“Εσείς στεριές και θάλασσες / τ’ αμπέλια κι οι χρυσές ελιές”
Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Ελιάς
Με αυτόν τον θριαμβευτικό και διθυραμβικό τρόπο ο Ελύτης παρουσιάζει τη χώρα του, την Πατρίδα του, την Ε λ λ ά δ α. Η Ελιά δέντρο ευλογημένο, αλλά και σύμβολο ταυτόχρονα.
Σύμβολο ευημερίας, νίκης, ειρήνης, σοφίας, γονιμότητας και ευφορίας . Ίσως είναι από τα λίγα δέντρα που υμνήθηκε, ζωγραφίστηκε και τραγουδήθηκε τόσο πολύ. Είναι το ευλογημένο δέντρο που μας δίνει τόσα πολλά και ζητά τόσα λίγα για να καρποφορήσει.
Είναι το δέντρο που αγαπάει τη θάλασσα και τον λαμπερό ήλιο και μπορεί να ευδοκιμήσει ακόμη και σε πετρώδη εδάφη. Είναι το δέντρο που αντιστέκεται στο χρόνο, στους ανέμους και στην ανομβρία.
Ο συμβολισμός της είναι πολυποίκιλος από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Εκτός από την διατροφική της αξία υμνήθηκε και για την προσφορά της στην Ειρήνη και τη Νίκη. Γνωστές εξάλλου είναι οι εκφράσεις «Έτεινε κλάδο ελαίας για την Ειρήνη» ή «Οι Ολυμπιονίκες στεφανώνονταν με ένα στεφάνι ελιάς».
Η λαδόκολλα, το λαδόχαρτο, το λιόψωμο, το λιομάζεμα, το λιοτρίβι,το λιόδεντρο αλλά και το «λάδωμα» ή το «λαδώθηκε» παραπέμπουν σε γνωστές «υπηρεσίες» ή καταχρήσεις της έννοιας Ε λ ι ά και στο ευλογημένο Λ ά δ ι.
Αλλά και οι παροιμίες δεν υπολείπονται σε αξία και αναγνωσιμότητα, όπως: “Του ‘βγαλε το λάδι”, “Αυτός είναι σαν το νερό στο λάδι” ή το “Ρίχνει λάδι στη φωτιά”…
H Ελιά αποτέλεσε και πολιτικό σύνθημα ή έδωσε το όνομά της σε πολιτικό κόμμα, όπως: “Ψωμί, Ελιά και Κώτσο Βασιλιά» ή το κόμμα «Ελιά».
Η πρωτεύουσα της Ελλάδας, η Αθήνα, οφείλει το όνομά της στη θεά Αθηνά που στη γνωστή της διαμάχη με τον Ποσειδώνα κέρδισε το βραβείο, αφού χάρισε στην πόλη ως δώρο το δέντρο της Ελιάς…
Ωστόσο, η τέχνη της ποίησης είναι αυτή που λάμπρυνε ακόμη περισσότερο την Ελιά ως δέντρο:
“Πατρίδα, τα λιοτρίβια σου / δουλεύουν νύχτα μέρα. / Με του λαδιού τη μυρουδιά/ γεμίζουν τον αέρα” (Πολέμης) // “Σύμβολον της ειρήνης / χαίρ’ ευσχήμων ελαία!”(Kάλβος) // “Και κάθε γινωμένη ελιά / στοιχίζει και μια φαμελιά” (Έλύτης).
Αλλά και η θρησκευτική μας παράδοση μάς πληροφορεί πως ο Ιησούς ξεκουράστηκε στο δάσος των Ελαιών λίγο πριν τη σταύρωσή του. Το δάκρυ του, δάκρυ των φτωχών και των αθώων, πότισε την Ελιά και από τότε θεωρείται ευλογημένη, όπως τονίζει σε σχετικό του ποίημα και ο Παλαμάς:
“Είμαι του ήλιου θυγατέρα / Η πιο απ’ όλες χαϊδευτή / Χρόνια η αγάπη του πατέρα / Σ’ αυτό τον κόσμο με κρατεί / Όσο να πέσω νεκρωμένη / Αυτόν το μάτι μου ζητεί / Είμ’ η ελιά η τιμημένη”.
*Το κείμενο που ακολουθεί αλιεύτηκε από το Blog Homo Universalis
Ο Ηρακλής και το ρόπαλο από αγριελιά
