Παρουσιάστηκε στη Βέροια το βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου “Καλντερίμι” / Μυθοπλασία με τα ζωντανότερα χρώματα στον καμβά της Ιστορίας της Θεσσαλονίκης

 Με κεντρικό σκηνικό τα καλντερίμια της Θεσσαλονίκης, όπως τα περπάτησαν τρεις διαφορετικές γενιές χαρακτήρων, σε ένα διαρκές κυνήγι της ευτυχίας, παρουσιάστηκε το νέο μυθιστόρημα του συγγραφέα Γιάννη Καλπούζου, των εκδόσεων «Ψυχογιός»,  το βροχερό απόγευμα της Τετάρτης 3 Μαΐου 2023, από το βιβλιοπωλείο «Ηλιοτρόπιο», στον «Πολυχώρο Ελιά» της Βέροιας, με σημαντική συμμετοχή φίλων του βιβλίου, παρά το δυσμενές των καιρικών, για την εποχή, συνθηκών.

Έχοντας εμφανή συγγραφικά χαρακτηριστικά μιας λογοτεχνικής δραματουργίας με έντονες πινελιές ποιητικού λόγου,  ο Γιάννης Καλπούζος διεισδύει στις πολυπρισματικές ζωές ανθρώπων του κόσμου και του υποκόσμου τριών διαφορετικών γενιών, από το 1867 έως το 1919, με έδρα την τότε πολυφυλετική και πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη, όπου στα καλντερίμια της συμπλέκονται πολυμορφικοί χαρακτήρες που ξεδιπλώνουν, μέσα από τη δράση τους, ήθη, έθιμα και συμπεριφορές εμποτισμένες με αξιακούς κώδικες γραπτών και άγραφων νόμων.

Στη δίνη των παθών, ανάμεσα στον έρωτα, το μίσος και την εκδίκηση, στο νόμιμο και το παράνομο, στο φως και το σκοτάδι, με φόντο μια ιστορικά ταραχώδη περίοδο, από την Βουλγαρική Εξαρχία, το Μακεδονικό Αγώνα και την απελευθέρωση, μέχρι τον εθνικό διχασμό και την απόβαση στη Θεσσαλονίκη των στρατευμάτων της Αντάντ.

Μια ιστορική διαδρομή, μέσα από την οποία, ο συγγραφέας παρακολουθεί, σε παράλληλο πλάνο, τη σταδιακή και ριζική αλλαγή της εικόνας του αστικού τοπίου της Θεσσαλονίκης στις παρυφές του 20^ου αιώνα.

Δέσποινα Καρυπίδου

Για τον συγγραφέα και τους χαρακτηριστικούς σταθμούς του έργου του μίλησε η φιλόλογος Δέσποινα Καρυπίδου, αναφέροντας και κάποια βιογραφικά στοιχεία του Γιάννη Καλπούζου, ενώ μιλώντας για το βιβλίο επεσήμανε μεταξύ άλλων:

«…Ο μύθος, το ήθος των χαρακτήρων του, η ατμόσφαιρα της εποχής του μυθιστορήματος, όλα είναι προϊόν αναζήτησης, άσκησης, μόχθου, ιστορικής γνώσης. Οι ήρωες του, από όλο το φάσμα της ανθρώπινης μοίρας, μορφωμένοι, θυμόσοφοι, πλούσιοι, φτωχοί ευγενείς, πανούργοι, αφοσιωμένοι, παθιασμένοι, επιστήμονες, εκδικητικοί, ερωτευμένοι, με μια λέξη ανθρώπινοι, όπως εμείς τώρα και όπως οι άνθρωποι πάντα, με υποκειμενική αντίληψη της πραγματικότητας.

Γιατί είναι άνθρωποι που ζουν μέσα στις ηθελημένες ή μη μικρές ή μεγάλες πλάνες τους, διαπράττουν τις ύβρεις τους και τα ανομήματα τους, αναμετρώνται με τη μοίρα και τον εαυτό τους, παρεξηγούν, εξηγούν, παθιάζονται, ερωτεύονται, παλεύουν με τις εσωτερικές και τις εξωτερικές δυνάμεις, αντέχουν, είναι άνθρωποι με διαφορετικές ταυτότητες, εθνικές, θρησκευτικές, κοινωνικές, που δεν προσδιορίζουν όμως τις ανθρώπινες ποιότητες των ζωών τους, που διασταυρώνονται, σταυρώνονται και κάποτε ανασταίνονται.

Γράφει ο ίδιος: “Άγνωστη μεγαλούπολη ο άνθρωπος. Όποιο δρόμο κι αν πάρεις κάπου σε βγάζει κι όλο χαμένος είσαι…”

Πράγματι ξέρουμε και βλέπουμε την τραγική περιπλάνηση των ανθρώπων στη μοίρα τους. Τον βλέπουμε τον πάσχοντα άνθρωπο σε κάθε γωνιά της γης και σε κάθε εποχή μάς τρομάζει η εξουσία της μοίρας η ανελέητη βία της φτώχειας, η προδοσία, το μίσος, η απόγνωση, η ματαίωση, αλλά μας δυναμώνει και μας συγκινεί η αντοχή, η ανθρωπιά, η αγάπη, ο έρωτας, η φιλία, η ελπίδα και η συγχώρεση.  Για αυτά γραφεί ο Καλπούζος, συνήγορος κάθε ήρωα μπροστά στο δικαστήριο της ζωής, να τον υπερασπιστεί, να βρει τεκμήρια και ελαφρυντικά και να αποδώσει δικαιοσύνη ανθρώπινη. Τη δικαιοσύνη αυτή που πολύ δύσκολα αποδίδεται…».

Γιάννης Καλπούζος

Παίρνοντας το λόγο ο συγγραφέας ανέλυσε τη χαρτογράφηση της σκέψης του, όπως αυτή ξεδιπλώθηκε μέσα από τις σελίδες του έργου του, διαμορφώνοντας μυθοπλαστικούς, ανώνυμους, όπως τους χαρακτήρισε, ήρωες που συμπρωταγωνιστούν με άλλους επώνυμους, ως υπαρκτά – ιστορικά πρόσωπα, σε μια πλοκή γύρω από το αέναο κυνήγι της ευτυχίας. Μιας πλοκής που εμπλέκει τους ήρωες του σε ιστορίες και γεγονότα που αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας της Θεσσαλονίκης και των συνοικιών της, με νταήδες, τυχοδιώκτες, αινιγματικές γυναίκες, συμμορίες, εχθρούς και φίλους, Εβραίους, Τούρκους, Βούλγαρους, Αλβανούς και Έλληνες.

Χαρακτήρες που συνυπάρχουν, στα καλντερίμια των οικισμών, σε εργοστάσια, χώρους δουλειάς, σε χοροεσπερίδες, καφέ αμάν, σαντάν, χαμαιτυπεία, πορνεία,  και αποτυπώνουν τη στάση ζωή τους, τη σοφία ή τη φιλοσοφία τους, με τον συγγραφέα να αποκωδικοποιεί τη σκέψη τους, σε πολλά σημεία του έργου, με αποφθεγματικές σχεδόν διατυπώσεις.

Κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα και σε προεπιλεγμένα από την πλευρά του αποσπάσματα που διάβαζε η φιλόλογος Δέσποινα Καρυπίδου, καθώς ο ίδιος παρουσίαζε στοιχεία της πλοκής και χαρακτηριστικά των πορτραίτων των ηρώων του.

Για το βιβλίο συμπεριληπτικά, ο Γιάννης Καλπουζος είπε μεταξύ άλλων: «… Σ’ αυτό το βιβλίο τίποτα δεν εξελίσσεται οριζόντια, τίποτα δεν είναι βέβαιο και δεδομένο. Κάτι που τη μία στιγμή φαντάζει αλήθεια αποδεικνύεται ψέμα και το αντίστροφο… Μέσα από τη δράση των ηρώων, ο αναγνώστης μπορεί να βιώσει, με παραστατικό τρόπο, τα γεγονότα της εποχής και παράλληλα να κατανοήσει τους χαρακτήρες των ηρώων, σε σχέση με τα κίνητρα των αποφάσεων και των επιλογών τους…».

Σε ό,τι αφορά διλήμματα και προβληματισμούς, που προκύπτουν μέσα από την ανάγνωση των σελίδων του Γιάννη Καλπούζου, ο ίδιος καταθέτει :

«…Ένα κεντρικό ζήτημα του βιβλίου είναι πώς μπορεί να οδηγήσει η φτώχεια και η ανέχεια σε έκνομες ενέργειες και στην παραβατικότητα. Το Καλντερίμι μιλά για τα κάθε λογής ανεβάσματα και κατεβάσματα, για τα σκαλοπάτια  που σε βοηθάνε να ανέβεις αλλά και να κατέβεις….», και συμπλήρωσε μέσα από λόγια του βιβλίου: «…Χτίσε τα και για τους δύο λόγους και να θυμάσαι ότι κατέβασμα λογίζεται και η διαδρομή από τα νιάτα στα γηρατειά. Καλό είναι να κοιτάς στην Ανατολή και να σκέφτεσαι τη Δύση. Να κοιτάς τη Δύση και να σκέφτεσαι την Ανατολή, για να έρχεται στα ίσια ο κόσμος σου…».

Αν κοιτάξουμε πίσω μας, σημείωσε ο συγγραφέας, θα ξεπηδάει η προηγούμενη μας ζωή πότε σαν παιδούλα, πότε σαν μία νέα όμορφη γυναίκα και πότε σαν μία ξεδοντιασμένη γριά, με έναν τρόπο όπου μας ανήκει μόνο το παρελθόν και που οφείλουμε να το φωτίσουμε πανταχόθεν, για να δούμε το μέλλον. «…Τα αστέρια ποτέ δεν σβήνουν, ασχέτως αν εμείς τα βλέπουμε ή όχι.  Με αστέρια φαντάζουν και τα ουσιώδη στη ζωή, όμως συνήθως πρέπει να σκοτεινιάσει, με πάρα πολλούς τρόπους, για να τα εκτιμήσουμε…», ήταν κάποια από τα λόγια του, καταλήγοντας.

Φωτογραφίες: faretra. info