Γράμματα & Τέχνες Θέατρο Πολιτισμός Τοπικά

Το “Θείο τραγί” του Σκαρίμπα στη Βέροια / Ανατρεπτικό κείμενο – ανατρεπτική παράσταση

02/04/2023, 12:31

Το “Θείο τραγί” του Γιάννη Σκαρίμπα μετά από πολλές sold out παραστάσεις είχε την ίδια τύχη και στη Βέροια. Πλήθος κόσμου και μάλιστα νεαρόκοσμου το περίμενε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της πόλης και πολλά τα σχόλια όσων παρακολούθησαν την παράσταση και μετά, στην έξοδο του Θεάτρου. Γιατί;

Επειδή και κείμενο και παράσταση ήταν και τα δύο ανατρεπτικά! Ξάφνιασαν.

Γραμμένο το κείμενο από τον Σκαρίμπα 60 χρόνια πριν, εξακολουθεί να εντάσσεται στα κείμενα νεωτερικής γραφής, με πολλά στοιχεία υπερρεαλισμού, που ακόμη και σήμερα, που ο θεατής αντιμετωπίζει στη ζωή του καταστάσεις ανάλογες, σε μια εποχή άκρως υπερρεαλιστική, αιφνιδιάζεται με τον ήρωα του Σκαρίμπα, ή μάλλον τον αντί-ήρωα.

Αντι-ήρωας ο Γιάννης, ο πρωταγωνιστής, μοναχικός οδοιπόρος, έρχεται από το πουθενά για να ανατρέψει την καθεστηκυία τάξη της εποχής του στο προπύργιο της φινετσάτης ζωής ενός μεγαλοτσιφλικά, που του έχει κλέψει με τα πλούτη του την πρώτη του αγάπη.

Επιστρέφει ανώνυμος και αγνώριστος, αυτός ένας λούμπεν τύπος, σαρκαστικός και αυτοσαρκαστικός, φορέας κάθε έκφρασης του “κακού”, διεισδύει με ύπουλο τρόπο στα ήρεμα οικογενειακά νερά και προκαλεί το σεισμό, που κανείς δεν περιμένει, εμφυτεύοντας στα σπλάχνα της καθεστηκυίας τάξης το σπέρμα του και φεύγοντας, όπως ήρθε, με την ικανοποίηση αυτήν τη φορά του νικητή.

Σαφώς ανατρεπτική η οπτική του συγγραφέα, του μπάρμπα – Γιάννη του Σκαρίμπα, που πάντα του άρεσε να ξιφουλκεί με τον δικό του τρόπο, όπως έκανε και με το σπουδαιότερο έργο του το “Η αλήθεια για το ’21”.

Σαφώς και ο θεατής δεν είναι προετοιμασμένος να αποδεχτεί τον αντι-ήρωα Γιάννη. Σε μια άκρως αντιηρωϊκή εποχή , όπως η δική μας, ίσως έχει ανάγκη από ήρωες. Δεν μπορεί όμως να μην προβληματιστεί και με τον ήρωα και με το κείμενο του Σκαρίμπα.

Πώς αυτό το πολύ δύσκολο έργο έγινε παράσταση; Έγινε μια τόσο ανατρεπτική παράσταση, όσο και το κείμενο.

Ανατρέποντας τα πάντα, σκηνικά, κοστούμια, φωτισμούς, μουσική και προπαντός ερμηνεία, ξάφνιασε προκαλώντας πλήθος αντικρουόμενων συναισθημάτων. Παράσταση… αιφνιδιαστική!

Σε ένα σκηνικό το οποίο άλλαζε λεπτό το λεπτό με μετακίνηση των φωτισμών του, (με δάνεια και από το θέατρο σκιών), με ήχους εναλλασσόμενους, που παρέπεμπαν σε ανθρώπινη παρουσία ή στοιχείων της φύσης, με πρόσωπα υποδυόμενα διάφορους ρόλους με κεντρικό και αμετακίνητο μόνο τον πρωταγωνιστή, με το κοστούμι του να υποβάλλει τους θεατές, δίνοντάς τους την αίσθηση του βαρβάτου τράγου, η παράσταση κύλησε καταιγιστικά μέχρι το τέλος, χωρίς να προλαβαίνει ο θεατής να αισθανθεί ή να σκεφτεί, σαφώς αιφνιδιασμένος!

Ο Χρήστος Παπαδημητρίου, που έκανε τη δραματουργική επεξεργασία και την σκηνοθεσία, πέτυχε το ακατόρθωτο, να μεταγράψει στο Θέατρο ένα τόσο δύσκολο πεζογράφημα. Κρατώντας τον πεζό λόγο του συγγραφέα ως καμβά, και μάλιστα με το χαρακτηριστικό ιδίωμα του Σκαρίμπα, κέντησε πάνω σ’ αυτόν τους διαλόγους του, πετυχαίνοντας τη θεατρική δράση με ιλιγγιώδη ταχύτητα, άλλοτε λόγου και άλλοτε κίνησης, συμπαρασύροντας τον θεατή.

Ο Στάθης Μαυρόπουλος, ερμήνευσε τον Γιάννη, (παρουσία, λόγος, κίνηση), επιβλητικά και υποβλητικά, από την πρώτη στιγμή που ανέβηκε στη σκηνή, είτε με την απόλυτη σιωπή του, είτε με το εκρηκτικό ταμπεραμέντο του.

Οι υπόλοιποι ηθοποιοί, Διονύσης Καραθανάσης, Ιωάννα Λαμνή, Ιωάννα Σιδηροπούλου και Σάββας Τραπεζάνογλου, κινήθηκαν γύρω του σαν ένα σύνολο δεμένο απόλυτα υποκριτικά, σε εναλλαγές ρόλων με καταιγιστικό ρυθμό και με κορυφαία σκηνή την άκρως εικαστική του υπέροχου “γλυπτού” του γυναικείου σώματος στο μισοσκόταδο, που προδιαθέτει για την τελική νίκη του “εισβολέα” και ανατροπέα Γιάννη.

Ποιοι όμως ήταν αυτοί που μας ξάφνιασαν στη χθεσινή παράσταση; Η Ομάδα “Γκραν Γκινιόλ”, που ανέβασε το έργο, ξαφνιάζει και με την ονομασία της ή μάλλον επιδιώκει να το κάνει. Όπως, όμως, και να έχει, το κατάφερε. Τάραξε τα νερά.

Εκείνο που τη χαρακτηρίζει είναι το δέσιμο, οι κοινοί στόχοι και η πρωτοποριακή θεώρηση των πραγμάτων. Και αυτό είναι πολύ για τα θεατρικά πράγματα.

Το αν χθες υπήρξαν φανατικοί θαυμαστές της παράστασης ή και αρνητές, κυρίως του κειμένου, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει πως η παράσταση υπήρξε ένα γεγονός για τα πολιτιστικά πράγματα, είτε με τη μια είτε με την άλλη θεώρηση των πραγμάτων.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ της ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ