“Ζεις περισσότερο; Δουλεύεις περισσότερο” γράφει η Αντριάνα Βασιλά
Βέβαια σημαντικό να αναφερθεί εδώ είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες συνταξιούχοι είναι οι γηραιότεροι στην Ευρώπη, αφού η χώρα μας κατέχει την «πρωτιά» στα μεγαλύτερα γενικά όρια συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών ανάμεσα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.
Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνεται στη μελέτη που έστειλε η Εθνική Αναλογιστική Αρχή στον ευρωπαϊκό φορέα Ageiing Working Group (AWG) που παρακολουθεί τις αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα όλων των ευρωπαϊκών κρατών και ανάλογα με τα ευρήματα (κυρίως δε με την εξέλιξη της συνταξιοδοτικής δαπάνης) προτείνει στις κυβερνήσεις τις ανάλογες παρεμβάσεις.
Η βόμβα του δημογραφικού στο ασφαλιστικό σύστημα, με ενδεχόμενη μελλοντική αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, έρχεται ακόμη τόσο από τον ΟΟΣΑ όσο και από την Εurostat, που προβλέπουν μελλοντική αύξηση των γενικών ορίων συνταξιοδότησης στη χώρα μας λόγω της πίεσης που ασκούν το δημογραφικό και η γήρανση του πληθυσμού, αλλά και το κόστος της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
Συγκεκριμένα, επισημαίνεται ότι η αναμενόμενη αύξηση του προσδόκιμου ζωής και αφετέρου η μείωση του πληθυσμού που είναι σε εργασιακή ηλικία (20-64 ετών) στην Ελλάδα θα φτάσει έως και το 35%. Ωστόσο έως το 2050 θα διπλασιαστεί και ο αριθμός των συνταξιούχων που αντιστοιχεί σε κάθε 100 εργαζόμενους. Δηλαδή, ενώ το 1990 η αναλογία ήταν 22,9 άτομα άνω των 65 ετών ανά 100 εργαζόμενους, το 2020 η αναλογία βρέθηκε στο 37,8 και το 2050 θα φτάσει στο 75.
Καθορισμός ορίων ανά τριετία
Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία – εάν δεν επιλυθεί το οξύτατο εθνικό δημογραφικό πρόβλημα – το έτος 2070 κάθε άτομο ηλικίας άνω των 65 ετών θα αντιστοιχεί σε ένα – ίσως και λιγότερο – άτομο σε ηλικία εργασίας, δηλαδή οικονομικά ενεργό. Ήδη άλλωστε προβλέπεται από διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου, η οποία δεν καταργήθηκε, ότι από την 1.1.2024 τα όρια ηλικίας θα ανακαθορίζονται ανά τριετία, με βάση πάντα το προσδόκιμο ζωής.
Από το 2010 έως το 2015 είχαμε αύξηση του προσδόκιμου ζωής (περίπου 7 έως 12 μήνες). Ωστόσο την περίοδο 2015-2020 δεν σημειώθηκε αντίστοιχη αύξηση. Οι προσαρμογές του 2021 και του 2024 επίσης δεν έγιναν, καθώς τα όρια ηλικίας αφενός είχαν ήδη αυξηθεί με το τέλος των μεταβατικών διατάξεων και από 1.1.2022 ισχύουν οι γενικοί κανόνες για πλήρη σύνταξη στα 62 με 40 έτη και σύνταξη γήρατος στα 67 με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης.
Την ίδια περίοδο όμως σημειώθηκε και αύξηση του προσδόκιμου ζωής, οπότε, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, δεν χρειάστηκε να ανοίξει συζήτηση για αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Έτσι πλέον όλα είναι ανοιχτά για το πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας εφόσον έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής στα έτη 2027 και 2030.
Κρίσιμη και η συνταξιοδοτική δαπάνη
Ωστόσο, σύμφωνα με τον καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου Βασίλη Μπέτση, «τις δημογραφικές προβολές και τις υποθέσεις εργασίας έχει ήδη στείλει η Ε.Ε. στη χώρα μας και ειδικότερα στην Εθνική Αναλογιστική Αρχή για να τις επεξεργαστεί και να κάνει τις αναλογιστικές μελέτες εντός του 2024. Το πιθανότερο είναι το 2024 να μην έχουμε πρόβλημα, αφού δεν έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής. Ωστόσο, από το 2027 και μετά δεν αποκλείω να υποχρεωθούμε σε κάποια αναπροσαρμογή των ορίων. Κρίσιμο ρόλο θα παίξει η έκθεση της Ε.Ε. για τη συνταξιοδοτική δαπάνη που θα δημοσιοποιηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2024».
Στο ίδιο μήκος κύματος όμως είναι και οι απόψεις του υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνου Τσακλόγλου, ο οποίος άνοιξε και το θέμα αυτό αποκαλύπτοντας πως το 2027 είναι πιθανό να υπάρξει αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Δηλαδή να αυξηθούν πέραν του 67ου έτους που είναι το τωρινό όριο συνταξιοδότησης.
«Όλοι θέλουμε να ζούμε περισσότερα χρόνια και θέλουμε να ζούμε και υγιή χρόνια. Αλλά δυστυχώς την περίοδο του κορωνοϊού είχαμε μία αντιστροφή της τάσης αυτής, οπότε μέχρι το 2027 που είναι η επόμενη εξέταση δεν πρόκειται να γίνει καμία μεταβολή στα όρια ηλικίας. Αλλά τότε θα εξεταστεί όντως» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Βέβαια σημαντικό να αναφερθεί εδώ είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες συνταξιούχοι είναι οι γηραιότεροι στην Ευρώπη, αφού η χώρα μας κατέχει την «πρωτιά» στα μεγαλύτερα γενικά όρια συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών ανάμεσα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος της ΗΔΙΚΑ Α.Ε. «Ήλιος» (Ιανουάριος 2024) του υπουργείου Εργασίας. Σύμφωνα με τα ίδια επίσημα στοιχεία, το 91,62% των συνταξιούχων (2.275.637) είναι άνω των 60 ετών, ενώ το 81,41% των συνταξιούχων (2.022.069) είναι άνω των 65 ετών. Μόνο το 4,34% (107.824) είναι κάτω των 55 ετών (χήρες – ορφανά).
Μάλιστα η Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ) επισημαίνει ότι «η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί τα προσεχή χρόνια, αφού η χώρα μας κατέχει τη θλιβερή “πρωτιά” με τα μεγαλύτερα γενικά όρια συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών ανάμεσα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., διαψεύδοντας όσους επικαλούνται τη δημογραφική γήρανση του ελληνικού πληθυσμού και το πρόβλημα του δημογραφικού εν γένει, προκειμένου να εφορμήσουν και να μειώσουν δραστικά, για πολλοστή φορά, τις συντάξεις!».
Θυμίζουμε ότι τα χαμηλότερα όρια ηλικίας έχουν η Τσεχία (63,9 και 60), η Λιθουανία (63 και 61), η Εσθονία (64,4 και 59,2) και η Μάλτα (63 και 61). Ωστόσο η Eurostat επιφυλάσσει μεγαλύτερες επιβαρύνσεις το 2030 για την Ολλανδία, η οποία «πρέπει» να αυξήσει τα όρια ηλικίας στα 67,3 από 66,6 σήμερα (δεν προβλέπονται προϋποθέσεις για πρόωρη συνταξιοδότηση), για τη Σουηδία, που πρέπει να τα αυξήσει στα 67 και 64 από 65 και 62 αντίστοιχα, και για την Ιταλία, που θα πρέπει να φτάσει τα όρια ηλικίας στα 67,3 και 64,3 έτη από 67 και 64.
