Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: Οι πρωτοπόρες Ελβετίδες που δικαιώθηκαν μετά την ιστορική απόφαση για την κλιματική κρίση / γράφει ο Χρίστος Καλουντζόγλου
Ωστόσο και οι τρεις περιπτώσεις εγείρουν αρκετά νομικά ερωτήματα για τις υποχρεώσεις των κυβερνήσεων σε σχέση με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μεταξύ αυτών το καθήκον να αποτρέπουν τις αναμενόμενες συνέπειες στα ανθρώπινα δικαιώματα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή
Μία ιστορικής σημασίας απόφαση έλαβε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς δικαίωσε ομάδα Ελβετίδων που προσέφυγαν κατά της κυβέρνησης της χώρας τους, υποστηρίζοντας ότι είναι ανεπαρκείς οι προσπάθειες της Ελβετίας να επιτύχει τους στόχους μείωσης των επιβλαβών εκπομπών αερίων που καταστρέφουν το κλίμα, όπως ορίστηκαν από την Συμφωνία του Παρισιού.
Οι γυναίκες, ηλικίας περίπου 70 ετών, υποστήριξαν ότι η ηλικία και το φύλλο τους τις καθιστούν ιδιαιτέρως ευάλωτες στις συνέπειες από τα κύματα καύσωνα που είναι απόρροια της κλιματικής αλλαγής.
Είναι η πρώτη απόφαση που έλαβε το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφορικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η απόφαση του δικαστηρίου είναι δεσμευτική και μπορεί να επηρεάσει τη νομοθεσία σε 46 χώρες στην Ευρώπη.
Οι πρωτοπόρες Ελβετίδες που δεν κάθισαν με τα χέρια σταυρωμένα…
Η ομάδα των γυναικών από την Ελβετία, που αποκαλείται «Ηλικιωμένες Γυναίκες για την Προστασία του Κλίματος» και έχει 2.500 μέλη, υποστήριξαν ότι δεν μπορούν να βγουν από τα σπίτια τους και υφίστανται διάφορα προβλήματα υγείας όσο διαρκούν οι καύσωνες στην Ελβετία.
Η Ελίζαμπεθ Σμαρτ, 76 χρόνων, μέλος της ομάδας αυτής, δήλωσε στο BBC News ότι είναι αισθητή η αλλαγή του κλίματος στην Ελβετία και ερωτηθείσα γιατί επέμεινε επί εννέα χρόνια μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης απάντησε ότι «κάποιες από εμάς απλώς ανοίγουν τον δρόμο, γιατί δεν είμαστε για να καθόμαστε σε μια πολυθρόνα και να πλέκουμε».
Οι «Ηλικιωμένες Γυναίκες για την Προστασία του Κλίματος» έδωσαν πολυετή αγώνα στα ελβετικά δικαστήρια για το θέμα, αλλά έχασαν τη δίκη στο ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο και κατέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπου δικαιώθηκαν.
Γιατί τις δικαίωσε το ΕΔΑΔ
Το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι το Άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περιλαμβάνει το δικαίωμα στην αποτελεσματική προστασία από το κράτος «από τις σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ζωή, την υγεία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής».
Διαπίστωσε επιπλέον ότι η Ελβετία δεν έχει συμμορφωθεί με τα καθήκοντά της για την προστασία του κλίματος, «αλλά υπήρξαν κρίσιμα κενά στη διαδικασία εφαρμογής του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου, περιλαμβανομένης της αποτυχίας των ελβετικών αρχών να ποσοτικοποιήσουν τους εθνικούς περιορισμούς στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου».
Γιατί απορρίφθηκαν άλλες δύο παρόμοιες προσφυγές
Το Δικαστήριο πάντως απέρριψε άλλες δύο προσφυγές, η μία από έξι νεαρούς Πορτογάλους και η άλλη από έναν πρώην δήμαρχο από την Γαλλία. Και στις δύο περιπτώσεις διατυπώνονταν κατηγορίες εναντίον ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ότι απέτυχαν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, παραβιάζοντας τα δικαιώματα των πολιτών.
Στην περίπτωση των έξι νεαρών από την Πορτογαλία, ηλικίας 12 έως 24 ετών, η προσφυγή στρεφόταν εναντίον της Πορτογαλίας, της Νορβηγίας, της Ελβετίας, της Τουρκίας, της Βρετανίας και της Ρωσίας. Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπάρχει πρόβλεψη για «εξωεδαφική δικαιοδοσία», όπως ζητούσαν οι έξι προσφεύγοντες, οι οποίοι κινητοποιήθηκαν με αφορμή τις τεράστιες δασικές πυρκαγιές του 2017 στην Πορτογαλία.
Η τρίτη υπόθεση, που επίσης απορρίφθηκε, είχε έρθει ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου από τον πρώην δήμαρχο της κωμόπολης Γκραν-Σιντέ, Νταμιάν Καρεμέ, ο οποίος διαμαρτυρόταν για «ανεπάρκεια» της κυβέρνησης που θέτει σε κίνδυνο την πόλη του εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Ο Νταμιάν Καρεμέ είχε προσφύγει στο ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Γαλλίας το 2019. Το Συμβούλιο Επικρατείας της Γαλλίας αποφάνθηκε υπέρ του δήμου, αλλά απέρριψε την προσωπική προσφυγή του Καρεμέ, ο οποίος προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ωστόσο το δικαστήριο απέρριψε τον ισχυρισμό του Καρεμέ ότι είναι «σε καθεστώς θύματος», καθώς πλέον δεν κατοικεί στην Γαλλία, αλλά στις Βρυξέλλες, όπου βρίσκεται ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Τα νομικά ζητήματα που προκύπτουν
Ωστόσο και οι τρεις περιπτώσεις εγείρουν αρκετά νομικά ερωτήματα για τις υποχρεώσεις των κυβερνήσεων σε σχέση με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μεταξύ αυτών το καθήκον να αποτρέπουν τις αναμενόμενες συνέπειες στα ανθρώπινα δικαιώματα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον τίθεται ζήτημα για το ποιος μπορεί να ζητήσει προστασία από το Διεθνές Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τις συνέπειες από την κλιματική κρίση και μπαίνει στο τραπέζι ο ρόλος διεθνών συμφωνιών, όπως της Συμφωνίας του Παρισιού για τον καθορισμό των κατάλληλων δράσεων για το κλίμα.
Η απόφαση υπέρ της ομάδας «Ηλικιωμένες Γυναίκες για την Προστασία του Κλίματος» είναι «μνημειώδους» σημασίας, επισήμανε η Κορίνα Χέρι, ερευνήτρια για το δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κλιματική αλλαγή. «Το Δικαστήριο φαίνεται να ορίζει έναν ξεκάθαρο δρόμο για τις υποθέσεις για το κλίμα και επιβεβαίωσε σε μεγάλο βαθμό ότι η κλιματική αλλαγή είναι ζήτημα που αφορά στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», σχολίασε στην πλατφόρμα Χ η Κορίνα Χέρι.
Προφανώς όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις, όπως η Ελβετία, με βάση το Άρθρο 8, για την ανάγκη προστασίας του δικαιώματος της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
–
