Κοζάνη: «Παραδοσιακή σάτιρα και επικαιρότητα στην παρέλαση της Μεγάλης Αποκριάς» / γράφει η Ειρήνη Δασκιωτάκη

Αν και βρισκόμαστε στην εκπνοή του Τριωδίου, και από  σήμερα αρχίζει η αντίστροφη πορεία προς το Πάσχα, με την κυρά Σαρακοστή να μας συνετίζει με αυστηρότητα , αποφάσισα να δώσω μια τελευταία νότα αυτής της μετά Κόβιντ , αλλά ακόμα Κόβιντ, ξέφρενης Αποκριάς του 2023 που ήταν γεμάτη από εμπνευσμένα θέματα. 

Επισκεφτήκαμε την  γειτονική Κοζάνη χθες, λίγο πριν την παρέλαση των αρμάτων και των καρναβαλιστών που ήταν να ξεκινήσει στις 3 το μεσημέρι . 

Η θερμοκρασία ήταν υψηλή για την εποχή  και για την πόλη, αλλά το παιχνιδιάρικο, επίμονο αεράκι, θύμιζε ότι κάπου εκεί ψηλά, παραφυλάει ακόμη ο χειμώνας  και το κρύο. 

Κάθε γειτονιά ετοιμάζεται μετά τα Χριστούγεννα, στην Κοζάνη για το καρναβάλι.  

Και κάθε Φανός που τη νύχτα θα λαμπαδιάσει,  αντιπροσωπεύεται  από ένα άρμα καρναβαλικό που θα στηλιτεύσει με τον δικό του ευρηματικό τρόπο την πολιτική και την κοινωνική επικαιρότητα. 

Με σκωπτική διάθεση οι άνθρωποι των Φανών της Κοζάνης σατίρισαν , μεταξύ άλλων, θέματα όπως το καλάθι του νοικοκυριού, τη ΔΕΗ, το My Style Rocks αλλά και τον Ερντογάν, το Σύστημα Υγείας, το Pass στο Σούπερ Μάρκετ, την ευρωβουλή και την κ. Καϊλή, κι άλλα… 

Ποτέ δεν  έτυχε να επισκεφτώ την Κοζάνη  στο αποκριάτικο φόρτε της. 
Άνθρωποι χαρούμενοι παντού και από τις δύο πλευρές του δρόμου της δράσης ,της Παύλου Μελά. 

Εκατέρωθεν του δρόμου πάνω στα πεζοδρόμια, υπομονετικοί και ευδιάθετοι άνθρωποι περίμεναν με αδημονία, καθώς άργησε κανένα εικοσάλεπτο η παρέλαση … 

Αυτό που με εντυπωσίασε ήταν η αμεσότητα των καρναβαλιστών, η ζεστασιά τους, καθώς έψαχναν με το βλέμμα τους το δικό σου για να σου προσφέρουν και  κάποια από τα καλούδια που κουβαλούσαν συμβολικά, όπως κάποιες  κυρίες της παρέλασης, που  μοίραζαν σακουλάκια με φασόλια, καθώς αντιπροσώπευαν το αγροτικό  δυναμικό της περιοχής… 
 
Σε όλη την παρέλαση κυριαρχούσε η παραδοσιακή μουσική , κυρίως μουσικές μπάντες με χάλκινα  προσαρμοσμένες ενδυματολογικά στο θέμα της ομάδας. 
Και οι φωτογράφοι ακόμη, στο κλίμα της ημέρας, όλοι σχεδόν μεταμφιεσμένοι για την περίσταση. 

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της παρέλασης  ήταν η συμμετοχή όλων των ηλικιών. 

Μέσα σε μία ομάδα έβλεπες  νήπια, παιδιά, έφηβους, μεσήλικες και ανθρώπους τρίτης ηλικίας , πάνω από 70…  75 χρονών… 
Με τόλμη περισσή οι τελευταίοι, με χαρά και  συγχρόνως με μια γλυκιά θλίψη στο βλέμμα τους, έδιναν τον καλύτερο εαυτό τους… 
Αυτό ήταν ένα σημαντικό αντιρατσιστικό μήνυμα για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας.  
Με εντυπωσίασε η κουλτούρα που απέπνεαν οι παρελαύνοντες καρναβαλιστές και το πηγαίο χιούμορ τους, αφού συχνά αυτοσχεδίαζαν και το σύγχρονο στοιχείο, προσαρμοζόταν τέλεια στο παραδοσιακό πλαίσιο. 

Χρόνια στην Κοζάνη η παράδοση αυτή την διονυσιακών δρώμενων απομεινάρια των Ανθεστηρίων της αρχαιότητας συμβάλλει στην ψυχαγωγία και στη διασκέδαση, όχι μόνο των κατοίκων της πόλης και των περιχώρων, αλλά και των όμορων νομών. Συμμετείχε η Φλώρινα για παράδειγμα, με τις παραδοσιακές στολές της.  

Οι Φανοί με τα σκωπτικά στοιχεία και τα τελετουργικά για τη γονιμότητα και την άνοιξη, που επί χρόνια πολλά καλά κρατούν, διαμόρφωσαν, κατά την άποψη μου αυτή την υγιή κοινωνικότητα. 
 
Η φιλαρμονική  μπάντα της πόλης άνοιξε την παρέλαση, με τραγούδι μακεδονίτικο παρακαλώ… 
«Τι ήθιλα κι σ΄ αγαπούσα, κι δεν κάθουμουν καλά!» 
Ακολούθησαν τα λαογραφικά και πολιτιστικά  σχήματα, με πρώτο τον Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών της Κοζάνης.
Σε όλα τα σχήματα  οι πολύχρωμες και διαφορετικές παραδοσιακές φορεσιές δημιουργούσαν ένα πανέμορφο σκηνικό που καθώς κινούνταν ρυθμικά υπό τους ήχους της ζωντανής μουσικής κάθε μπάντας που τα συνόδευε, σε γέμιζαν χαρά και αγαλλίαση.

.
Στη συνέχεια πέρασαν τα άρματα τα οποία ακολουθούνταν από ομάδες καρναβαλιστών που υποστήριζαν τη θεματολογία με μεγάλη επιτυχία. 
Τα άρματα ήταν καλαίσθητα, εμπνευσμένα από την επικαιρότητα, την πολιτική ζωή και φυσικά με παραδοσιακή σάτιρα! 

Πέρασε πρώτος ο βασιλιάς καρνάβαλος με την τρομπέτα του και τα φουσκωμένα του μάγουλα, έτοιμα να σκάσουν. 
 
Ακολούθησε ο Ερντογάν ο απαισιότατος με τα ανθρωπάκια μίνιονς που κάποια από αυτά ήταν ντυμένα μπανάνες. 

Ο Γεωργιάδης, στο άρμα του Φανού «Αλώνια» πάνω στο καλάθι του νοικοκυριού, προσπαθεί να ξεφύγει από τα ανυψωμένα, επιθετικά αγγούρια και μπανάνες… 
 
Από τις νοικοκυρές σε απόγνωση, δεν έλειψε το καλάθι της Τζούλιας, αλλά και το καλάθι της Εύας.  
 
Στο στόχαστρο και ο Μητσοτάκης με την Μαρέβα, για το λούσα και τα έξοδα, που όμως δεν τους απασχολούμε και πολύ εμείς, ο λαός. 
Βέβαια υπήρχαν και κάποιες ενδεικτικές αθυροστομίες , που λόγο ημέρας δεν επιτρέπεται να τις αναφέρω! 

Φανός Αη Δημήτρης 

«Νέα Πτέρυγα Μαμάτσειον 
Γιατροί Προσεχώς!» 
«Μπαίνουμε με πιτζάμες βγαίνουμε με κοστούμι!» 

Πάνω στο άρμα, στο μπροστινό μέρος του κιγκλιδώματος της πλατφόρμας με το υποτυπώδες …νοσοκομείο, δύο μικρά παιδιά  το ένα με επίδεσμο στο κεφάλι και το άλλο με σπασμένο χέρι . 
Μια νεαρή  ασθενής ξαπλωμένη δέχεται ηλεκτροσόκ από τον γιατρό, ώστε να ανανήψει. 
Οι αντιδράσεις της υπερβολικές και αστείες συνοδεύονται από κραυγές απόγνωσης. 

Ακολουθούν οι καρναβαλιστές ντυμένοι με νυχτικά και πυτζάμες πυτζάμες.  
Ουροσυλλέκτες  κρέμονται, σχεδόν γεμάτοι. 
Μπύρα είχανε βέβαια οι ουροσυλλέκτες, μην τρομάζετε… 
Αγγελάκια μπροστά από χειρούργους παρελαύνοντες! 

Κυριάρχησε  για ευνόητους λόγους και η Καϊλή. 
Αυτό το αντιληφθήκαμε από την αρχή, όταν ένας καρναβαλιστής ντυμένος κοτόπουλο πέρασε με ένα πλακάτ στο οποίο αναγραφόταν: « Οι κότες της Ευρωβουλής». 
 
«Του ταμπλό Λάκκους airport διάδρουμους προσγίουσης», μας προϊδεάζει για αυτό που θα δούμε. 

Στρώνεται ο διάδρομος – μοκέτα προσγείωσης,  τον οποίο συχνά καθαρίζουν με το φουκάλι υπάλληλοι του αεροδρομίου και οι επίγειοι ελεγκτές σηκώνοντας ρακέτες, κάνουν σινιάλο! 

Ακολούθησε η ομάδα που αποβιβάστηκε. 

Η κυρία Καϊλή, καλοντυμένη με γυαλιά ηλίου ακριβά, με τη γραμματέα της και την κουστωδία της. 
Στο πλήθος αρκετοί άραβες, γυναίκες και άντρες του Κατάρ με τους χαρακτηριστικούς κεφαλόδεσμους.. 

Προηγήθηκε όμως ο δικηγόρος της κρατώντας ένα χαρτόνι που έγραφε, με κεφαλαία γράμματα… όλα τα ταμπλό ήταν με κεφαλαία. 
Έγραφε λοιπόν: 
«Δικηγορική Εταιρεία  Ζαμέ Κορωπί… 

Αθούως – Μιταφράς Μαθήματα Γαλλικών» 
Είχε αναθέσει να μοιράζονται και κάρτες 

Θα δείτε σχετική φωτογραφία.  
Η κουστωδία τέλειωνε με την οπισθοφυλακή των αστυνομικών προστασίας της… 
Στο ενδιάμεσο ξεπετάγονταν τσάντες, βαλίτσες με ξέχειλα χρήματα που μοιράζονταν σε κάποιους από του επισκέπτες  που τολμούσαν να ζητήσουν. 
Πολύ χρήμα! 
Να φαν και οι κότες! 
 
Παρέλασε κι άλλος Φανός με το ίδιο θέμα. 
Φανός Λάκκος του Μάγγαν’ 

«Το Σ-Κατάρ στην Ευρωβουλή» 

Και μετά ακολουθούσε το άρμα ΜΠΙΤΣΙΝ Η ΦΤΏΧΕΙΑ, τελείωσε δηλαδή η  φτώχεια. 

Δεν μπορούσε να ξεφύγει βέβαια το δίδυμο Μπισμπίκης  – Βανδή. 

“Μπισμπίκς κι Δέσπου, love free!”

Και δώστου η Δέσπω, άντρας ήταν  ντυμένος Δέσπω, με κολλητό δικτυωτό φόρεμα, με τον Μπισμπίκη, πιστό αντίγραφο της επίμαχης σκηνής ενδυματολογικά,  να τον κοιτάζει  προβάλλοντας τα φουσκωτά χείλη της  αφιερώνοντας του  τραγούδια μισοκαθισμένη και το αμόρε της να χορεύει κάτι σα ζεϊμπέκικο… Οι Λουλουδούδες νούμερο ένα, δύο, τρία κλπ, να μην προλαβαίνουν να αδειάζουν τα πολύχρωμα λουλούδια που ήταν και κολλημένα, για να μη χάνονται,  από τα καλάθια τους.  

Διακωμώδηση της υποκουλτούρας! 

«Τα γκαβά τα πλιά 
Τα φκιαν’ η Θιός φουλιά!» 

Η μεγαλύτερη ομάδα καρναβαλιστών ήταν αυτή των πουλιών. 
Με τις σφυρίχτρες τους τιτίβιζαν όλα μαζί τόσο πολύ που ήθελες να τα κάνεις ξούτ, αλλά εκεί που το σκεφτόσουν, όλο και κάποιο πουλί θα έκανε κανέναν καρναβαλικό αυτοσχεδιασμό για να σε διασκεδάσει. 

Επίμαχα θέματα για διακωμώδηση ήταν  η ΔΕΗ και οι βιώσιμες μορφές ενέργειας. 
Έξυπνη θεματολογία με επίκαιρη σάτιρα. 
 

«Του καθριπτάκι σου λαμπρό 

Στου κιραμίδι του παλιό 

Κι αν ου Γούτους τα ‘χιστεί  

Του σπίτι ρεύμα δε τα δεί» 

Γράφει ο Φανός, Φίλοι της Παράδοσης. 

 Εννοείται ότι το θέμα της ΔΕΗ  απασχολεί πάρα πολύ τελευταία όλη τη Δυτική Μακεδονία κι όχι μόνο, αφού η τιμή της κιλοβατώρας μας έχει διαλύσει.  

Πρόταση όπως, η φασολάδα που θα καταναλώνεται διαρκώς από τους πολίτες, θα δώσει τη λύση. Με τα αέρια που θα συλλέγονται με ειδικό τρόπο, θα παράγουν την ενέργεια, όπως αναγράφεται σε μεγάλα χαρτόνια του Φανού, Κρεβατάκια. 

Επίσης οι ανεμογεννήτριες! 
Οι ανεμογεννήτριες, η οικολογική ευαισθησία και οι αντικρουόμενες απόψεις στο προσκήνιο της κρίσης. 

«Φύσα αεράκι φύσα μι 

Δίχους  εργουστάσια της ΔΕΗ 

Η πόλη ΣΤΧΙΟ θε να γενεί.» 

Ο Φανός Γιτιά, το δήλωνε με έμφαση: 

«Φρίχκαν τα Ζλάπια απ’ του Βουνό 

Κι όλ’ Αντάμα ρίχκαν στου χουρό…» 

Ακόμη και το εφημερεύον φαρμακείο, ανεβαίνοντας την Παύλου Μελά, απηχώντας την επικαιρότητα, στο σταυρό που αναβόσβηνε έγραφε: ‘EMPTY”, ενώ το φαρμακείο ήταν γεμάτο… 
 Εύχομαι να μην είναι EMPTY η ζωή μας, άδεια και χωρίς νόημα, αν και δεν αρκούν μόνον οι ευχές. 
 
… Καιρός να βάλω τελεία και να ευχηθώ καλή εβδομάδα και καλή Σαρακοστή με υγεία! 
 
Ει. Δα.