Φωτογραφία με τη… βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης
H στάση που τήρησε ο Μακρόν στη σύσκεψη κορυφής στις Βρυξέλλες και τα νέα, διορθωτικά και συμπληρωματικά, μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός Γκαμπριέλ Ατάλ, με άξονες τις καλλιεργήσιμες γαίες, τα φυτοφάρμακα και το συνθετικό κρέας, τις συντάξεις και τη φορολογία, μπορεί να μην έπεισαν 100% τους αγρότες, τουλάχιστον τους δείχνουν πως η ακλόνητη δράση τους μπορεί να φέρει κάποια αποτελέσματα. Οι αγρότες στην Ε.Ε. αποτελούν μόλις το 4% του εργατικού δυναμικού στην ήπειρο, αλλά με μεγαλύτερες και πιο διάτορες δυνατότητες για διαμαρτυρία από άλλους επαγγελματικούς τομείς.
Η δύναμη τούτη να υψώσουν τη φωνή τους επηρεάζει δε, και τις ισορροπίες δυνάμεων στην ευρωπαϊκή πολιτική. Με τα διάφορα κόμματα να κεφαλαιοποιούν την κινητοποίηση και τις αντιδράσεις και άλλα, κυρίως όσα βρίσκονται στην κυβέρνηση, να προσπαθούν να μετριάσουν τα πλήγματα στην αξιοπιστία τους, που ενδέχεται να αποβούν μοιραία στις διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις. Μάλιστα, ενόψει των Ευρωεκλογών, όπου οι παρόντες συσχετισμοί δυνάμεων απειλούνται από την εμφάνιση του Convidado de Piedra (του Πέτρινου Καλεσμένου-νέμεση στον Ντον Τζοβάνι) της ακροδεξιάς, η εμφανής προσπάθεια των Γερμανών του AfD, του Βίκτορ Όρμπαν, του Ματέο Σαλβίνι και των άλλων ακροδεξιών να καρπωθούν τις αγροτικές διαδηλώσεις, ανησυχεί το ευρωπαϊκό κονκλάβιο της εξουσίας. Αλλά γιατί, όταν μέσα από όλη τούτην την ιστορία, κάποιος θα τολμούσε να ισχυρισθεί πως τα αιτήματά τους αρύονται από την αριστερή ιδεολογία -όμως γιατί τις εντυπώσεις και τα αποτελέσματα των κινητοποιήσεών τους τα καρπώνεται η ακροδεξιά;
Η προφανής απάντηση είναι πως η αριστερά και πολύ περισσότερο η οικολογική της πτέρυγα, είναι σαφώς το πρώτο και μεγαλύτερο θύμα από τη jacquerie των Γάλλων και Ευρωπαίων αγροτών. Πολιτικά, τουλάχιστον στη Γαλλία είναι βέβαιο, καθώς η οργή των αγροτών σε μεγάλο βαθμό εκτοξεύθηκε και κατά της πράσινης μετάβασης στην αγροτική παραγωγή που έχει εξαγγείλει η Ε.Ε. και που οι Πράσινοι και η Αριστερά έχουν σε μεγάλο βαθμό στηρίξει. Ασχέτως, εάν οι στόχοι της ΚΑΠ, της πράσινης μετάβασης και της ανταγωνιστικότητας στον αγροτοβιομηχανικό τομέα, δεν είναι αμιγώς προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος, όσο προς τη βελτίωση της κερδοφορίας μεγάλων ομίλων σε διάφορους τομείς, χάρις στη μείωση του κόστους παραγωγής εντός Ε.Ε., στις φθηνές εισαγωγές από τρίτες χώρες και στις νέες (και διατροφικές) συνήθειες ζωής, που θα εξαρτώνται από συγκεκριμένες υπηρεσίες και κατανάλωση, που θα ελέγχονται από τα ευρωπαϊκά και διεθνή μονοπώλια. Η νέα οικονομίστικη κοσμοαντίληψη που τούτοι οι κύκλοι προωθούν, απαιτεί νέες δεοντικές και συμπεριφορικές συλλήψεις που πρέπει να μεταγγισθούν στην ευρύτερη κοινωνία, ώστε να αναπαράγεται το μοντέλο τους και να διαιωνίζεται η οικονομική και πολιτιστική τους ηγεμονία.
Αυτές οι νέες συνθήκες, που συνήθως επειδή εκπορεύονται από τα πάνω αδιαφορούν για τους πληβείους της παραγωγής, ασκούν σήμερα πιέσεις στον αγροτικό πληθυσμό, που αισθάνεται πως του αφαιρούνται θεμελιώδη δικαιώματα και ευκαιρίες κι αμφισβητείται η επαγγελματική τους ταυτότητα και το κύρος που επί χιλιετίες ακολουθεί την δραστηριότητα του καλλιεργητή και του κτηνοτρόφου. Οι σχέσεις εξουσίας δεν μπορούν να είναι ανεξάρτητες με την απόδοση ή αφαίρεση δικαιωμάτων, ευκαιριών κλπ μέσα από το κύρος των αξιών που δημιουργούν. Η ανάδειξη της πράσινης μετάβασης, υπό τη μορφή της καταναλωτικής εργαλειοποίησης της προστασίας του περιβάλλοντος, ή η όποια παρέμβαση στα διατροφικά πρότυπα -που συνεπιφέρουν μεταβολές στην παραγωγή, τυποποίηση και διατίμηση και πλήττουν τον παραδοσιακό τρόπο αγροτικής παραγωγής- είναι και τούτα στοιχεία που αναδεικνύουν πώς δημιουργούνται νέες αξιακές σχέσεις που προωθούν το νέο μοντέλο βιοπολιτικού ελέγχου και εξουσίας στην Ε.Ε..
Η πράσινη μετάβαση, η υγιεινότητα των τροφίμων (συγκεκριμένων κι επικερδών τροφίμων και τομέων παραγωγής τους), είναι μία παγίδα στην οποία πέφτουν μέσα οι οικολογικές και αριστερές δυνάμεις. Αυτές που μέσα στη σπουδή τους να αποκομίσουν πολιτικό όφελος παραβλέπουν τις βιοτικές ανάγκες μίας μερίδας του πληθυσμού, που καλείται να πληρώσει ένα δυσβάστακτο κόστος για μία πράσινη μετάβαση, η οποία έτσι όπως είναι πάλι σχεδιασμένη πάνω στις απαιτήσεις του λόμπι των βιομηχάνων ERT για την «ανταγωνιστικότητα» (που πρόσφατα συναντήθηκε με τον Μάριο Ντράγκι, ο οποίος έχει αναλάβει να συγγράψει την αντίστοιχη έκθεση για την ΕΕ) θα ωφελήσει μόνον τις μεγάλες εταιρείες και τα συμφέροντα; Μέσα από τα μέτρα της ΚΑΠ οι αγρότες, των οποίων τα προϊόντα και ο τρόπος παραγωγής τους δεν θεωρούνται πλέον «ανταγωνιστικά», γίνονται ακόμη πιο πληβείοι, την ώρα που η αγροτοδιατροφική βιομηχανία γιγαντώνεται και κερδοφορεί ακόμη περισσότερο μειώνοντας τα κόστη και αυξάνοντας τις τιμές.
Τη στιγμή που στη Γαλλία, ο αγροτικός τομέας είναι ο πρώτος σε ρυθμό παραγωγής φτώχειας με 17% στην κοινωνία της χώρας, με μέσο όρο 200 καλλιέργειες να εξαφανίζονται κάθε χρόνο και τουλάχιστον δύο αγρότες αυτοκτονούν ετησίως (στοιχεία προ πανδημίας) είναι δύσκολο να πείσεις την επαγγελματική αυτή ομάδα πως η οικολογική μετάβαση θα τους ευεργετήσει. Πώς να πιστέψουν τους οικολόγους όταν κάποιοι από αυτούς ρίχνουν σούπα στη Τζοκόντα στο Λούβρο, ζητώντας «καλύτερη και πιο ασφαλή διατροφή;» Άραγε ο αγρότης δεν βλέπει στην πράξη αυτή μία απειλή, όταν από την άλλη πλευρά ο καταναλωτισμός που προωθεί ο δυτικός πολιτισμός, πχ τα McDonalds, είναι η πηγή του εισοδήματός του; Δεν αισθάνεται ότι τον ενοχοποιούν για το επάγγελμά του; Αυτό που για χιλιετίες, αλλά και για τόσες δεκαετίες με τον συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής, τάιζε όλην την κοινωνία; Τα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα δεν είναι ασφαλή, ενώ το συνθετικό κρέας ή το αλεύρι από γρύλλους είναι, αναρωτιέται ο φτωχοποιημένος αγρότης, που νοιώθει θύμα ενός οικολογικού εξτρεμισμού: της πράσινης δικτατορίας, όπως την ονομάζουν. Και φυσικά πιστεύει τον Ματέο Σαλβίνι στη σταυροφορία του εναντίον τους.
Επίσης οι οικολόγοι δεν μπορούν να πείσουν τους αγρότες πως θέλουν το καλό τους όταν στον ξεσηκωμό των αγροτών το πρώτο που αντέτειναν ήταν η παρατήρηση για «δύο μέτρα και σταθμά» στην αντιμετώπιση των κινητοποιήσεων από την αστυνομία. Η οποία ήταν ιδιαίτερα σκληρή στους οικολόγους διαδηλωτές, που «θα ήταν στη φυλακ»” εάν διαδήλωναν με αυτόν τον τρόπο, όπως δήλωσε ο οικολόγος γερουσιαστής Γιανίκ Ζαντό, προκαλώντας τη μήνιν των αγροτών. Παρά την προσπάθεια μεμονωμένων οργανώσεων (Amis de la Terre, Greenpeace κλπ) να δηλώσουν συμπαράσταση, με επιστολή τους στους αγρότες στα μπλόκα, η δυσπιστία τους απέναντι στην οικολογία και την αριστερά παραμένει ακλόνητη. Ωστόσο, είναι φανερό πως ορισμένες ενέργειες από τους αγρότες θυμίζουν αντίστοιχες μαχητικές ενέργειες των οικολόγων τις προηγούμενες 10ετίες. Είναι πράγματι δύσκολο να μην κάνουμε παραλληλισμό μεταξύ της επίθεσης σε ένα εστιατόριο McDonald’s στην Αζέν με την καταστροφή του McDonald’s στο Μιλό το 1999 από τον Ζοζέ Μποβέ. Όμως σήμερα ο αμερικανικός κολοσσός έχει καταλήξει εδώ και δεκαετίες να σαγηνεύσει τους αγρότες και να κυριαρχεί το περίπτερό του στο Salon de l’Agriculture, κάτω από το εφησυχαστικό βλέμμα των γιγάντων του αγροτικού τομέα.
Για τους ίδιους τους οικολόγους η αγροτική κινητοποίηση θέτει πολλά υπαρξιακά ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής τους. Πώς να κατέβουν στα μπλόκα και να συνταχθούν με τους αγρότες που ζητούν μείωση στην τιμή των καυσίμων και την κατάργηση του 4% των μη καλλιεργήσιμων γαιών που προβλέπει η ΚΑΠ; Μέτρα που βρίσκονται στον πυρήνα του πολιτικού τους προγράμματος. Οι θέσεις τους για την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από μία λελογισμένη και αναδιαρθρωμένη αγροτική παραγωγή, τους καθιστούν εύκολους αποδιοπομπαίους τράγους. Μάλιστα, ο ίδιος ο Γάλλος πρωθυπουργός Γκαμπριέλ Ατάλ, την Κυριακή, 28 Ιανουαρίου, κατηγόρησε (ξανά) τους οικολόγους ότι παρουσιάζουν τους αγρότες ως «κακούργους ή ρυπαντές» που «βασανίζουν ζώα». Μία επωδό που επαναλαμβάνει από την έναρξη της κινητοποίησης για να αποσείσει κάθε ευθύνη από την κυβέρνηση. Η οποία πλέον με την «όπισθεν» που τράβηξε, όσον αφορά τη συνθήκη με τη Mercosur, την πίεση στην Ε.Ε. για το 4% των ακαλλιέργητων γαιών κλπ, θέλει να εμφανίσει την κυβέρνησή του ευαίσθητη στα αγροτικά προβλήματα.
Βέβαια, οι Πράσινοι επιμένουν πως «οι αγρότες και οι οικολόγοι είναι σύμμαχοι σε πολλά θέματα». Επικαλούνται μάλιστα τις κοινές ιδέες: την αντίδραση στις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, την εισαγωγή βιολογικών προϊόντων στις καντίνες ή το αίτημα για καλύτερες αμοιβές για τους αγρότες και τον πόλεμο απέναντι στους γίγαντες της αγροτοβιομηχανίας, που λυμαίνονται τον κόπο των αγροτών και κερδοσκοπούν με τις τιμές. Οι πληθαίνουν οι φωνές που προειδοποιούν με σώφρονα επιχειρήματα πως δεν πρέπει να κατηγορούνται ως ρυπαντές, οι αγρότες. Το γεγονός ότι οι αγροτοκτηνοτροφικές δραστηριότητες αποτελούν τη δεύτερη πιο ρυπογόνο δραστηριότητα, μπορεί να αντιμετωπισθεί προσδίδοντας στους αγρότες όχι την ιδιότητα του κατηγορουμένου, αλλά αυτή του πρωταγωνιστή. Δίνοντάς τους κίνητρα, καλές τιμές, γενναίες επιδοτήσεις, πρόνοια και εξασφαλίσεις για να τολμήσουν τη μετάβαση και να τους προστατεύσουν από την κερδοσκοπία των μεγάλων ομίλων ή του φθηνού βιοσυνθετικού ανταγωνισμού στα προϊόντα τους. Να πεισθούν ότι χρειάζεται ένα άλλο βιολογικό και αγροτικό μοντέλο, όχι με βάση ευσεβείς πόθους και περισσότερη πίεση και απαξίωση στο επάγγελμά τους, κάνοντάς τους αποδιοπομπαίο τράγο για προβλήματα για τα οποία δεν ευθύνονται, ακόμη και για θέματα για τα οποία οι ίδιοι προειδοποιούν εδώ και χρόνια. Αλλά με γενναίες πολιτικές, που θα κινούνται προς την ευημερία και τη δική τους, αλλά και των ευρωπαίων καταναλωτών, που η ίδια τους η ζωή, η υγεία κι ευεξία, η ίδια τους η βιοτική και οικονομική επιβίωση εξαρτάται από τον κόπο των αγροτών.
