματα και περιγράμματα κινούμενα ή σταθερά που ταξιδεύουν στο χρόνο ή εσύ ταξιδεύεις μέσα από αυτά, καθώς η βελούδινη αχλύ του ονείρου έχει τη δύναμη να αφουγκράζεται τις αισθήσεις, και παράλληλα να τις υπηρετεί με την ίδια απατηλή δύναμη,  επαναφέροντας  ενώπιον των οφθαλμών,  με την αργή και νωχελική της απόσυρση,   την ασθματική και δαιδαλώδη καθημερινότητα που τρέχει να διασώσει τη βολή της.

Πόσο έντονος ο συγγραφικός βηματισμός του Ιωάννου στον παραλιακό δρόμο και τα πλακόστρωτα της δικής του Θεσσαλονίκης, πόσο ερωτικός. Πόσο γοητευμένη  η ματιά  του από την μεταμορφωτική  επίδραση της ομίχλης που κάλυπτε την αγαπημένη πόλη καλύπτοντας κάθε ατέλεια και προσωρινότητα με το ονειρικό της πέπλο..Πόσο έντονος μπορεί να γίνει ένας συνειρμός, όταν η εσωτερικότητα της γραφής ενός συγγραφέα αρχίζει να πάλλει τις χορδές του θυμικού;  

Και,  αν τα συναπαντήματα μέσα στην ομίχλη με αγαπημένες σκιές πεθαμένων φίλων γεννούν στον συγγραφέα την ελπίδα για τη μετά θάνατον ζωή,  οι  σκιώδεις μορφές των σύγχρονων κοινωνιών κινούνται στα ομιχλώδη τοπία της γυμνής και καταθλιπτικής τους ύπαρξης  απέλπιδες και μόνες. Υπό την επίδραση λοιπόν της «Ομίχλης» του Γ. Ιωάννου, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε μία άλλη ομίχλη πολύ πιο επικίνδυνη, ψευδαισθησιακή , κάθε άλλο παρά ονειρική,  η οποία έχει αγκαλιάσει την ανθρωπότητα οδηγώντας τον καθένα από μας σε έναν περίπατο μέσα από αθέατες μορφές , από ανθρώπους που υπάρχουν,  αλλά δεν μπορούμε να δούμε,  καθοδηγούμενοι από την αλαζονεία της μοναδικότητας και της κυριαρχίας ή του ελέγχου πάνω σε αυτό το εντυπωσιακό – αν και μοναχικό – ταξίδι της πολύτιμης ύπαρξης που αποστρέφεται τη συν -ύπαρξη.

Ο διπλανός μας είναι η θολή μορφή, που πορεύεται το δικό του μοναχικό δρόμο, ο οποίος  δεν εφάπτεται με το δρόμο κανενός άλλου. Αυτός που τα ρευστά περιβάλλοντα μέσα στα οποία δραστηριοποιείται έχουν μεταβάλει τη σύνθεσή του σε κάτι απροσδιόριστο,  που ούτε ο ίδιος κατανοεί,   αλλά ούτε και θέλει να κατανοήσει. Ο αυτοπροσδιορισμός της woke κουλτούρας στις Μετα-Ανθρώπινες κοινωνίες  αποτελεί το φτηνό παράγωγο της σύγχρονης απροσδιοριστίας, μιας λαίλαπας που έλκει την καταγωγή της από τη σύγχυση που έχει προκαλέσει η επαφή με τα ψυχρά περιβάλλοντα μάθησης, την χαλάρωση  των οικογενειακών δεσμών, τις εύπεπτες απαξίες που τυραννικά επιβάλλονται και σαδιστικά μεταδίδονται από τον έναν στον άλλο με ρυθμούς επιδημικούς.

 Ο σύγχρονος άνθρωπος, λοιπόν,  ο Α-κοινώνητος άνθρωπος είναι ο δημιουργός των μεταμοντέρνων κοινωνιών,  η δυστοπία των οποίων έγκειται  όχι στην ατομικότητα, αλλά στην ατομική απροσδιοριστία, ασάφεια και στην αγνωσία, είτε ως άγνοια είτε ως εγκεφαλική βλάβη που  δυσχεραίνει την επαφή με την πραγματικότητα. Φλερτάρει καθημερινά με  την  θολούρα του σύννεφου πάνω στο οποίο ίπταται, ελπίζοντας, προσδοκώντας εναγωνίως να γίνει ορατός ,  ως επιβεβαίωση απλώς μιας παρουσίας που διολισθαίνει άθελά της στην ανυπαρξία.  Ο αμφιλεγόμενος ατομικισμός του σήμερα , παρερμηνευμένος και συγκεχυμένος και αυτός,  που δεσπόζει  ως κυρίαρχη δύναμη στη σημερινή εποχή των σχέσεων -φαντασμάτων και της ασεξουαλικότητας ή της υπερ -σεξουαλικότητας είναι  δηλωτικός,  ωστόσο,   μιας ύφεσης συναισθηματικής  . Μιας ύφεσης που επιβραβεύει τη δύναμη της μοναξιάς, της μάστιγας του 21^ου αιώνα αναδεικνύοντάς την σε υπερδύναμη.  

Και είναι απόλυτα λογικό.  Όταν η ταχύτητα εξάπλωσης των αλλαγών υπερβαίνει τους ρυθμούς  της προσωπικής εξέλιξης,  επωάζεται σταδιακά μια ομφαλοσκοπική οπτική,  η οποία σκοντάφτει στην κρίση ταυτότητας που διέπει την ύπαρξη. Όταν η ατομικότητα δεν μπορεί να τραφεί από τον εσωτερικό πλούτο,  γίνεται αρρωστημένος ναρκισσισμός που αποστρέφεται την παρουσία του άλλου από το φόβο της υποσκέλισης .  Ο μοναχικός άνθρωπος είναι το υβριδικό αποτέλεσμα μιας διττής απώλειας ^. της απώλειας της γνώσης του εαυτού και της απώλειας του ενδιαφέροντος για την ουσιαστική γνώση του άλλου. Η ανατροφοδότησή του από την απουσία, οδηγεί στην  αγωνιώδη προσπάθεια να αυτοπροσδιοριστεί , να αναζητήσει μια ταυτότητα στα ομιχλώδη περιβάλλοντα στα οποία έχει διαμορφώσει μέσα του και έξω του,  καταλήγοντας η απροσδιοριστία να είναι η μόνη του κληρονομιά.

Ο Γ. Ιωάννου, «Η Ομίχλη» του οποίου στάθηκε το έναυσμα για το κείμενο,   ανηφορίζοντας προς την Άνω Πόλη και ακολουθώντας τις σκιές των νεκρών, αρνείται να μεταβεί στον δικό τους κόσμο περνώντας την Πορτάρα,  την πύλη που οδηγούσε στην Ακρόπολη,  μέσα στο  συμβολικό πάντα επίπεδο της  μυθοπλασίας. Αυτό θα το έκανε μόνο στην περίπτωση που ένα αγαπημένο πρόσωπο θα τον έπειθε κάποτε να την περάσει. Ο συγγραφέας βγήκε μέσα από την ομίχλη αναβαπτισμένος στα ύδατα ενός γόνιμου προβληματισμού που αγγίζει τόσο τα γήινα όσο και τα επέκεινα. Προσέγγισε ζώντας και νεκρούς ως μια υπόμνηση της μηδαμινότητας της ύπαρξης , και του σύντομου βίου στον οποίο η αγάπη και η ελπίδα έχουν τον τελικό λόγο.

Οι υπαρξιακές ομίχλες που ταλανίζουν την ανθρώπινη παρουσία σε αυτόν τον κόσμο δε θα επιτρέψουν προβληματισμούς τέτοιου είδους, τέτοιου είδους μεταφυσικές  περιδιαβάσεις ή  ανθρωπιστικές αναζητήσεις. Ο μοναχικός άνθρωπος – σήμα κατατεθέν της εποχής – ο οποίος αδυνατεί να διακρίνει ακόμα και τις βεβαιότητές του,  αποζητά  την εσωτερική ομίχλη ως λύτρωση, από τον ίδιο ανυπόφορο εαυτό του. Αυτόν τον απροσδιορίστου ταυτότητας και ποιότητας . Αυτόν τον  άγνωστο.

ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΘΑΝΟΥ

—