“Ελληνοτουρκικά: Περίοδος επικίνδυνης αναμονής” / γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Η αλλαγή στα ανώτατα κλιμάκια της (αμερικανικής) αυτοκρατορίας επιφέρει παγκόσμιες αναταράξεις, οι οποίες στην προκειμένη περίπτωση αναμένονται εντονότερες, καθώς η επερχόμενη διοίκηση των Ρεπουμπλικάνων έχει διαφορετικές προσεγγίσεις και προτεραιότητες από αυτή των Δημοκρατικών σε μια σειρά από μείζονα ζητήματα, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία και η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

Σε κάθε περίπτωση οι δρώντες στο διεθνές στερέωμα βρίσκονται σε στάση αναμονής ή – αν είναι σε θέση – προωθούν όσο το δυνατόν τις θέσεις τους στο κρίσιμο στάδιο της μετάβασης από την προεδρία των Δημοκρατικών (Μπάιντεν) στην προεδρία των Ρεπουμπλικάνων (Τραμπ), που θα ολοκληρωθεί μέχρι την 1η Γενάρη.

Υπό αυτό το πρίσμα οι τρέχουσες και δρομολογημένες διαδικασίες της ελληνοτουρκικής προσέγγισης αναμένεται να «φρενάρουν» μέχρι την ανάληψη της εξουσίας από τη νέα αμερικανική διοίκηση, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται και κάποια προσπάθεια (από την πλευρά της Τουρκίας) δημιουργίας νέων δεδομένων/τετελεσμένων.

Ο… φίλος Χακάν

Επισήμως και οι δύο πλευρές υπογραμμίζουν ότι παραμένουν προσηλωμένες στις δεσμεύσεις τους για την εμβάθυνση των ελληνοτουρκικών συνομιλιών με στόχο μια συνολική διευθέτηση των εκκρεμοτήτων, που θα επισφραγιστεί από μια συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, άλλωστε, εντάσσεται και η επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ (την Παρασκευή) στην Αθήνα και οι συνομιλίες που θα έχει με τον ομόλογό του Γιώργο Γεραπετρίτη.

Μιλώντας στον τουρκικό Τύπο ενόψει της επίσκεψής του στην Αθήνα, ο Χακάν Φιντάν σημείωσε πως «έχουμε την αρχή της αναζήτησης λύσεων στα υφιστάμενα ζητήματά μας με την Ελλάδα, σύμφωνα με την αρχή του αμοιβαίου οφέλους (σ.σ.: καζάν – καζάν), όπως ορίζει το όραμα που διατύπωσε ο Πρόεδρός μας. Συζητάμε ποιοτικά τα υφιστάμενα προβλήματα και στοχεύουμε στον τερματισμό τους με τρόπο που θα μπορεί να επιλυθούν οριστικά και θα είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών. Λέμε να μετατρέψουμε το Αιγαίο σε θάλασσα ειρήνης».

Πάγιες αξιώσεις

Πριν, ωστόσο, τη δήλωση «φιλίας» του Φιντάν, η Άγκυρα είχε φροντίσει να υπογραμμίσει, εμπράκτως, ότι οι βασικές της θέσεις (για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών) παραμένουν αμετακίνητες.

Συγκεκριμένα, με αφορμή τη συνέχιση των ελληνικών θαλάσσιων ερευνών για την πόντιση καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης των Δωδεκανήσων, η Άγκυρα έσπευσε να υπενθυμίσει τις αξιώσεις της για ύπαρξη τουρκικής υφαλοκρηπίδας ακόμη και στην περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καρπάθου!

Έτσι, μετά την έκδοση Νavtex την περασμένη Παρασκευή από τις ελληνικές αρχές για τις έρευνες που θα πραγματοποιήσει πλοίο για εγκατάσταση καλωδίων από 2 έως 7 Νοεμβρίου σε περιοχή μεταξύ της Ρόδου και Καρπάθου, που προφανώς βρίσκεται εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων και εμφανώς μέσα στα όρια της δυνάμει (δεν έχει δηλωθεί η οριοθέτησή της από τις ελληνικές κυβερνήσεις) ελληνικής υφαλοκρηπίδας, η Τουρκία έσπευσε να υπενθυμίσει/υπογραμμίσει τις αξιώσεις της.

Στην τουρκική Νavtex αναφέρεται πως «μέρος της περιοχής των ερευνών αφορά τουρκική υφαλοκρηπίδα, η οποία απομένει να οριοθετηθεί με τα παράκτια κράτη». Επιπροσθέτως η Άγκυρα ζητά όλες «οι ερευνητικές δραστηριότητες σε περιοχές τουρκικής δικαιοδοσίας να συντονίζονται από τις αρμόδιες τουρκικές αρχές».

Αξίζει να σημειωθεί ότι μια βδομάδα νωρίτερα (τέλος Οκτώβρη) η Τουρκία είχε εκδώσει ανάλογη Νavtex, που αφορούσε πλόες ελληνικού ερευνητικού πλοίου μεταξύ Λέσβου – Χίου και Χίου – Σάμου, προβάλλοντας τον ισχυρισμό πως μεταξύ των ελληνικών νησιών παρεμβάλλεται τουρκική υφαλοκρηπίδα.

Με απλούστερα λόγια, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, λίγες μέρες πριν από την άφιξή του στην Αθήνα και τις συνομιλίες του με τον Έλληνα ομόλογό του για τις θαλάσσιες ζώνες, φρόντισε έμπρακτα να υπενθυμίσει/υπογραμμίσει την τουρκική θέση, που παραμένει αναλλοίωτη: τα νησιά στο Αιγαίο είναι ειδική περίπτωση, δεν έχουν δικαιώματα σε ΑΟΖ πέραν των χωρικών τους υδάτων (έξι μίλια) και απλώς επικάθονται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα…

Δεδομένων των τουρκικών υπενθυμίσεων η απορία για το περιεχόμενο που μπορεί να έχει η συνομιλία Γεραπετρίτη – Φιντάν είναι κάτι περισσότερο από εύλογη. Αν μάλιστα σε αυτές τις μαξιμαλιστικές τουρκικές θέσεις προστεθούν και οι αμφισβητήσεις για την ελληνική κυριαρχία επί πολλών δεκάδων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο, τότε ο ελληνοτουρκικός διάλογος για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών θα πρέπει να διακοπεί στην αφετηρία του. Εκτός κι αν η ελληνική κυβέρνηση έχει μετακινηθεί από τις πάγιες εθνικές θέσεις…

Εσωκομματικό «χαλινάρι»

Παρά την απουσία συγκροτημένου αντιπολιτευτικού λόγου και αντίπαλου δέους, ο Κυριάκος Μητσοτάκης γνωρίζει πως στα ελληνοτουρκικά δεν έχει μεγάλα περιθώρια κινήσεων. Έχουν μεριμνήσει γι’ αυτό ο πρώην πρωθυπουργός και νυν βουλευτής της Ν.Δ. Αντώνης Σαμαράς αλλά και ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής.

Και οι δύο, εκφράζοντας σε κάποιον βαθμό κομμάτι της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος και σε μεγαλύτερο βαθμό ευρύτερα τμήματα των ψηφοφόρων της Ν.Δ., φρόντισαν με τις παρεμβάσεις τους το τελευταίο διάστημα να υπενθυμίσουν στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη πως η ελληνοτουρκική προσέγγιση δεν μπορεί να σημάνει άνευ όρων παράδοση στις τουρκικές απαιτήσεις… «Θέλω να υπογραμμίσω», ανέφερε στην τελευταία του δημόσια τοποθέτηση ο Κώστας Καραμανλής, «ότι οι προβληματισμοί και οι ανησυχίες που εκφράζονται για τα εθνικά μας θέματα είναι εύλογες και υπαρκτές. Τους δημιουργεί άλλωστε η επιθετικότητα και ο αυξανόμενος αναθεωρητισμός της Τουρκίας. (…) Είναι λάθος να αντιμετωπίζονται ως επικριτικές, εφόσον μάλιστα η χώρα παραμένει προσηλωμένη στην εθνική γραμμή».