“Η ανάγκη ως μοχλός εξελίξεων” γράφει η Σοφία Παυλίδου

Σοφία Παυλίδου*

Πολλές φορές και με διάφορους τρόπους επικαλούμαστε την συγκίνηση γραπτώς, προφορικώς, από άμβωνος, διαδικτυακώς – πολύ περισσότερο θεσμικά και εξωθεσμικά –για να κινητοποιήσουμε το ενδιαφέρον του δέκτη αναλόγως του σκοπού. Προϋποτίθεται βέβαια γνώση του αντικειμένου και η καθαρότητα των προθέσεων.

Στον κυκεώνα όμως της παραπληροφόρησης σήμερα, πώς να διακρίνει ο αναγνώστης, ο ακροατής, ο υποβαλλόμενος στην εκούσια πληροφόρηση το αληθές του πράγματος; Μεγάλο πρόβλημα αυτό. Υπαρκτό από την εποχή του Σωκράτη (τι είναι η αλήθεια;) μέχρι τώρα. Σάμπως να είχε ο εγκέφαλος της ανθρωπότητας τότε ελάχιστες συνάψεις και σήμερα υπερπολλαπλασιάστηκαν σε τρισεκατομμύρια περισσότερες. Οπότε η ανθρωπότητα έγινε εξυπνότερη; Ή μήπως δεν είναι έτσι;

Αν λάβουμε ως κριτήριο την ανάγκη (Δημόκριτος), εδώ και χιλιάδες χρόνια ίδιες είναι οι ανάγκες του ανθρώπου. Όσο κι αν η τεχνολογία είναι το θαυμαστό, η ανάγκη παραμένει το θαυμάσιο. Η βοήθεια, η παραμυθία, η συμπόνοια, η συναλληλία σε ποιο χρηματιστήριο θα «έπαιζαν» και ποια «αξία» θα είχαν; Είναι μία ζώσα πραγματικότητα και απευθύνεται άμεσα και απόλυτα στον άνθρωπο – συνάνθρωπο, χωρίς προθέσεις, περικοκλάδες και φιοριτούρες.

Εάν ιστορικοποιήσουμε τώρα την ανάγκη στο διάβα του χρόνου, αυτή διαφοροποιήθηκε μέσα στο γενικό πλαίσιο (ιστορικό, κοινωνικό, ψυχολογικό, οικονομικό κλπ) και διαμόρφωσε διάφορες κουλτούρες. Στην Ευρώπη τους τελευταίους αιώνες συνυφάνθηκε με τις ανακατατάξεις της.  Στον 19ο αι σχηματίσθηκαν τα κράτη-έθνη, έγινε σε πολλές περιπτώσεις βίαιος και άδικος διαμοιρασμός εδαφών, φυλών, συνόρων; Αναδύθηκε πάλι η ανάγκη της διαφύλαξης των συνόρων, της προστασίας ομοεθνών και ομοθρήσκων, υποστήριξη κοινών γλωσσών.

Εμπρός στη βιαιότητα των καταστάσεων ο 20ος αιώνα συνταράχθηκε με δυο φοβερούς πολέμους , εκατομμύρια θύματα, πρόβαλε ο φασισμός και ο ναζισμός, όχι βέβαια ως ανάγκη αλλά ως φανατική εκδήλωση ιδεολογιών, που στόχο είχαν την επικράτηση, την κυριαρχία με όποιο κόστος με βαθύτερο αίτιο την ανώριμη ικανοποίηση των επιθυμιών, την στρεβλή ερμηνεία της ιστορίας, την αμετεξέργαστη σκέψη και τελικά την καταστροφή.

Ο άνθρωπος δυστυχώς εύκολα παρασύρεται από συνωμοσιολογία, από επιδερμική ανάλυση, με αποτέλεσμα τη δυσχέρεια της διάκρισης των πραγμάτων. Επιθυμεί να διακρίνεται αλλά όχι να διακρίνει, αφού αυτό απαιτεί κόπο και χρόνο. Η έννοια του κράτους, της υπεράσπισης «ιερών και οσίων», της πατρίδας, της ελευθερίας, βοηθούν να κατανοήσουμε την ύπαρξη μας ατομικά αλλά και τον κόσμο ευρύτερα. Αν θέλουμε να «σκάψουμε» λίγο βαθύτερα θα προκύψει πάλι η ανάγκη. Στην παρούσα σελίδα δεν μπορούμε να δούμε τον άνθρωπο ως Άλλο, γιατί απλά δεν υπάρχει Άλλος, υπάρχουμε εμείς οι μυριάδες που ζουν στις γωνιές της γης που την ομορφαίνουν, όταν δημιουργούν τα ειρηνικά τους έργα. Τα σύνορα είναι νοητές γραμμές που βοηθούν να μαθαίνουμε στον άνθρωπο γεωγραφία. Τα έθνη είναι ομάδες ανθρώπων που κατοικούν σε κάποιο μέρος και συνάπτουν σχέσεις και αλληλεπιδρούν βιωματικά με τα πρόσωπα των άλλων εθνών. Πατρίδα μας είναι η γη, κοινότυπο αλλά γοητευτικό.

Τελικά ποια είναι τα μέσα που έχει στη διάθεση του ο άνθρωπος για την ανάγκη του να αγωνιστεί; Το σώμα, το πνεύμα, την ψυχή, τη δύναμη του λόγου, την προγονική κληρονομιά. Μα, κυρίως έχει το αίμα της καρδιάς του… Από δω, γεννιέται και η ανάγκη αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων και των λαών, ο αγώνας να ξεπεράσει ο άνθρωπος τους φόβους του και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του!

…………

Η *Σοφία Παυλίδου είναι εκπαιδευτικός