Άποψή από το λιμάνι της Μαριούπολης, με τις αποθήκες σιτηρών στο βάθος δεξιά. AP PHOTO
Πολύ κοντά σε οριστική άρνηση του Κρεμλίνου για ανανέωση της συμφωνίας που επέτρεπε εξαγωγές ουκρανικών δημητριακών από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. ● Ο Πούτιν κατηγορεί τον ΟΗΕ για αθέτηση της προηγούμενης συμφωνίας
Γιώργος Τσιάρας
Ελάχιστες είναι πλέον οι πιθανότητες να ανανεωθεί η συμφωνία για τις εξαγωγές ουκρανικών δημητριακών μέσω της Μαύρης Θάλασσας, που λήγει σήμερα τα μεσάνυχτα. Κάτι που πρακτικά ισοδυναμεί με «πυρηνική βόμβα» στην παγκόσμια αγορά τροφίμων, καθώς με βάση το συγκεκριμένο ντιλ εξήχθησαν από πέρσι τον Ιούλιο περίπου 33 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια, παρά τον συνεχιζόμενο πόλεμο.
Ο λόγος γι’ αυτή την ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη, που ουσιαστικά σηματοδοτεί και το νέο «σφράγισμα» του λιμανιού της Οδησσού από το ρωσικό ναυτικό, είναι προφανής: η Ρωσία θεωρεί ότι οι εγγυητές της συμφωνίας -δηλαδή ο ΟΗΕ και η Τουρκία- δεν υλοποίησαν ποτέ τις υποσχέσεις τους για ταυτόχρονη απελευθέρωση των ρωσικών εξαγωγών δημητριακών και λιπασμάτων προς τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Και ακόμη πιστεύουν ότι η πρόταση στο παρά πέντε του γ.γ. του ΟΗΕ Γκουτέρες για επιλεκτικό «ξεκλείδωμα» του χρηματοδοτικού μηχανισμού SWIFT για συγκεκριμένες ρωσικές τράπεζες, ασφαλιστικές και ναυτιλιακές εταιρείες, ώστε να μπορέσει να ξαναρχίσει η τροφοδοσία του κόσμου με ρωσικό στάρι και αζωτούχα λιπάσματα, αποτελεί κενό γράμμα και «στάχτη στα μάτια», καθώς ο ΟΗΕ δεν έχει κάνει τίποτε για να αρθούν οι μονομερείς δυτικές κυρώσεις που έχουν οδηγήσει στο συγκεκριμένο αδιέξοδο.
Σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Νοτιοαφρικανό ομόλογό του και συνεταίρο του στην ομάδα BRICS Σίριλ Ραμαφόζα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είπε ξεκάθαρα πως «οι δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν με το μνημόνιο Ρωσίας – ΟΗΕ για την άρση των εμποδίων για την εξαγωγή ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων δεν έχουν υλοποιηθεί… Ο βασικός στόχος, η παράδοση σιτηρών στις χώρες που έχουν ανάγκη, κυρίως στην αφρικανική ήπειρο, δεν υλοποιήθηκε».
Να θυμίσουμε εδώ ότι σε αντάλλαγμα για το άνοιγμα του θαλάσσιου διάδρομου από το ρωσικό ναυτικό, το μνημόνιο Ρωσίας – ΟΗΕ προέβλεπε την απεμπλοκή των ρωσικών εξαγωγών τροφίμων και λιπασμάτων, την επανασύνδεση της Ρωσικής Αγροτικής Τράπεζας με το σύστημα SWIFT, την επανέναρξη των προμηθειών γεωργικών μηχανημάτων, ανταλλακτικών και υπηρεσιών, αποκατάσταση του αγωγού αμμωνίας Τολιάτι – Οδησσού και μια σειρά άλλων μέτρων. Όμως τίποτε από αυτά δεν συνέβη: όπως εξήγησε εμφανώς οργισμένος ο Πούτιν σε συνέντευξή του στη ρωσική τηλεόραση, «ναι, υπήρχαν ρήτρες σε αυτή τη συμφωνία με τον ΟΗΕ βάσει των οποίων έπρεπε να ληφθούν υπόψη τα ρωσικά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένων των logistics, της ασφάλισης, της μεταφοράς κεφαλαίων που σχετίζονται με την πληρωμή για τα γεωργικά μας προϊόντα και πολλά άλλα σημεία που αφορούν ρωσικές οικονομικές δραστηριότητες… Δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα από αυτή την άποψη… Ήταν μια μονόπλευρη σχέση!».
Ποιος λέει αλήθεια; Το αρμόδιο γραφείο του Συντονιστή του ΟΗΕ για την Πρωτοβουλία για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας επιβεβαίωσε πως ενώ η συμφωνία της 22ας Ιουλίου 2022 επιτρέπει την εξαγωγή ρωσικών λιπασμάτων, κανένα φορτίο δεν έχει αποσταλεί, καθώς «καμιά από τις 29 αιτήσεις για εξαγωγές από πλοία στα τουρκικά ύδατα δεν έχει εγκριθεί από όλα τα μέρη της συμφωνίας»! Κι αυτό γιατί, έναν χρόνο μετά τη συμφωνία, εξακολουθούν να ισχύουν οι δυτικοί περιορισμοί στις ρωσικές αγροτικές εξαγωγές, με τους εξαγωγείς να μην μπορούν να ασφαλίσουν τα φορτία τους ή να πληρωθούν γι’ αυτά, καθώς οι Ρώσοι παραγωγοί παραμένουν αποκλεισμένοι από το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα…
Ταυτόχρονα, το ηθικό επιχείρημα για την ανάγκη εκπλήρωσης των αναγκών των φτωχών χωρών σε τρόφιμα έχει αποδειχτεί κίβδηλο: όπως προκύπτει και πάλι από τα στοιχεία του ΟΗΕ για την κίνηση των πλοίων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, από πέρσι μόλις το 3-5% των προμηθειών που αποστέλλονταν από την Ουκρανία έφτασαν πραγματικά στα «άπορα» έθνη που τα έχουν ανάγκη, ενώ το 35% κατέληξε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα άλλο… 34% έμεινε στην Τουρκία, είτε για εσωτερική κατανάλωση αλλά και επανεξαγωγή!
Προκύπτει ακόμη πως οι αναπτυσσόμενες χώρες χαμηλού και χαμηλού-μεσαίου εισοδήματος έχουν λάβει μόνο το 10% του καλαμποκιού και το 40% του σιταριού στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας, ενώ οι χώρες υψηλού και ανώτερου – μεσαίου εισοδήματος εισάγουν το 90% του καλαμποκιού και το 60% του σιταριού. Το τραγικότερο είναι πως η μερίδα του λέοντος των σιτηρών καταλήγει σε κράτη-φανατικούς σπόνσορες της Ουκρανίας σε όπλα και χρήματα, όπως είναι η Ισπανία και η Ολλανδία, που φέρονται να τα χρησιμοποιούν κυρίως ως… ζωοτροφές!
