Εκπαίδευση στα ερείπια

Η τραγωδία στο 9ο Δημοτικό Σχολείο Σερρών κατέστησε με τον πιο μακάβριο τρόπο επίκαιρα τα κτιριακά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα σχολεία της χώρας και κυρίως εκείνα των μεγάλων και πολυπληθών αστικών κέντρων.

Η χρόνια υποχρηματοδότηση, η έλλειψη ελέγχων και η κρατική αδιαφορία έχουν διαμορφώσει μία άκρως επικίνδυνη καθημερινότητα για εκατομμύρια μαθητές και εκπαιδευτικούς των δημόσιων σχολείων, όπου σοβάδες και παράθυρα πέφτουν, τμήματα της οροφής και των κλιμακοστασίων γκρεμίζονται, στέγαστρα και σωληνώσεις καταρρέουν, προαύλια και αίθουσες πλημμυρίζουν με την πρώτη βροχή, ενώ καυστήρες μετατρέπονται σε βόμβες.

Και ενώ μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί αγωνίζονται για ανθρώπινα σχολεία που να πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για τη σωματική ακεραιότητα, την υγεία και εν τέλει τη ζωή τους, το κράτος εξακολουθεί να μην προτεραιοποιεί τις ανάγκες της δημόσιας εκπαίδευσης, αποστερεί οικονομικούς πόρους, υποβαθμίζοντας τα σχολεία μέχρι διάλυσης, και αρκείται σε τυπικές δηλώσεις συμπαράστασης προς τους οικείους των θυμάτων όταν τελικά συμβαίνει το κακό.

Η πραγματικότητα σε αριθμούς

Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε η Ανώτατη Συνομοσπονδία Γονέων Μαθητών Ελλάδας (ΑΣΓΜΕ) το 2019, το 67% των παιδικών σταθμών δεν πληροί βασικές προϋποθέσεις λειτουργίας, το 72% δεν έχει προαύλιο, το 26% στεγάζεται σε πολυκατοικίες, ενώ το 27% των τάξεων δεν έχει καν παράθυρα. Στην πλειονότητά τους τα νηπιαγωγεία είναι ακατάλληλα για την πολύωρη παραμονή των παιδιών καθώς δεν υπάρχει πρόβλεψη για ξεχωριστούς χώρους σίτισης και ξεκούρασης, ενώ σε εκείνα τα νηπιαγωγεία που συστεγάζονται με δημοτικά σχολεία σημειώνονται σοβαρά προβλήματα συναυλισμού με τα μεγαλύτερα παιδιά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΣΓΜΕ, το 27% των Δημοτικών Σχολείων και το 25% των Γυμνασίων και Λυκείων συστεγάζονται. Καταγράφονται, μάλιστα, και 294 Δημοτικά καθώς και 102 Γυμνάσια και Λύκεια που δεν είναι αποκλειστικά πρωινά, αλλά είτε εναλλάσσονται ανά βδομάδα είτε έχουν πρωινή και απογευματινή βάρδια. Γυμναστήριο έχει μόνο το 6% των Δημοτικών και το 22% των Γυμνασίων–Λυκείων, ενώ αίθουσα πολλαπλών χρήσεων το 27% και το 80% αντίστοιχα.

Οι περιπτώσεις που στα σχολεία υπάρχουν εργαστήρια φυσικών επιστημών και δεν χρησιμοποιούνται ως αίθουσες διδασκαλίας ελλείψει χώρου φτάνουν μετά βίας το 5% των Δημοτικών και το 26% των Γυμνασίων–Λυκείων. Εργαστήριο Πληροφορικής έχει μόνο το 22% των Δημοτικών και το 75% των Γυμνασίων–Λυκείων, ενώ βιβλιοθήκη έχει το 12% και το 38% αντίστοιχα.

Τα παραπάνω ποσοστά περιγράφουν αριθμητικά τα προβλήματα που πηγάζουν από την περικοπή των δαπανών για την Παιδεία, οι οποίες την τελευταία δεκαετία μειώθηκαν κατά 40%. Η κατάρρευση του σχολείου στο χωριό Βρίσα της Μυτιλήνης στον σεισμό του 2017 και η σφράγιση του 4ου Δημοτικού Σχολείου Βύρωνα και του 4ου Νηπιαγωγείου που στεγαζόταν στον ίδιο χώρο, το 2018, καθώς το κτίριο κρίθηκε επικίνδυνο από άποψη στατική, δομική και δημόσιας ασφάλειας, αποτελούν δύο μόνο χαρακτηριστικά παραδείγματα, αφού πάνω από τα μισά σχολεία της χώρας και ιδιαίτερα της Αττικής είναι πολύ παλιά (κάποια χρονολογούνται ακόμη και από τη δεκαετία του 1920).

Με στοιχεία της ΚΤΥΠ (Κτιριακές Υποδομές), το 50% των σχολικών κτιρίων είναι ηλικίας μεταξύ 30 έως 50 ετών και μόνο στο 5% από αυτά έχουν γίνει σημαντικές εργασίες συντήρησης. Πολλά σχολικά κτίρια δεν έχουν ελεγχθεί από πλευράς στατικής επάρκειας, δεν πληρούν τις απαραίτητες απαιτήσεις πυροπροστασίας, ενώ στο 65% υπάρχουν σημαντικές φθορές και κακοτεχνίες.

Στοιβάζουν τα νήπια σε κοντέινερ

Η εφαρμογή της υποχρεωτικής δίχρονης προσχολικής εκπαίδευσης έχει ξεσηκώσει τεράστιες αντιδράσεις, αφού κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα συνοδεύεται από προχειροκατασκευές σε ακατάλληλους χώρους.

Στον Δήμο Αθηναίων, ο οποίος ήταν από τους τελευταίους δήμους που εφάρμοσε το μέτρο της δίχρονης προσχολικής εκπαίδευσης, οι αντιπολιτευόμενες παρατάξεις αλλά και εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών συλλόγων καταλογίζουν ευθύνες στη δημοτική αρχή του Κώστα Μπακογιάννη για «απραξία» και «έλλειψη σχεδιασμού». Κοντέινερ σε οικόπεδα του Δημοσίου, σε προαύλια σχολείων, ακόμη και σε ακάλυπτους πολυκατοικιών, αλλά και αυτοσχέδιες κατασκευές εντός σχολικών δομών αποδεικνύουν ότι δεν υπήρξε μέριμνα και σοβαρός σχεδιασμός για τα χιλιάδες παιδιά που φοιτούν στην προσχολική εκπαίδευση.

Μεγάλα προβλήματα στα μεγάλα αστικά κέντρα

Αίθουσες σε υπόγεια και νηπιαγωγεία σε πρώην σφαγεία!

Τα κυριότερα προβλήματα, όπως είναι λογικό, υπάρχουν στα αστικά κέντρα. «Τα σχολεία του Δήμου Αθήνας συνολικά είναι των δεκαετιών ’50 και ’60 και στα οποία δεν έχει γίνει καμία σοβαρή συντήρηση. Οταν εκλέχθηκε ο κ. Μπακογιάννης είπε ότι θα διαθέσει 33 εκατομμύρια για επισκευές. Από τότε μέχρι σήμερα, δεν έχει γίνει τίποτα. Στο μεταξύ τα αιτήματα από τα σχολεία συνεχώς αυξάνονται. Κι ενώ οι διευθυντές προτεραιοποιούν σοβαρά προβλήματα, όπως υγρασία, έρχονται συνεργεία και βάζουν χρώμα στο προαύλιο! Ασε που οι εργολάβοι είναι σχεδόν κανόνας να δουλεύουν εν ώρα λειτουργίας του σχολείου παρ’ όλες τις αντιρρήσεις γονέων και διευθυντών. Και το κάνουν και εκβιαστικά! Σου λένε “αν δεν θέλεις τώρα, πάω στο επόμενο σχολείο” και μοιραία χάνεις τη σειρά σου και ποιος ξέρει πότε θα ξαναέρθουν…» δηλώνει στην «Εφ.Συν.» η Ντίνα Ρέππα, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας «Αριστοτέλης».

Η κ. Ρέππα αναφέρει ως ενδεικτικές περιπτώσεις το 54ο και 55ο Δημοτικό Σχολείο Αθήνας στην πλατεία Βάθη, επί της Λιοσίων, όπου υπάρχουν αίθουσες διδασκαλίας στο υπόγειο, το 6ο Ειδικό Νηπιαγωγείο στα Σεπόλια, το κτίριο του οποίου εγκαινιάστηκε το 1927 και λειτούργησε ως βουστάσιο και σφαγείο μέχρι το 1941, ενώ στη συνέχεια αναδιαμορφώθηκε και λειτούργησε ως δημοτικό βρεφοκομείο αλλά και χώρος φιλοξενίας Ατόμων με Αναπηρίες, καθώς και το 91ο Νηπιαγωγείο Αθήνας που στεγάζεται στον δεύτερο όροφο ενός δημοτικού, δεν έχει ανοιχτό προαύλιο και τα παιδιά κάνουν διάλειμμα σε έναν κλειστό χώρο «σαν σαλόνι», όπως επισημαίνει, με εκκωφαντικό θόρυβο.

Η πρόεδρος του Συλλόγου Π.Ε. Βύρωνα – Καισαριανής – Παγκρατίου «Ρόζα Ιμβριώτη», Θεοδώρα Δριμάλα, μας λέει ότι σχεδόν κανένα σχολικό κτίριο δεν έχει συντηρηθεί σε βάθος, αναφέροντας το 1ο και 6ο Δημοτικό Βύρωνα, το 1ο Δημοτικό Παγκρατίου και όλα τα σχολεία της Καισαριανής. Ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου, Μανώλης Πετρίδης, προσθέτει στη λίστα το Ειδικό Σχολείο Βύρωνα το οποίο, αν και ιδρύθηκε πριν από 15 χρόνια, εντούτοις δεν έχει στεγαστεί ακόμη, με τους μαθητές να συσσωρεύονται στις δύο ΕΛΕΠΑΠ (Ελληνική Εταιρεία Προστασίας και Αποκατάστασης Ανάπηρων Προσώπων) στο Παγκράτι, όπου παράλληλα γίνονται και θεραπείες, και στο Πρότυπο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο «Ρόζα Ιμβριώτη» στην Καισαριανή καθώς και το 1ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών το οποίο έχει λειτουργήσει ως στάβλος την εποχή του Οθωνα (1833), ως στέγη Μικρασιατών προσφύγων το 1923, ενώ στην Κατοχή το συγκρότημα μετατράπηκε σε στρατιωτικό νοσοκομείο και στρατώνες.

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στον Πειραιά. Παλιά κτίρια που έχουν να συντηρηθούν ολόκληρες δεκαετίες. Σχολεία που λειτουργούν σε πολυκατοικίες, ενώ οι αίθουσες δεν επαρκούν για να στεγάσουν τον αριθμό των μαθητών, με αποτέλεσμα να «βαφτίζονται» τάξεις ακόμη και βοηθητικοί χώροι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το 3ο ΕΠΑΛ Πειραιά, στα Μανιάτικα. Πρόκειται για ένα κτίριο που λίγο θυμίζει σχολείο. «Εχει την αυλή στη μέση, σαν πανοπτικό, και γύρω γύρω σηκώνεται ένα τετραώροφο κτίριο. Οι μαθητές προαυλίζονται σαν κρατούμενοι», εξηγεί ο Πάνος Χουντής, μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Πειραιά. Ακόμη και τα σχολεία που χτίστηκαν μετά το 2000 έχουν φτιαχτεί «με τσιγκουνιά», όπως μας λέει ο Γιώργος Καββαδίας, μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Πειραιά. «Δεν δίνουν χώρο για αίθουσες, οπότε αν αυξηθεί ακόμη και κατά ένα τμήμα ένα σχολείο, δεν έχει πού να βάλει τους μαθητές. Μη μιλήσουμε για βιβλιοθήκες, αθλητικές εγκαταστάσεις ή εργαστήρια. Αυτά είναι ανύπαρκτα», προσθέτει.

Και στη Θεσσαλονίκη τα σχολεία αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Η Ε’ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης σε πρόσφατο υπόμνημά της προς το υπουργείο Παιδείας, τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, την Περιφέρεια και τον Δήμο Λαγκαδά αναφέρεται στην περίπτωση του 1ου και 2ου Γυμνασίου Λαγκαδά που κρίθηκαν ακατάλληλα τον Σεπτέμβριο του 2021. Οι Αρχές αποφάσισαν να μεταστεγάσουν τα παιδιά του 1ου σε κοντέινερ και να συστεγάσουν τα παιδιά του 2ου με το 3ο Γυμνάσιο-Λυκειακές Τάξεις Λαγκαδά στο Κολχικό. Στα μεν κοντέινερ οι μαθητές στοιβάζονται σε μη θερμαινόμενους χώρους τον χειμώνα και μη αεριζόμενους το καλοκαίρι, που μπάζουν νερά όταν βρέχει, ο αριθμός των τουαλετών δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες τους, ενώ στην περίπτωση των δύο συστεγαζόμενων σχολείων δεν υπάρχει γραφείο καθηγητών και διεύθυνσης, οι εκπαιδευτικοί εκτελούν διοικητικά και εκπαιδευτικά καθήκοντα σε καρέκλες δίπλα στο κυλικείο και τα εργαστήρια πληροφορικής, φυσικών επιστημών και αισθητικής αγωγής δεν λειτουργούν.

Η Ε’ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης αναφέρει ακόμη τρεις περιπτώσεις σχολείων με σοβαρότατα προβλήματα: το ΕΠΑΛ Λαγκαδά που έχει προβλήματα καθίζησης και μόνωσης, το Γυμνάσιο Σοχού που πλημμυρίζει όταν βρέχει καθώς το πίσω μέρος της αυλής έχει κλίση και το Γυμνάσιο-Λύκειο Ασσήρου που αντιμετωπίζει χρόνια πρόβλημα με τον καυστήρα θέρμανσης.

Επίσης, προ ημερών, στο Γυμνάσιο-Λύκειο Αδένδρου αποκολλήθηκαν μεγάλα κομμάτια από τη σκεπή του σχολείου με κίνδυνο τον τραυματισμό κάποιου μαθητή ή εκπαιδευτικού. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων του σχολείου, Περικλής Αθανασιάδης, δήλωσε (Grtimes.gr): «Λόγω της παλαιότητας της σκεπής, της κλίσης των μαρμάρων, αλλά και επειδή τα λούκια είναι βουλωμένα, κάθε φορά που βρέχει το νερό μπαίνει στις αίθουσες. Επιπλέον, σοβάδες καταρρέουν και τα παιδιά κινδυνεύουν, καθώς μπορεί να πέσουν στα κεφάλια τους».

Ζημιές και ατυχήματα

Σχεδόν σε καθημερινή βάση καταγράφονται ζημιές λόγω χρόνου και κακοσυντήρησης στα ήδη πολύπαθα σχολικά κτίρια, ζημιές οι οποίες συχνά οδηγούν σε ατυχήματα στους χώρους των σχολείων.

Σταχυολογούμε ορισμένα περιστατικά που καταγράφηκαν τα δύο τελευταία χρόνια σε σχολεία όλης της χώρας:

● Οκτώβριος 2021: Σε λίμνη μετατράπηκε το 2ο Δημοτικό Σχολείο στη Νέα Φιλαδέλφεια, με τους μαθητές να διαφεύγουν από τις αίθουσες μέσω αυτοσχέδιας γέφυρας από θρανία.
● Νοέμβριος 2021: Ολόκληρη η ψευδοροφή του δευτέρου τμήματος της ΣΤ’ τάξης του 4ου Δημοτικού Σχολείου Πυλαίας Θεσσαλονίκης κατέρρευσε πάνω στα θρανία και τις καρέκλες.
● Νοέμβριος 2021: Πτώση τσιμεντένιων τμημάτων και μεταλλικών αντικειμένων της οροφής των εργαστηρίων οχημάτων του Ημερήσιου και Εσπερινού ΕΠΑΛ Πρέβεζας εν ώρα μαθήματος.
● Νοέμβριος 2021:Στο 7ο Δημοτικό της Νέας Ιωνίας, κομμάτι από το ταβάνι κατέρρευσε στην αίθουσα του Συλλόγου Διδασκόντων.
● Νοέμβριος 2021: Στο 7ο Δημοτικό Καισαριανής, αποκολλήθηκε κομμάτι της οροφής και έπεσε στη σκάλα που συνδέει την ταράτσα με τον πρώτο όροφο, ελάχιστα λεπτά πριν από το διάλειμμα.
● Δεκέμβριος 2021: Εν ώρα μαθήματος αποκολλήθηκαν από την οροφή δύο φωτιστικά σε αίθουσα του ΕΠΑΛ Μύρινας στη Λήμνο.
● Ιανουάριος 2022: Στέγαστρο κατέρρευσε στο 1ο Γυμνάσιο στο Νέο Ηράκλειο Αττικής.
● Φεβρουάριος 2022:Μεγάλο κομμάτι σοβά έπεσε από το ταβάνι του δεύτερου ορόφου στο κτίριο όπου στεγάζονται το 8ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών και το 9ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Αθηνών στου Γουδή.
● Ιούνιος 2022: Εκπαιδευτικός τραυματίστηκε από πτώση παραθύρου στο Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Αθηνών.
● Οκτώβριος 2022: Μαθητής του Δημοτικού σχολείου Νεοχωρίου στην Κέρκυρα τραυματίστηκε από πλακάκια που έπεσαν στην τουαλέτα του σχολείου.
● Νοέμβριος 2022: Στο 1ο Δημοτικό Στυλίδας κατέρρευσε το δίκτυο σωληνώσεων.
● Δεκέμβριος 2022: Στο 1ο Δημοτικό Ηρακλείου Αττικής έπεσε κομμάτι της οροφής στον διάδρομο του 1ου ορόφου.
● Δεκέμβριος 2022: Ανεστάλη η λειτουργία του σχολικού συγκροτήματος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας στη Ρόδο κατόπιν αυτοψίας που διενεργήθηκε στο σχολικό συγκρότημα από μηχανικούς του δήμου, λόγω πτώσης σοβάδων.
● Δεκέμβριος 2022: Ενας νεκρός μαθητής από έκρηξη σε καυστήρα, στο λεβητοστάσιο του 9ου Δημοτικού Σχολείου Σερρών. Ακόμα δύο ελαφρά τραυματισμένοι.

Παιδιά ενός κατώτερου Θεού στα ειδικά σχολεία

Τα προβλήματα γίνονται ακόμη πιο έντονα στις περιπτώσεις των ειδικών σχολείων. Στην πλειονότητά τους, τα Νηπιαγωγεία συστεγάζονται με τα Δημοτικά και τα Γυμνάσια-Λύκεια με τα Εργαστήρια Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσής και Κατάρτισης (ΕΕΕΕΚ).

Ο Γιάννης Καμαρινός, μέλος του Δ.Σ. του Ενιαίου Συλλόγου Γονέων ΑμεΑ και Νήσων, αναφέρει μεταξύ άλλων το Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο Κορακιάνας στην Κέρκυρα, η είσοδος του οποίου δεν έχει καν ράμπα για αναπηρικά αμαξίδια, δεν προσφέρει ασφάλεια στα παιδιά, καθώς υπάρχουν εκτεθειμένα καλώδια, το προαύλιό του είναι από υλικό που γλιστρά και οι αίθουσες είναι πολύ μικρές. Το Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο Πειραιά και το 2ο ΕΕΕΕΚ Πειραιά «Η Ανοιξη» που συστεγάζονται και αντιμετωπίζουν σοβαρή έλλειψη χώρου, το Ειδικό Σχολείο «Μαρία Δημάδη» στο Αγρίνιο, όπου λείπουν χώροι διδασκαλίας, εργαστηρίων, υγιεινής, τραπεζαρία καθώς και αίθουσες πολλαπλών χρήσεων και γυμναστικής και, τέλος, το 1ο 12θέσιο Ειδικό Δημοτικό που στεγάζεται εδώ και 50 χρόνια στην ΕΛΕΠΑΠ Παγκρατίου, χωρίς γραφεία εκπαιδευτικών και διευθυντή, χωρίς βοηθητικούς χώρους, χωρίς τις αναγκαίες τουαλέτες, χωρίς προαύλιο.

«Οι χώροι είναι τόσο στενοί, ώστε πολλές φορές δεν γυρίζουν τα αμαξίδια. Πολλές αίθουσες όπου εργάζονται οι εκπαιδευτικοί ΕΕΠ και ΕΒΠ είναι τόσο μικρές που δεν μπορεί να πραγματωθεί η εκπαιδευτική και θεραπευτική διαδικασία», λέει και καταλήγει: «Στις συνθήκες αυτές δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ούτε καν η στοιχειώδης υγιεινή και ασφάλεια για παιδιά και εργαζόμενους. Από τα παραπάνω βγαίνει το συμπέρασμα ότι η παιδεία, η υγεία, η ειδική αγωγή περνάνε από το κυνικό δίπολο κόστους – οφέλους και είναι μακριά από τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες για δωρεάν ειδική αγωγή υψηλού επιπέδου».

Ευθύνες και αρμοδιότητες κατακερματισμένες

Ο αργός ρυθμός με τον οποίο ανεγείρονται νέες σχολικές μονάδες αλλά και η μη συντήρηση για ολόκληρες δεκαετίες των σχολείων είναι θέμα πολιτικής βούλησης και υλοποιείται με τον κατακερματισμό των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών. Κύριοι των σχολείων είναι οι δήμοι, ωστόσο τις μετακινήσεις των μαθητών τις έχουν αναλάβει οι περιφέρειες και το υπουργείο Εσωτερικών. Τα χρήματα για τις συμβάσεις καθαρισμού δίνονται μέσω του ΙΝΕΔΙΒΙΜ (Ιδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης) ενώ για όσους απασχολούνται μόνιμα στον καθαρισμό υπεύθυνο είναι το υπουργείο Εσωτερικών. Οι εκπαιδευτικοί διορίζονται από το υπουργείο Παιδείας, η συντήρηση των σχολικών μονάδων γίνεται μέσω ΣΑΤΑ, μιας πρόσθετης πενιχρής χρηματοδότησης στους δήμους για την υλοποίηση έργων κυρίως αναπτυξιακού χαρακτήρα που δίνεται σε δόσεις και με καθυστέρηση, όλες οι εργασίες αποκατάστασης γίνονται μέσω χρονοβόρων και κοστοβόρων εργολαβιών αφού οι τεχνικές υπηρεσίες των δήμων έχουν αποψιλωθεί, ενώ οι Σχολικές Επιτροπές αδυνατούν να καλύψουν λειτουργικές δαπάνες των σχολείων λόγω υποχρηματοδότησης.

«Το εγκληματικό περιστατικό που προκάλεσε τον άδικο χαμό ενός μαθητή στις Σέρρες έχει γεμίσει οργή χιλιάδες γονείς που δεν μπορούν άλλο να βλέπουν, εν έτει 2022, τα παιδιά τους να κινδυνεύουν, να μην ξέρουν αν θα επιστρέψουν από το σχολείο. Οι ευθύνες είναι διαχρονικές και αφορούν όλες τις κυβερνήσεις που υποχρηματοδοτούν την Παιδεία με αποτέλεσμα να έχουμε καθημερινά πολλά περιστατικά με ατυχήματα λόγω κακοσυντήρησης των σχολείων. Απαιτούμε κυβέρνηση, περιφέρειες και δήμοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους για σύγχρονα, ασφαλή σχολεία με πλήρη έλεγχο και αντισεισμική θωράκιση», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Παναγιώτης Κατηφές, πρόεδρος της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδας.

Οι καλά γνωρίζοντες υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα της σχολικής στέγης επιδεινώθηκε με την κατάργηση του ΟΣΚ (Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων). Στις αρμοδιότητές του ήταν η κατασκευή σχολικών μονάδων στην Αττική και η προμήθεια, αποθήκευση και διανομή του εξοπλισμού (θρανία, πίνακες κ.λπ.) σε όλη την Ελλάδα. Εποπτεύουσα αρχή ήταν αρχικά το υπουργείο Παιδείας και αργότερα και το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Οι Κτιριακές Υποδομές Α.Ε. που ανέλαβαν τον Νοέμβριο του 2013 είναι προϊόν συγχώνευσης: της ΟΣΚ Α.Ε., της ΔΕΠΑΝΟΜ (νοσοκομεία, χώροι υγείας), της ΘΕΜΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ (δικαστήρια, φυλακές) και του τεχνικού τμήματος της ΚΕΔ (άλλα δημόσια κτίρια όπως πυροσβεστικοί σταθμοί, πρεσβείες κ.ά.). Πρόκειται για έναν γιγαντιαίο τεχνικό φορέα, μία δημόσια κατασκευαστική εταιρεία ιδιωτικού δικαίου, το έργο της οποίας εποπτεύεται από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και το οποίο –ανάλογα με τη φύση του κάθε έργου– «συμβουλεύεται και συνεργάζεται» με το εκάστοτε υπουργείο. Σε ό,τι αφορά τα σχολεία, λοιπόν, «συμβουλεύεται και συνεργάζεται» με το υπουργείο Παιδείας.

Ο «δούρειος ίππος» των ΣΔΙΤ

«Εδώ και μια 20ετία και ειδικά την περίοδο των μνημονίων, γίνονται συνεχείς προσπάθειες από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και επιχειρηματικούς-κατασκευαστικούς ομίλους για την πλήρη εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της μελέτης, κατασκευής και της χρήσης των σχολείων και άλλων δημοσίων κτιρίων», εξηγεί ο Μανώλης Δανδουλάκης, πρόεδρος του Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων στις Κτιριακές Υποδομές, αναφερόμενος στις Συμπράξεις Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

«Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 2000 οι τότε κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. ανακάλυψαν το νέο “σωτήριο” χρηματοδοτικό μοντέλο των ΣΔΙΤ. Μάλιστα, έδωσαν γην και ύδωρ για να προχωρήσει η ιδέα και στα σχολεία, παρά τις τεκμηριωμένες διαφωνίες ακόμη και του ΤΕΕ», λέει ο κ. Δανδουλάκης και προσθέτει: «Μετά δέκα χρόνια παραδόθηκαν 24 σχολεία με ΣΔΙΤ στην Αττική, ενώ δεκάδες άλλα σε άλλες περιοχές της χώρας “ακυρώθηκαν” λόγω οικονομικής κρίσης και αποχώρησης των κοινοπραξιών αφού η διαδικασία δεν τους απέφερε τα προσδοκώμενα κέρδη. Οι κοινοπραξίες έβαλαν από την τσέπη τους μόνο το 16% του κόστους, ενώ η κατασκευή των σχολείων στην Αττική πληρώθηκε ουσιαστικά από το κράτος. Γνωρίζει άραγε ο κόσμος πως οι συμβάσεις προβλέπουν ότι η κοινοπραξία μπορεί να μετακυλίει τα κόστη από τυχόν ζημιές ή φθορές σε εκπαιδευτικούς και γονείς; Ή ότι για 25 χρόνια που είναι η περίοδος παραχώρησης, το κράτος θα πληρώνει υπέρογκα ποσά ως ενοίκιο για τη χρήση αυτών των σχολείων, ποσά που με βάση το επιχειρησιακό πρόγραμμα και τον προϋπολογισμό της ΚΤΥΠ για τα 24 σχολεία της Αττικής ανέρχεται στα 16 εκατομμύρια για το 2019 και αύξηση κατά 1 τουλάχιστον εκατομμύριο τα επόμενα χρόνια; Και όλα αυτά όταν με περίπου 50 εκατομμύρια, δηλαδή με τα ενοίκια τριών ετών για τα 24 σχολεία που προανέφερα, θα μπορούσαν να είχαν κατασκευαστεί τα σχολεία αυτά από την ΚΤΥΠ με κρατικά κονδύλια και τα σχολεία να ανήκουν στο Δημόσιο χωρίς αποικιοκρατικούς όρους και παραχωρήσεις».

Είναι ξεκάθαρο ότι τα προβλήματα των σχολικών κτιρίων δεν αντιμετωπίζονται με εμβαλωματικές λύσεις και παρεμβάσεις «βιτρίνας», αλλά χρειάζεται ένας εκ βάθρων σχεδιασμός για την ανέγερση νέων σχολείων και τη συντήρηση των υπαρχόντων. Αυτό θα γίνει μόνο με γενναία χρηματοδότηση και αύξηση των δαπανών για τη δημόσια εκπαίδευση, κάτι το οποίο, βέβαια, απαιτεί πολιτική βούληση που θα θέσει ως προτεραιότητα τις ανάγκες των μαθητών.