Επί δεκαετίες αναπτυσσόταν μια «αριστερή» κριτική στη λειτουργία των διεθνών αεροδρομίων. Οι ομοιογενοποιημένοι, αποστειρωμένοι χώροι αναμονής σε συνδυασμό με τα δρακόντεια και εξευτελιστικά για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια μέτρα ασφαλείας τα μετέτρεπαν σε σύμβολο της νεοφιλελεύθερης κοινωνίας. Ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Μπραντ Εβανς εξηγούσε ότι το terminal του αεροδρομίου επιβεβαιώνει την «Κοινωνία του Ελέγχου» του Ντελέζ, όπου κυριαρχούν «καθεστώτα ψηφιοποιημένου ελέγχου και ανθρώπινης εποπτείας». Το αεροδρόμιο, συνέχιζε ο ίδιος, «είναι ένας πειραματικός σταθμός για τον έλεγχο πληθυσμών σε μετάβαση…».
Πασπαλίζοντας την ιστορία και με μικρές δόσεις από τη βιοπολιτική του Φουκό είχες ένα έτοιμο ανάγνωσμα που θα συγκινούσε με ευκολία το ακροατήριό σου – ο γράφων πρέπει να ομολογήσει ότι είχε υποπέσει στον πειρασμό της συγκεκριμένης συνταγής. Αν βέβαια δεν πετύχαινες σωστά τη δοσολογία, κινδύνευες να καταλήξεις με μια παρανοϊκή θεωρία, από αυτές που προωθούσε ο Αγκάμπεν, ότι τα αεροδρόμια όπως και τα νοσοκομεία είναι η σύγχρονη μετεξέλιξη των στρατοπέδων συγκέντρωσης των ναζί(!) – και από εκεί ο δρόμος προς τον «αριστερό» και «ελευθεριακό» αντιεμβολιασμό άνοιγε ορθάνοιχτα μπροστά σου.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, θιασώτες και επικριτές αυτής της αφήγησης συμφωνούσαν ότι ένα αεροδρόμιο αποτελεί το πρότυπο ενός καλοκουρδισμένου μηχανισμού που λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο. Και ύστερα… ήρθε το χάος. Το καλοκαίρι του 2022 σηματοδότησε την κατάρρευση της λειτουργίας δεκάδων αεροδρομίων στις πιο αναπτυγμένες μητροπόλεις του κόσμου. Μόνο στις ΗΠΑ, τον Ιούνιο, ακυρώθηκαν περίπου 20.000 πτήσεις και 176.000 έφτασαν με μικρή ή μεγάλη καθυστέρηση. Το τελευταίο διάστημα 8,7 βαλίτσες, ανά 1.000 επιβάτες διεθνών πτήσεων, είτε δεν βγαίνουν στην ώρα τους από τον ιμάντα αποσκευών είτε δεν βγαίνουν ποτέ. Αρκετοί επιβάτες έχουν αρχίσει να τοποθετούν συστήματα γεωεντοπισμού σε κάθε βαλίτσα με την ελπίδα να την ανακτήσουν κάποτε (συνήθως όχι πριν τελειώσουν οι διακοπές τους).
Τα αίτια που προκάλεσαν το κομφούζιο είναι πλέον γνωστά. Οι αεροπορικές εταιρείες απέλυσαν δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά επαναπροσέλαβαν μόνο ένα κλάσμα από αυτούς όταν ξεκίνησαν κανονικά τη λειτουργεία τους. Ομολογουμένως η βιομηχανία των αερομεταφορών δέχτηκε από τα μεγαλύτερα πλήγματα την περίοδο της πανδημίας, έλαβε όμως και τη μεγαλύτερη ενίσχυση –με χρήματα φορολογούμενων– για να μην προχωρήσει σε μαζικές απολύσεις. Μόνο στην Αμερική δόθηκαν 54 δισεκατομμύρια δολάρια (αντίστοιχα, το νέο πρόγραμμα του Μπάιντεν για να σώσει τις ΗΠΑ από την κλιματική κρίση μετά βίας θα φτάσει τα 2,3 δισ. δολάρια).
Το πρόβλημα όμως δεν αφορά μόνο την περίοδο της πανδημίας. Οι εταιρείες βρέθηκαν αντιμέτωπες και με μεγάλο αριθμό παραιτήσεων εργαζομένων (από πιλότους μέχρι εξειδικευμένο προσωπικό εδάφους), οι οποίοι βίωναν απάνθρωπες συνθήκες εργασίας πολλά χρόνια πριν κάνει την εμφάνισή του ο νέος κορονοϊός. Και αυτοί οι εργαζόμενοι, τους οποίους οι εταιρείες αντιμετώπιζαν σαν σκουπίδια, δεν μπορούν να αντικατασταθούν εν μιά νυκτί, όταν δηλαδή θα το αποφάσιζε ο μπουκωμένος από τα μπόνους CEO κάποιας εταιρείας (ο διευθύνων σύμβουλος της British Airways έλαβε την τελευταία δεκαετία 39 εκατ. ευρώ σε μπόνους, ενώ οι συνολικές αποδοχές τού CEO της Delta ξεπέρασαν τα 12 εκατ. μόνο το 2021).
Για να κατανοήσει κάποιος καλύτερα το δομικό βάθος του προβλήματος πρέπει να ξεχάσει για λίγο τους αστραφτερούς τερματικούς σταθμούς του Περσικού Κόλπου ή της Ευρώπης και να προσγειωθεί σε ένα από τα τρία αεροδρόμια της Νέας Υόρκης. Οπως μας θύμιζαν προ ημερών και οι New York Times, «επί δεκαετίες οι επιβάτες μοιράζονταν ιστορίες φρίκης: ποντίκια στις αίθουσες, κουτσουλιές από περιστέρια, ταβάνια που έσταζαν» αλλά ακόμη και «πρόχειρες τουαλέτες», όπως αυτές που χρησιμοποιούνται σε συναυλίες. Το 2018 επιβάτες που κοιμούνταν εξαντλημένοι στο πάτωμα του terminal 4 του «JFK» αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν και αυτό όταν έσπασε ένας αγωγός νερού και να βγουν στο ύπαιθρο με θερμοκρασία -10 βαθμών Κελσίου.
Πόσο μακρινή φάνταζε πλέον η εποχή της μεταπολεμικής Αμερικής, όταν το «Λα Γκάρντια», το «JFK» και το «Νιούαρκ» αποτελούσαν σύμβολα της νέας αμερικανικής αυτοκρατορίας; Οπως συμβαίνει όμως με τις περισσότερες υποδομές στις ΗΠΑ, σήμερα προσφέρουν τα πρώτα δείγματα της δομικής παρακμής. Το γεγονός μάλιστα ότι η συντήρηση συγκεκριμένων gates και terminal πέρασε απευθείας στον έλεγχο ιδιωτικών αεροπορικών εταιρειών όχι μόνο δεν βελτίωσε, αλλά συχνά επιδείνωνε την κατάσταση.
Η σημερινή εικόνα των αεροδρομίων σε όλο τον κόσμο συμβολίζει πράγματι τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό και τη φάση που αυτός διέρχεται σε κάθε περιοχή του πλανήτη. Αλλες φορές φανερώνει την υποβάθμιση των υποδομών, άλλες την υποβάθμιση του εργατικού δυναμικού, και στις ΗΠΑ… και των δύο. Σε κάθε περίπτωση, το βασικό πρόβλημα ενός αεροδρομίου δεν ήταν ότι καταπατούσε τα ατομικά δικαιώματα του επιβάτη αλλά τα συλλογικά δικαιώματα όσων εργάζονταν σε αυτό.
info-war.gr
