Η αργκό των εκλογών, η τουαλέτα και ο «bro-εδρος» / γράφει ο Δημήτρης Κωστάκος

Το εκλογικό παραβάν και η τουαλέτα, έχουν πει, διαθέτουν ανησυχητικά πολλά κοινά στοιχεία. Μπαίνεις μόνος, πιέζεσαι (λίγο ή πολύ) και τις περισσότερες φορές βγαίνοντας ντρέπεσαι να πεις τι έκανες εκεί μέσα.

Ορισμένες φορές, μάλιστα, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο.

Σε κάθε περίπτωση, η εκλογική διαδικασία έχει μοναδικά χαρακτηριστικά, ακόμη και τη δική της γλώσσα.

Την αργκό των εκλογών.

Μπορεί μεγάλο μέρος της να έχει εγκαταλειφθεί με το πέρασμα του χρόνου και οι γενιές των sosial media να ψάχνουν τον «bro-εδρο», να «κριντζάρουν» ή να χαμογελούν με το πολιτικό «μπιφ», όμως κάποιες λέξεις ή εκφράσεις είναι αειθαλείς, είτε περιμένουν υπομονετικά να τις ανακαλύψουμε ξανά.

Η κάλπη έχει χαρακτηριστεί «γκαστρωμένη» και όχι αδίκως. Ο… εκλογικός τοκετός -ιστορικά- αναδεικνύει κυβερνήσεις, προκαλεί κοινωνικές αναταράξεις και σε κάποιες περιπτώσεις αιματηρές συγκρούσεις.

Λέξεις και φράσεις σχετικές με την εκλογική διαδικασία, οι οποίες είτε επιβίωσαν και χρησιμοποιούνται έως σήμερα, είτε χάθηκαν στα βάθη της ιστορίας (μαζί με τα εκλογικά βιβλιάρια), συγκροτούν την εκλογική αργκό, «φωτογραφίζοντας» το πολιτικό κλίμα και τις κοινωνικές συνθήκες κάθε εποχής:

Ψήφος: Η μικρή λεία πέτρα, την οποία χρησιμοποιούσαν για την καταμέτρηση εκλογικών προτιμήσεων.

Ψηφοδέλτιο: Τα πρώτα ψηφοδέλτια χρησιμοποιήθηκαν στις Δημοτικές εκλογές του 1914. Μέχρι τότε σε κάθε εκλογικό τμήμα υπήρχαν τόσες κάλπες όσοι υποψήφιοι.

Μαύρισμα: Η κάθε κάλπη χωριζόταν εσωτερικά σε δύο μέρη που αντιστοιχούσαν, εξωτερικά, σε δύο χρώματα, το άσπρο (θετική ψήφος) και το μαύρο (αρνητική ψήφος). Ο ψηφοφόρος καταψήφιζε ρίχνοντας το σφαιρίδιο στο μαύρο τμήμα.

Δαγκωτό: Με στόχο να γνωρίζουν τον ακριβή αριθμό των «δικών τους» και να αποφύγουν λαθροχειρίες η θετική ψήφος ήταν, συνήθως, δαγκωμένη, για να αναγνωρίζεται στην καταμέτρηση.

Κουμπάροι: Ο κουμπάρος, ήταν απεσταλμένος κόμματος, ο οποίος ουδεμία σχέση είχε με τους σημερινούς εκλογικούς αντιπροσώπους και επηρέαζε τους ψηφοφόρους τη στιγμή που ετοιμάζονταν να ψηφίσουν με σφαιρίδιο.

Γκαστρωμένη κάλπη: Ο Χαρίλαος Φλωράκης, γγ του ΚΚΕ, έλεγε ότι η κάλπη είναι… γκαστρωμένη και επομένως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

Ψήφισαν και τα δέντρα: Παροιμιώδης φράση του Γεωργίου Παπανδρέου, με την οποία χαρακτήριζε το μέγεθος της βίας και νοθείας που παρατηρήθηκε στις εκλογές του 1961. Από τότε, χρησιμοποιείται κάθε φορά που ο νικητής των εκλογών κατηγορείται από αντιπάλους ότι «νόθευσε» το θετικό γι αυτόν αποτέλεσμα, δελεάζοντας κοινωνικές ομάδες, οι οποίες είτε είναι ευάλωτες, είτε δεν θα έπρεπε καν να συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία.

Ελληνάδες: Το 1844 άνεργοι πολεμιστές του απελευθερωτικού αγώνα, χρησιμοποιήθηκαν από υποψηφίους, όπως κατά κόρον έχει συμβεί με συμβασιούχους, προκειμένου να προτιμήσουν συγκεκριμένα κόμματα, με διακύβευμα τη διασφάλιση εργασίας.

Παραγέμισμα: Η παραγεμισμένη κάλπη, ως όρος πρωτοεμφανίστηκε το 1853 και δήλωνε αντί της μεγάλης συμμετοχής, την τεράστια αποχή, η οποία οδήγησε σε νοθεία.

Νεκρανάσταση και Νεκρικοί κατάλογοι: Το 1861 -σύμφωνα με καταγγελίες πολιτικών και εφημερίδων της εποχής- εντοπίστηκε ένα φαινόμενο, το οποίο αν δεν είχε να κάνει με νοθεία στις εκλογές, θα παρέπεμπε στη Δευτέρα Παρουσία, καθώς άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα και οι νεκροί.

Σανιδικά: Οι εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1902 (οι πρώτες του 20ου αιώνα) και μάλιστα χωρίς νικητή, συνοδεύτηκαν από αιματηρές ταραχές (18 -23 Νοεμβρίου 1902), που έμειναν στην ιστορία ως «Σανιδικά».

Ψήφος στο φουστάνι: Χρησιμοποιήθηκε τόσο ως σύνθημα διεκδίκησης όσο και αμφισβήτησης. Για τους πολέμιους αυτής της εξέλιξης, ήταν αδιανόητο να παραχωρηθεί «ψήφος στο φουστάνι». Οι υπέρμαχοι -κυρίως στους κόλπους του ΚΚΕ- διατράνωναν: «Σφυρί-δρεπάνι και ψήφος στο φουστάνι».

Σημειώνεται ότι το δικαίωμα του «εκλέγειν» για τις γυναίκες στην Ελλάδα θεσπίστηκε μόλις το 1930, αλλά δεν αφορούσε όλες τις Ελληνίδες. Μπορούσαν να ψηφίσουν μόνον όσες είχαν κλείσει τα 30 τους χρόνια και είχαν τελειώσει τουλάχιστον το Δημοτικό. Η πρώτη φορά που οι Ελληνίδες άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα ήταν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. Τελικά, ψήφισαν μόνο 439.Δικαίωμα ψήφου και στις βουλευτικές εκλογές απέκτησαν στις 28 Μαΐου του 1952, χωρίς όμως τελικά να συμμετάσχουν στις εκλογές του Νοεμβρίου, γιατί δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Κανονικά οι γυναίκες συμμετείχαν για πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές στις  19 Φεβρουαρίου του 1956.