“Ποιες υποχωρήσεις είναι στο τραπέζι των ελληνοτουρκικών” / γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είναι ο πρώτος πρωθυπουργός που φιλοδοξεί να επιλύσει τα ελληνοτουρκικά, διεκδικώντας μια θέση στο πάνθεο, δίπλα στον Ελευθέριο Βενιζέλο που μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή αναγνώρισε τις ανεπίστρεπτες συνέπειες της ήττας και προχώρησε στη σύναψη Συμφώνου Φιλίας (1930) με την Τουρκία του Κεμάλ Ατατούρκ.
Ανάλογη φιλοδοξία να τοποθετήσει τον εαυτό του δίπλα στο γενάρχη του σύγχρονου τουρκικού κράτους (τον Κεμάλ Ατατούρκ) έχει ενδεχομένως και ο κραταιός μετά τον εκλογικό του θρίαμβο Ταγίπ Ερντογάν, που επιδιώκει να επισημοποιήσει με μια Συνθήκη τα όσα η Τουρκία δεν κρύβει πως διεκδικεί με Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο σε βάρος της Ελλάδας.
Μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι αμέσως μετά τη συνάντηση που είχε με τον Ερντογάν στο Βίλνιους της Λιθουανίας, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ (και αυτό έχει τη σημασία τους) ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε το στίγμα των προθέσεών του:
«Είναι προς όφελος της Ελλάδας, αναρωτήθηκε ρητορικά ο πρωθυπουργός, να επιλύσει με δίκαιο τρόπο και με γνώμονα τα διεθνές δίκαιο να λύσει τη μεγάλη διαφορά με την Τουρκία; Η απάντηση είναι ναι. Οποιαδήποτε συμφωνία αυτού του τύπου μπορεί να συνεπάγεται κάποιες υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις που μπορεί να αποτελούν την αφετηρία της διαπραγμάτευσης. Είμαστε μακριά από αυτό το σενάριο και θα είχαν ρόλο και η Βουλή και τα κόμματα».
Σε άλλο σημείο των δηλώσεών του ο Κυριάκος Μητσοτάκης διευκρίνισε: «Ο μεγάλος στόχος είναι να λύσουμε τον πυρήνα της διαφοράς. Η μεγάλη μας διαφορά εξακολουθεί να είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών (…) Σκοπός μου είναι να μπούμε στον πυρήνα της βασικής μας διαφοράς, εφόσον καταφέρουμε να συμφωνήσουμε να πάμε στη Χάγη, δεν είναι μια απλή υπόθεση»
Ο πυρήνας της διαπραγμάτευσης
Ο πρωθυπουργός, μιλώντας για των πυρήνα της (ελληνοτουρκικής) διαφοράς που είναι σύμφωνα με την επίσημε ελληνική θέση η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, και τις «κάποιες υποχωρήσεις» που θα πρέπει να κάνει η Ελλάδα, ασφαλώς γνωρίζει ότι για να γίνει συζήτηση επ αυτής, ώστε να φτάσουμε σε συνυποσχετικό για το δικαστήριο της Χάγης θα πρέπει:
· Να συμφωνηθεί στα πόσα ναυτικά μίλια εκτείνονται τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Θα μείνουν έξι ή θα επεκταθούν στα 12 όπως έχει δικαίωμα η χώρα;
· Να ξεκαθαριστεί αν τα νησιά έχουν δικαιώματα πέραν των χωρικών τους υδάτων στις θαλάσσιες ζώνες ή απλώς επικάθονται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα όπως υποστηρίζει η Άγκυρας
· Να διευκρινιστεί η κυριαρχία επί δεκάδων νησιών νησίδων και βραχονησίδων που αμφισβητεί εμπράκτως από τα Ίμια και έπειτα η Τουρκία
· Να αποσαφηνιστεί αν στα ελληνικά νησιά στο ανατολικό Αιγαίο στην ελληνοτουρκική μεθόριο η χώρα ασκεί πλήρη και απόλυτα κυριαρχία ή έχουν βάση οι τουρκικές απαιτήσεις για την αποστρατιωτικοποίησή τους.
Είναι προφανές ότι η συζήτηση για καθένα από τα παραπάνω ζητήματα θίγουν ζητήματα εθνικής κυριαρχίας τα οποία οι ελληνικές κυβερνήσεις (η σημερινή και αυτές του παρελθόντος) ισχυρίζονται (ψευδώς) ότι δεν τα συζητούν. Ωστόσο, ο διάλογος για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας προϋποθέτει συζήτηση «και κάποιες υποχωρήσεις» σε ζητήματα εθνικής κυριαρχίας.
Από τον Κωνσταντίνο στον Κυριάκο Μητσοτάκη…
Στη θέση ή αν προτιμάτε στον πειρασμό που βρίσκεται σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρέθηκε πριν περίπου 30 χρόνια ο τότε πρωθυπουργός της χώρας και πατέρας του Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Ο σημερινός πρωθυπουργός θα έχει πολλά να αντλήσει από το αρχείο του πατέρα του στο οποίο προφανώς περιλαμβάνονται τα αμερικανικά τηλεγραφήματα από τις πρεσβείες σε Αθήνα και Άγκυρα και η αλληλογραφία αυτών των πρεσβειών με το αμερικανικό υπουργείο εξωτερικών που «έστηνε» το έργο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης με επιστέγασμα ένα Σύμφωνο Μη Επίθεσης που επεδίωκε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι καθ ομολογία τότε οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις βρέθηκαν στο ζενίθ κάτι που επιστεγάσθηκε με ένα «δωρεάν» εξοπλιστικό πρόγραμμα και πάνω απ όλα με την προσωπική σχέση που ανέπτυξε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, τον πρεσβύτερο.
Η προσπάθεια επίλυσης των ελληνοτουρκικών τότε, πήγε «άκλαυτη» όταν η τουρκική κυβέρνηση διέρρευσε στον Τύπο φωτογραφίες με τους πρωθυπουργούς των δύο χωρών (ο Μεσούτ Γιλμάζ ήταν τότε πρωθυπουργός στην Τουρκία) να συζητούν κοιτώντας χάρτες του Αιγαίου σε μια «άτυπη» συνάντησή τους στο αεροδρόμιο του Παρισιού.
Σημίτης και Γ. Α. Παπανδρέου
Η πιο συστηματική προσπάθεια για το κλείσιμο των ελληνοτουρκικών έγινε μετά την κρίση των Ιμίων από την κυβέρνηση Σημίτη, ειδικά από τη στιγμή που ανέλαβε το υπουργείο εξωτερικών ο Γιώργος Παπανδρέου.
Τότε, εκτός από το επικοινωνιακό σόου των ζεϊμπέκικων με τον Τούρκο ομόλογό του Ισμαήλ Τζέμ και τις υπογραφές δεκάδων συμφωνιών οικονομικού ενδιαφέροντος, εξελίχθηκε η συζήτηση των επιτροπών εμπειρογνωμόνων των δύο χωρών με στόχο την αναζήτηση λύσης στον πυρήνα της διαφοράς.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά (ανεπίσημα) από πολιτικούς παράγοντες του υπουργείου άμυνας εκείνης της εποχής, ο διάλογος των εμπειρογνωμόνων είχε καταλήξει (σχεδόν) σε συμφωνία, περιγράφοντας την διανομή του Αιγαίου με τρόπο που τα τουρκικά χωρικά ύδατα σε τρεις περιοχές να εκτείνονται από τις τουρκικές ακτές προ τη μέση του Αιγαίου με τα ελληνικά χωρικά ύδατα να κινούνται κατά περίπτωση στα 6, 8, ή 10 μίλια.
Οι εν λόγω προτάσεις των εμπειρογνωμόνων ουδέποτε έλαβαν επίσημη μορφή καθώς το ΠΑΣΟΚ έχασε τις εκλογές το 2004 και η γραμμή του Κώστα Καραμανλή της ΝΔ ήταν πιο επιφυλακτική ως προς την ταχύτητα αλλά και τους όρους της ελληνοτουρκικής προσέγγισης
Η «μαγική εικόνα»
Θέλοντας ο σημερινός πρωθυπουργός να δημιουργήσει και να συντηρήσει κλίμα στο οποίο μπορεί να ευδοκιμήσει ένας ελληνοτουρκικός διάλογος έφτασε σε σημείο να υιοθετήσει επιχειρήματα που δεν αντέχουν στην κοινή λογική. Τα εν λόγω επιχειρήματα αναπτύχθηκαν από τον Ερντογάν ο οποίος μετά τις συναντήσεις που είχε στο Βίλνιους υποστήριξε ότι τα f-16 που θα εκσυγχρονίσει/ αγοράσει η χώρα του από τις ΗΠΑ δεν θα χρησιμοποιηθούν σε βάρος της Ελλάδας.
Σε ότι αφορά τους εξοπλισμούς της Τουρκίας είπε, ο Ελληνας πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στον Σκάι, η άποψη του Κογκρέσου ότι οποιαδήποτε πώληση δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά άλλης χώρας μέλους του ΝΑΤΟ ισχύει. «Κύριο μέλημα των ΗΠΑ είναι να υπάρχει ηρεμία και ασφάλεια στην ανατολική μεσόγειο. »
Η ιστορία των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου, και οι υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών από ελληνικά νησιωτικά εδάφη, γίνονταν κατά κύριο λόγο από f-16 που η Τουρκία έχει προμηθευτεί από τις ΗΠΑ.
Επίσης τα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα στο πλαίσιο της υποστήριξης του δόγματος της γαλάζιας πατρίδα εξελίσσονται έχοντας στο επίκεντρο την αναζήτηση πλεονεκτήματος σε βάρος της Ελλάδα. Απ την πλευρά τους τα ελληνικά (θηριώδη) εξοπλιστικά προγράμματα (του παρελθόντος αλλά και τα τρέχοντα) έχουν στόχο όπως διακηρύττουν οι ελληνικές κυβερνήσεις την συντήρηση ισχυρής αποτρεπτικής δύναμης στις τουρκικές επιδιώξεις…
Το βιολί, βιολάκι
Για να μην καλλιεργούνται λοιπόν ψευδαισθήσεις καλό θα είναι εκτός από το επικοινωνιακό μπαράζ των Μητσοτάκη- Ερντογάν που εμφανίζονται έτοιμοι να λύσουν τον ελληνοτουρκικό γόρδιο δεσμό καλό είναι να προσέχουμε και κάποιες δηλώσεις σε χαμηλότερο επίπεδο. Δηλώσεις που έγιναν μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών στο Βίλνιους:· ο εκπρόσωπος του κόμματος του Τούρκου προέδρου, Ομέρ Τσελίκ, υποστήριξε ότι δεν μπορούν να υπάρξουν συζητήσεις ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, όσο δεν προχωρά η αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών.
· Σε ανακοίνωσή του το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας ξεκαθαρίζει πως δεν προτίθεται να συνομιλήσει με κανέναν για λύση του Κυπριακού, πέραν και έξω από τη βάση που αναγνωρίζει την ύπαρξη δύο ανεξάρτητων κρατών στην Κύπρο…
Και οι Γερμανοί φίλοι μας.
Πως οι σύμμαχοι (ΗΠΑ) και εταίροι (Γερμανία) στήνουν το ελληνοτουρκικό τραπέζι διαλόγου οι επιμελείς αναγνώστες του «Π» έχουν ενημερωθεί εγκαίρως. Η Ουάσιγκτον «δίνει αέρα» στο Βερολίνο προκειμένου να εμφανίζεται άμεσα εμπλεκόμενη σε μια διαμεσολάβηση την οποία πρόθυμα ανέλαβε (και θα συνεχίσει) το Βερολίνο στις μυστικές διαβουλεύσεις που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των εκπροσώπων Μητσοτάκη (Μπούρα) και Ερντογάν (Καλίν) το καλοκαίρι του 2020 με την κρίση του Ορούτς Ρέις.
Στο πλαίσιο αυτό αξιοσημείωτη είναι η δήλωση του καγκελάριου Σόλτς σε συνέντευξή του μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν στο Βίλνιους.
«Μου είναι πάρα πολύ σημαντικό, είπε ο Καγκελάριος, να προσφέρουμε τη συνεισφορά μας ώστε οι σχέσεις π.χ. μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε., μεταξύ της Τουρκίας και της Γερμανίας να εξελιχθούν καλά. Αυτό ισχύει, βεβαίως, για τις σχέσεις που έχουμε με την Ελλάδα (…) αισθανόμαστε και υποχρεωμένοι να φροντίσουμε για καλές σχέσεις των εμπλεκομένων στο Αιγαίο και σε αυτό είμαστε κατ’ επανάληψη εταίροι και αυτό θα είμαστε.
Τι άλλο να πούμε, από καλά ξεμπερδέματα;…
