Παραλίγο νέα τραγωδία 16 μήνες μετά τα Τέμπη

Ακόμη ένα περιστατικό παραλίγο σύγκρουσης τρένων έξω από τη Θεσσαλονίκη, ενός Ιντερσίτι και ενός εμπορικού, και μάλιστα με σοβαρότατες συνέπειες καθώς η εμπορική αμαξοστοιχία πιθανότατα μετέφερε πυρομαχικά, αποκαλύπτει σήμερα η «Εφ.Συν.». Το έγγραφο που παραθέτουμε επιβεβαιώνει ότι 16 μήνες μετά τα Τέμπη τα σύγχρονα συστήματα ασφαλείας συνεχίζουν να υπολειτουργούν και ενώ οι μηχανοδηγοί είναι οι μόνοι που το επισημαίνουν, δέχονται συντονισμένα πυρά από το υπουργείο Υποδομών-Μεταφορών, τον ΟΣΕ και τη Hellenic Train.

Η περιγραφή της παραλίγο σύγκρουσης, λίγο μετά το μεσημέρι της 29ης Μαΐου 2024, προκύπτει από ένα τηλεγράφημα που στέλνει η Διεύθυνση Κυκλοφορίας του ΟΣΕ στη Θεσσαλονίκη, δύο ημέρες αργότερα. Σημειώνεται ότι στους παραλήπτες του τηλεγραφήματος προηγείται το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και ακολουθούν ο ΟΣΕ, η αρχή διερεύνησης ΕΟΔΑΣΑΑΜ, η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) και η Hellenic Train.

Κόμβος

Το σημείο στο οποίο η αμαξοστοιχία Ιντερσίτι 50 από Αθήνα και η τοπική εμπορική 64931 θα συγκρούονταν εάν η δεύτερη δεν προέβαινε «σε ακαριαία πέδη» είναι ο πολυσύχναστος σιδηροδρομικός κόμβος ΤΧ1. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σιδηροδρομικό κόμβο της Ελλάδας στον οποίο συναντώνται όλες οι γραμμές που φεύγουν από τη Θεσσαλονίκη προς Αθήνα, προς Ειδομένη-Βόρεια Μακεδονία και προς Προμαχώνα-Αλεξανδρούπολη, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται κοντά στους χώρους διαλογής των εμπορευμάτων που μεταφέρονται με τρένο. Είναι επίσης ο σταθμός στον οποίο θα μετέβαινε ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης την 1/3/2023, αν την προηγουμένη δεν είχαν συμβεί τα Τέμπη, για να εγκαινιάσει, υποτίθεται, «κέντρο τηλεδιοίκησης». Ας δούμε την επίσημη περιγραφή:

● Στις 12.49, η εμπορική αμαξοστοιχία με τοπικό δρομολόγιο Αγχίαλο-Διαλογή «έλαβε εντολή από τον ΣΣ ΤΧ1 να υπερβεί το ερυθρό φωτόσημο εισόδου του σταθμού και να κατευθυνθεί προς τη γραμμή Θάλασσα της Διαλογής». Η εντολή αυτή αποδεικνύει ότι ακόμη και σήμερα τα συστήματα τηλεδιοίκησης-σηματοδότησης δεν λειτουργούν στον σημαντικό αυτόν κόμβο. Εάν λειτουργούσαν, δεν θα επιτρεπόταν σε κανένα τρένο να υπερβεί το «ερυθρό φωτόσημο» γιατί αυτό θα σήμαινε ότι στη γραμμή που ακολουθεί υπάρχει άλλο τρένο. Υπενθυμίζεται ότι εντολή να υπερβεί ερυθρό φωτόσημο για να φύγει είχε δώσει και ο προφυλακισμένος σταθμάρχης Λάρισας στον μηχανοδηγό το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023.

-Ενα λεπτό μετά την εντολή αυτή, στις 12.50, ο σταθμός στο ΤΧ1 λαμβάνει αγγελία αναχώρησης της αμαξοστοιχίας Ιντερσίτι 50 που ερχόταν από Αθήνα με καθυστέρηση και μόλις ξεκινούσε από τον σταθμό Σίνδου. Οι αποστάσεις είναι μικρές και ύστερα από ακόμη ένα λεπτό, στις 12.51, η Ιντερσίτι 50 «αιτείται γραμμής» για να περάσει από τον ΤΧ1.

● Εάν λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση, όλα τα παραπάνω θα γίνονταν με συντονισμένο τρόπο. Όμως, οι σταθμάρχες στο ΤΧ1 προφανώς αιφνιδιάζονται και αποφασίζουν να δώσουν «εντολή στάθμευσης» στο εμπορικό τρένο, «αναιρώντας την εντολή χορήγησης γραμμής» που είχαν δώσει δύο λεπτά νωρίτερα.

● Η αγωνία κορυφώνεται στην τελευταία πρόταση του τηλεγραφήματος. Στα δύο λεπτά που έχουν περάσει το εμπορικό τρένο έχει ξεκινήσει πορεία και πλησιάζει να μπει στη γραμμή από την οποία θα περνούσε το Ιντερσίτι. Οι μηχανοδηγοί του εμπορικού φρενάρουν με «ακαριαία πέδη» και «παραβιάζουν για λίγα μέτρα το ελιγμόσημα του σταθμού». Αυτό σημαίνει ότι τα δύο τρένα θα βρεθούν πολύ κοντά αφού οι σιδηροτροχιές στις οποίες πατούν βρίσκονται σε πορείες συγκλίνουσες. Σε άλλες περιπτώσεις που συνέβη κάτι αντίστοιχο επιβλήθηκαν πρόστιμα, ενώ ανάλογο περιστατικό επικαλέστηκε σε πρόσφατη ανακοίνωση ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρ. Σταϊκούρας, ζητώντας «την κεφαλή επί πίνακι» του προέδρου των μηχανοδηγών.

● Το στέλεχος του ΟΣΕ που υπογράφει το τηλεγράφημα, πάντως, προσπαθεί να απαλύνει εδώ τις εντυπώσεις, υποστηρίζοντας στην τελευταία φράση ότι η παραβίαση «δεν επηρέασε σε καμία περίπτωση τη διευθέτηση των αιχμών για τη διευθέτηση πορείας της αμαξοστοιχίας 50». Ομως, από μόνη της αυτή η αναφορά δηλώνει ότι τα τρένα βρέθηκαν σε πολύ μικρή απόσταση και η επιβατική πέρασε ξυστά από την εμπορική.

● Προφανώς στο τηλεγράφημα δεν γίνεται καμία αναφορά στο τι μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία και είναι άγνωστο εάν αυτό θα συμβεί στο πόρισμα (η εμπειρία και από το έγκλημα των Τεμπών έχει αναδείξει ηχηρά τη δυσκολία αυτή). Ομως, σύμφωνα με πληροφορίες, στο διάστημα εκείνο γίνονταν εκτεταμένες μεταφορές πυρομαχικών και πολεμικού εξοπλισμού μέσω σιδηροδρόμου, συνδεόμενες και με τις αποστολές υλικού προς την Ουκρανία μέσω Βαλκανίων. Υπενθυμίζεται επίσης ότι μέσω της σιδηροδρομικής γραμμής που τρέχει παράλληλα με τον ποταμό Εβρο γίνεται επίσης συστηματικά μεταφορά αρμάτων μάχης με αφετηρία την Αλεξανδρούπολη. Εάν, πάντως, η πλαγιομετωπική σύγκρουση δεν είχε αποφευχθεί και το εμπορικό τρένο μετέφερε όντως πολεμικό εξοπλισμό, οι συνέπειες θα ήταν τραγικές όχι μόνο για τους επιβάτες αλλά και για τις πυκνοκατοικημένες περιοχές της δυτικής Θεσσαλονίκης που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από το ΤΧ1.

Όπως φαίνεται ξεκάθαρα από το έγγραφο του ΟΣΕ, πρωταγωνιστές της παραλίγο σύγκρουσης ήταν οι σταθμάρχες του Οργανισμού και οι μηχανοδηγοί των δύο τρένων που βρέθηκαν σε απόσταση αναπνοής. Είναι επίσης προφανές ότι το συγκεκριμένο περιστατικό, που κοινοποιήθηκε δύο μέρες αργότερα στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, έγινε αμέσως γνωστό στους μηχανοδηγούς και ελήφθη υπ’ όψιν όταν το σωματείο τους (Πανελλήνια Ενωση Προσωπικού Ελξης-ΠΕΠΕ) αποφάσισε να στείλει δύο εξώδικα στις 14 και τις 18 Ιουνίου 2024, όπως έκανε πριν από τα Τέμπη, χωρίς να συγκινηθεί η τότε ηγεσία του υπουργείου. Το παράδοξο είναι ότι και η νυν ηγεσία επέλεξε να φουντώσει το «εμφυλιοπολεμικό κλίμα», βάζοντας στο στόχαστρο και πάλι τους μηχανοδηγούς.

Εξώδικα

Μια μικρή αναδρομή:

■ Στις 19 Ιουνίου δημοσιοποιούνται τα εξώδικα με τα οποία η ΠΕΠΕ επισημαίνει ότι 16 μήνες μετά τα Τέμπη παραμένουν τα «κενά ασφαλείας» στο σιδηροδρομικό δίκτυο και ελλοχεύει κίνδυνος νέου ατυχήματος.

■ Στις 21 Ιουνίου, οι διοικήσεις του ΟΣΕ και της Hellenic Train εκδίδουν ανακοινώσεις στο τέλος των οποίων υποστηρίζουν ότι «οι δυσλειτουργίες του παρελθόντος έχουν εντοπιστεί από τις Διοικήσεις και έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες επίλυσής τους», αλλά προηγουμένως φροντίζουν να κατηγορήσουν τους διαμαρτυρόμενους μηχανοδηγούς ως συκοφάντες: «Οποιαδήποτε πρωτοβουλία που επιδιώκει να πλήξει τη φήμη του σιδηροδρομικού τομέα δεν θα αποτελέσει κατ’ ουδένα τρόπο εμπόδιο στη συνεργασία των δύο διοικήσεων που είναι αποφασισμένες μέσω ουσιαστικού διαλόγου να βελτιώσουν τις υπηρεσίες του ελληνικού σιδηροδρόμου προς το επιβατικό κοινό αλλά και προς το εμπορευματικό έργο», γράφουν οι ανακοινώσεις. Σαν να ήταν τα προειδοποιητικά εξώδικα των μηχανοδηγών πριν από τα Τέμπη που εμπόδιζαν τότε τη συνεργασία των δύο εταιρειών…

■ Την ίδια μέρα βγαίνει στη δημοσιότητα απόφαση της Ολομέλειας της ΡΑΣ με την οποία απορρίπτεται το αίτημα του ΟΣΕ για επικαιροποίηση του Πιστοποιητικού του για την Ασφάλεια σε συγκεκριμένα τμήματα του δικτύου. Ο ΟΣΕ απαντά με άλλη ανακοίνωση, υποβαθμίζοντας την απόφαση σε «επιστολή της ΡΑΣ» και λέγοντας ότι πρόκειται για τμήματα στα οποία δεν κυκλοφορούν τρένα λόγω βλαβών.

■ Με δήλωσή του ο βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Χάρης Μαμουλάκης κατηγορεί τον ΟΣΕ που προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα και θέτει το καίριο ερώτημα: «Αν είχαν ακούσει ανάλογες καταγγελίες προηγούμενων ετών κι αν είχαν ακολουθήσει κατά γράμμα όλες τις “τυπικές διαδικασίες”, θα είχε συντελεστεί το έγκλημα των Τεμπών;».

■ Μία ημέρα αργότερα, το Σάββατο 22 Ιουνίου, βγαίνει ανακοίνωση της ΡΑΣ. Ισως κάποιοι να περίμεναν ότι η ΡΑΣ θα διέψευδε όσους διαμαρτύρονται, αλλά η Αρχή απλώς επαναλαμβάνει τις τυπικές διατυπώσεις της απόφασης για την αφαίρεση συγκεκριμένων τμημάτων από το σιδηροδρομικό δίκτυο.

■ Προχθές, 25/6/24, παίρνει τη σκυτάλη το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και εκδίδει ανακοίνωση, σχολιάζοντας άλλη απόφαση της ΡΑΣ, εκείνη για ένα σιδηροδρομικό συμβάν υπέρβασης ερυθρού φωτοσήματος στις 23 Δεκεμβρίου 2023. Η σκοπιμότητα είναι προφανής: Στο συμβάν εκείνο μηχανοδηγός ήταν ο πρόεδρος της ΠΕΠΕ, Δημήτρης Κουτσιαύτης. «Δηλαδή, το ίδιο πρόσωπο που, ως μηχανοδηγός αμαξοστοιχίας, παραβιάζει σηματοδότη θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών, με τη συνδικαλιστική του ιδιότητα υπογράφει ανακοινώσεις για την ασφάλεια των επιβατών», γράφει ο κ. Σταϊκούρας, θεωρώντας ότι έτσι μπορεί να ακυρώσει τις διαμαρτυρίες των μηχανοδηγών που ζουν καθημερινά τα κενά ασφαλείας στον σιδηρόδρομο. Ο υπουργός ζητά από τη Hellenic Train «να πράξει τα δέοντα, άμεσα», χωρίς να διευκρινίζει εάν αυτό σημαίνει να απολύσει τον μηχανοδηγό (στον οποίο έχει επιβληθεί ήδη ποινή) ή να απαγορεύσει τον συνδικαλισμό.

■ Ακολουθεί χθες απάντηση της ΠΕΠΕ, κατηγορώντας το υπουργείο για «πολιτική δίωξη» του σωματείου των μηχανοδηγών. Οι μηχανοδηγοί τονίζουν ότι η διασφάλιση της ασφάλειας και η ανάδειξη των δυσλειτουργιών αποτελούν βασικό συνδικαλιστικό καθήκον «έναντι των μελών του σωματείου και του επιβατικού κοινού των αμαξοστοιχιών». Θυμίζει επίσης ότι το περιστατικό υπέρβασης του ερυθρού φωτοσήματος για λίγα μέτρα λόγω ολίσθησης «διαπιστώθηκε χάρη στο σύστημα τηλεδιοίκησης που ακόμα και σήμερα σε μεγάλα κομμάτια του δικτύου δεν λειτουργεί, ενώ διαπιστωμένα θα είχε αποσοβήσει το δυστύχημα των Τεμπών» καθώς και ότι «όλοι οι μηχανοδηγοί της Hellenic Train αναγκάζονται -κατόπιν εντολών Hellenic Train και ΟΣΕ- καθημερινά να περάσουν δεκάδες κόκκινους σηματοδότες σε διαδρομές, συνολικά, έως και 200 χλμ. καθότι αυτοί δεν λειτουργούν».