Έληξαν με επιτυχία οι εργασίες του 12ου Συμποσίου Τρικαλινών Σπουδών, το οποίο διεξήχθη στα Τρίκαλα από 4 έως 6 Νοεμβρίου 2022, στην αίθουσα του Δίδυμου Οθωμανικού Λουτρού στο Μουσείο Τσιτσάνη. Παρουσιάσθηκαν 29 επιστημονικές ανακοινώσεις από 31 εισηγητές, οι οποίοι χρησιμοποίησαν και τα απαραίτητα οπτικοακουστικά μέσα για την καλύτερη κατάδειξη των εργασιών τους. Όλα τα θέματα είχαν ένα τοπικό επιστημονικό ενδιαφέρον, πράγμα το οποίο άλλωστε αποτελούσε και τον στόχο του Συμποσίου.
Ήδη και το 12ο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών, που διοργάνωσε, όπως και τα προηγούμενα έντεκα, ο Φιλολογικός, Ιστορικός, Λογοτεχνικός Σύνδεσμος Τρικάλων, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων, τον Δήμο Τρικκαίων, τον Δήμο Μετεώρων, τον Δήμο Πύλης και το Επιμελητήριο Τρικάλων, είναι παρελθόν και έχει καταγραφεί στις σελίδες της πολιτιστικής ιστορίας των Τρικάλων ως ένα σημαντικό πνευματικό γεγονός.
Επί τρεις ημέρες (Παρασκευή 4 έως Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2022) τα Τρίκαλα και η περιοχή τους υπήρξαν αντικείμενο πολύπλευρης επιστημονικής μελέτης και έρευνας, και οι τεκμηριωμένες εισηγήσεις τριάντα ενός (31) εκλεκτών συνέδρων κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον του Τρικαλινού κοινού. Με την έκδοση μάλιστα των Πρακτικών τους, τα οποία ο Φ.Ι.ΛΟ.Σ. ελπίζουμε ότι σύντομα θα δημοσιεύσει, όπως έπραξε και με τα όλα τα προηγούμενα, ο επιστημονικός καρπός του Συμποσίου θα είναι εσαεί κτήμα των ενδιαφερομένων και θα μπορεί να χρησιμοποιείται για την πνευματική προβολή της περιοχής μας και την αξιοποίηση των πολιτιστικών θησαυρών της, οι οποίοι έως σήμερα μένουν σχεδόν ανεκμετάλλευτοι. Ειδικότερα στο 12ο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών έγιναν 29 ανακοινώσεις, οι οποίες κάλυπταν τις θεματικές ενότητες: Αρχαιολογία – Αρχιτεκτονική, Φιλολογία – Λαογραφία και Ιστορία, ενώ υπήρξαν και δύο ανακοινώσεις γεωλογικού και ιατρικού ενδιαφέροντος.
Πιο συγκεκριμένα, όσοι παρακολούθησαν το Συμπόσιο είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τις εργασίες συντήρησης που έγιναν στο παλαιό καθολικό της Ι.Μ. Αγίου Στεφάνου Μετεώρων και στο καθολικό των Αγίων Πάντων της Ι.Μ. Βαρλαάμ, για το νέο μουσείο της Ιεράς Μονής Βαρλαάμ, για τις επεμβάσεις στον ναό των Αγίων Αναργύρων στο Βαρούσι Τρικάλων. Υπήρξαν επίσης αξιόλογες ανακοινώσεις σχετικές με τον τοιχογραφικό διάκοσμο βυζαντινών ναών, όπως αυτός της Αγίας Παρασκευής στο Φλαμούλι και του Αγίου Χαραλάμπους Ριζαριού. Παρουσιάστηκαν ακόμη οι ομαδικές και ατομικές τιμωρίες σε παραστάσεις Δευτέρας Παρουσίας στη Δυτική Θεσσαλία κατά τον 16ο και 17ο αι., μια νέα προσέγγιση στην εικόνα της Ψηλάφησης του Θωμά της Μονής Μεταμορφώσεως και η χρήση του χαλκού στο αρχαίο νόμισμα.
Η ιστορική έρευνα ασχολήθηκε με την κτηματική περιουσία της μονής της Πόρτα Παναγιάς τον 13ο – 14ο αι. και των εκκλησιών Τρίκκης και Σταγών κατά τον 18ο και 19ο αι. Τονίστηκε η συμβολή των Τρικαλινών στους αγώνες του 1821, προβάλλοντας έτσι την αξία και την αναγκαιότητα της τοπικότητας, ώστε να διαμορφωθεί και να αναδειχθεί η εθνικότητα ως ταυτότητα. Περιγράφηκε η μετάβαση των Τρικάλων από το Οθωμανικό παρελθόν στον εικοστό αιώνα, παρουσιάστηκαν ανέκδοτα έγγραφα και σπάνιες φωτογραφίες από την γερμανική εκκαθαριστική επιχείρηση ‘Πάνθηρας’ στην περιοχή της Πίνδου, καθώς και ενδιαφέροντα στοιχεία για τον πληθυσμό, την παραγωγή, τους φόρους και τα ονόματα των κατοίκων έντεκα οικισμών ανατολικά του Κόζιακα μέσα από την οθωμανική απογραφή του 1454/55. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των κατοίκων του νομού Τρικάλων κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας, το 1881, στο Ελληνικό Βασίλειο, οι σλαβικές επιδράσεις σε τοπωνύμια στην περιοχή των Τρικάλων, η ανάλυση του περιεχομένου των διαθηκών στην περιοχή μας σύμφωνα με τον Α΄ Κώδικα Τρίκκης προσθέτουν οπωσδήποτε στα μέχρι τώρα γνωστά ιστορικά δεδομένα του τόπου μας.
Ιστορική έρευνα επίσης υπήρξε και η αποδελτίωση τοπικών εφημερίδων, προκειμένου να παρουσιαστεί η δράση του Ελληνικού Στρατού στον διευρυμένο νομό Τρικάλων αμέσως μετά την προσάρτηση και έως το τέλος του 19ου αι. Η ιστορία και η δράση του τελευταίου ραβίνου των Τρικάλων, Ραφαήλ Φελούς, και η ένταξη της ελληνικής μουσικής στην ιστορική εκπαίδευση έκλεισε τον κύκλο των ιστορικών θεμάτων.
Μια φιλολογική μελέτη «Πάνω στο ‘Χαμένο ποίημα’ του Ηλία Κεφάλα, ενδοσκοπώντας στα κείμενα του ποιητή για την ποίηση, οι θρησκευτικές πανηγύρεις στην αντίληψη των κατοίκων της Φανερωμένης Τρικάλων και η εξέλιξη τους μέσα στον χρόνο, η εμπειρία του ομιλητή- ειδικού επιστήμονα από το έργο της εκτροπής του Αχελώου ποταμού σχετικά με τις ανθρωποκοινωνικές αλληλεπιδράσεις στα μεγάλα τεχνικά έργα υποδομών και η επαγγελματική εξουθένωση των υγειονομικών του Γεν. Νοσοκομείου Τρικάλων κατά την πανδημία, απέσπασαν επίσης το ενδιαφέρον των ακροατών.
Αξιολογώντας το περιεχόμενο των ανακοινώσεων, τις ενδιαφέρουσες συζητήσεις που επακολουθούσαν, καθώς και την μεγάλη συμμετοχή του κοινού, όχι μόνο από τα Τρίκαλα, αλλά και από άλλες πόλεις της Θεσσαλίας, μπορούμε να πούμε ότι το Συμπόσιο αυτό πέτυχε απόλυτα, τόσο από άποψη οργανώσεως, όσο και από άποψη περιεχομένου.
Ένα επίσης σημαντικό θετικό στοιχείο του 12ου Συμποσίου Τρικαλινών Σπουδών ήταν η συμμετοχή νέων Τρικαλινών επιστημόνων, οι οποίοι παρουσίασαν πολύ ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις και έδωσαν δείγματα γραφής για μελλοντικές σπουδαίες έρευνες και συγγραφές. Γίνεται επομένως αντιληπτό πως τα συμπόσια του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. αποτελούν και ένα καλό βήμα για τους νέους επιστήμονες, που ασχολούνται με θέματα τρικαλινού ενδιαφέροντος, ώστε να παρουσιάζουν το προϊόν του πνευματικού μόχθου τους, αποκτώντας έτσι τον αέρα του ομιλητή ενώπιον κοινού.
Φέτος μάλιστα, 100 χρόνια μετά την Μικρασιατική καταστροφή, εν είδει μνημοσύνου για όσους χάθηκαν τότε στις «χαμένες πατρίδες» και ως ένδειξη σεβασμού για όσους αναγκάστηκαν να αφήσουν τα πατρογονικά χώματα και να αναγεννηθούν σε άλλα, αφιερώθηκε λίγος χρόνος πριν την έναρξη των εργασιών του Συμποσίου στην παρουσίαση του λόγου και του ήχου, όπως αναπτύχθηκε εκεί και κληροδοτήθηκε στην νέα πατρίδα, με ορόσημο πάντα την οδυνηρή μικρασιατική καταστροφή.
Ενδιαφέρουσα επίσης υπήρξε και η ξενάγηση στους χώρους του Δίδυμου Οθωμανικού Λουτρού από την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Τρικάλων, κ. Κρυσταλλία Μαντζανά. Η Οργανωτική Επιτροπή του Συμποσίου ενέταξε αυτή τη δράση στο πρόγραμμα, πριν την έναρξη των εργασιών της τρίτης – απόγευμα Σαββάτου- συνεδρίας, ώστε οι ακροατές των εισηγήσεων εμπλούτισαν τις γνώσεις τους και με αξιόλογες πληροφορίες για την αποκάλυψη κι ανάδειξη των εκεί αρχαιοτήτων αλλά και την κατασκευή και χρήση του παρακείμενου τεμένους, γνωστού ως Κουρσούμ Τζαμί.
Μετά τον θετικό απόηχο και αυτού του Συμποσίου ο Φιλολογικός Ιστορικός Λογοτεχνικός Σύνδεσμος (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων, «υπό κανονικάς συνθήκας», ανανεώνει το συνεδριακό ραντεβού για το 2025.
