Όπως και αν έχει, υπάρχουν πολλές ταινίες του κλασικού Χόλιγουντ που αναπτύσσουν από φιλοσοφική και κοινωνιολογική σκοπιά το ζήτημα, δείχνοντας πόσο παλιά είναι η παράδοση της μαϊμουδιάς στα υπερατλαντικά μέρη. Οι δύο πιο διασκεδαστικές ταινίες με τίτλο “Monkey Business” είναι αυτή του 1952 σε σκηνοθεσία του Howard Hawks (με τους Κάρυ Γκραντ και Τζίντζερ Ρότζερς – που είναι εξαιρετική και σε κωμικούς ρόλους) και η παλιότερη, του 1931, των αδελφών Μαρξ.
–
–
Στην πρώτη, μια μαϊμού πειραματόζωο σε φαρμακευτική εταιρεία ανακαλύπτει το ελιξίριο της νεότητας. Στη δεύτερη, έχουμε τον Γκρούτσο Μαρξ (που παριστάνει τον γιατρό, ενώ είναι κτηνίατρος, δηλαδή συνάδελφος του Μπουρλά), όταν ακούει κάποιον να ζητάει γιατρό να αναφωνεί: «Εγώ είμαι γιατρός. Πού είναι το άλογο;». Ήδη από τότε ήξεραν ότι φαρμακευτικές εταιρείες και γιατροί είναι πάντα πολύ πιθανό να κάνουν μαϊμουδιές.
–
–
Πρόσφατα είχαμε την (επαν)εμφάνιση της ευλογιάς των πιθήκων. Η ασθένεια, που φορέας της δεν είναι οι πίθηκοι, αλλά πιθανόν κάποια τρωκτικά, ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του ’70 στην τροπική Αφρική. Ο ιός που την προκαλεί, συγγενικός με τον ιό της ευλογιάς, είναι ενδημικός εκεί και έχει δύο κλάδους: έναν με χαμηλή θνητότητα (της δυτικής Αφρικής) και έναν σαφώς πιο επικίνδυνο (της Κεντρικής Αφρικής). Ο τελευταίος είναι υπεύθυνος για 338 βεβαιωμένα περιστατικά και 33 θανάτους στη Δημοκρατία του Κονγκό κατά τη διάρκεια της ολόκληρης της δεκαετίας του ’80. Έκτοτε έχουν υπάρξει μερικά μικρά ξεσπάσματα στην περιοχή, τα οποία έφτασαν και σε δυτικές χώρες. Το 2003, όπως ίσως οι παλιότεροι να θυμούνται (όχι; περίεργο…) ανιχνεύθηκαν περίπου 70 κρούσματα στο Ουισκόνσιν, μερικά από αυτά μάλιστα χρειάστηκαν νοσηλεία. Δεν καταγράφηκαν θάνατοι, ούτε κάποια εξάπλωση σε γειτονικές περιοχές. Το ξέσπασμα οφειλόταν πιθανόν στην εισαγωγή ενός μολυσμένου μυοειδούς «αρουραίου» (τα εισαγωγικά επειδή ο Cricetomys gambianus δεν είναι πραγματικός αρουραίος) που είχε εισαχθεί για κατοικίδιο από την Γκάμπια. Ο δύστυχος αυτός κρικετόμυς κατηγορήθηκε ότι μόλυνε πληθυσμούς των συμπαθέστατων κυνόμυων (prairie dogs) των λιβαδιών του Ουισκόνσιν, που με τη σειρά τους μεταβίβασαν τη μόλυνση στα άτυχα άτομα που ήρθαν σε επαφή μαζί τους. Όχι μόνο αυτό, ο ίδιος Αφρικανός κρικετόμυς έγινε αφορμή να θεσπιστεί και ένας περιορισμός στη μετανάστευση, με πρόσχημα τις ασθένειες που κουβαλάνε οι μετανάστες: οι αρχές απαγόρευσαν την εισαγωγή κρικετόμυων από την Αφρική, αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτός ο συγκεκριμένος κρικετόμυς ήταν ο «ασθενής μηδέν».
Εδώ και δύο τρία χρόνια περίπου, υπάρχει ένα περιορισμένων διαστάσεων ξέσπασμα του ιού στην Νιγηρία, ξέσπασμα με χαμηλή μεν ένταση, αλλά με διάρκεια. Προφανώς η κυβέρνηση της Νιγηρίας δεν έχει διάθεση να ασχοληθεί σοβαρά με το ζήτημα (έχει να ασχοληθεί με τις εξαγωγές πετρελαίων), ενώ και οι δυτικές κυβερνήσεις είναι δυστυχώς απασχολημένες με το να στέλνουν ανθρωπιστική βοήθεια υπό μορφήν οπλισμού αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ουκρανία. Επομένως, δεν τους περισσεύουν τα ψίχουλα βοήθειας που χρειάζεται μια αφρικανική χώρα (που ως γνωστόν την κατοικούν μαύροι Αφρικανοί και όχι λευκοί Ευρωπαίοι) για να αντιμετωπίσει το περιορισμένο ξέσπασμα μιας ασθένειας.
Έτσι, ο ιός έφτασε στη Δύση. Μέχρι την ώρα που γράφονταν οι γραμμές αυτές, ταξιδιώτες από τη Νιγηρία ήταν υπεύθυνοι για κάποια επιβεβαιωμένα κρούσματα στο Λονδίνο, δύο κρούσματα στις ΗΠΑ, δύο στην Καναδά (υπάρχουν υποψίες για 20 ακόμα), τρία στην Αυστραλία και από ένα στην Σιγκαπούρη, την Ελβετία και το Ισραήλ – και ένα ύποπτο, μη επιβεβαιωμένο ακόμα περιστατικό βρίσκεται στο Αττικό Νοσοκομείο. Αυτά.
Ο πρόσφατος πανικός των πάντα αξιόπιστων μέσων ενημέρωσής μας, δεν ξεκίνησε όταν η ασθένεια εξαπλωνόταν στη Νιγηρία (μια χώρα που την κατοικούν μαύροι Αφρικανοί και όχι λευκοί Ευρωπαίοι), αλλά όταν καταγράφηκαν λίγα κρούσματα σε χώρες που τις κατοικούν κυρίως λευκοί Ευρωπαίοι. Η μαϊμουδοευλογιά, η οποία δεν μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο, για την οποία υπάρχουν ήδη και εμβόλια και φάρμακα και της οποίας ο ιός δεν μεταλλάσσεται εύκολα (αντίθετα με τον κορονοϊό), έγινε πρώτη είδηση με ήκιστα καθησυχαστικούς τίτλους (που φρόντισαν να την κάνουν και σεξουαλικά μεταδιδόμενη χωρίς να υπάρχουν σχετικές αποδείξεις), σαρώνοντας τα δυτικά μίντια, ύστερα από την καταγραφή ενός εισαγόμενου κρούσματος στις ΗΠΑ.
Ίσως όλα αυτά να έχουν κάποια λογική. Ύστερα από τρία χρόνια Covid, τα πάντα φαίνονται να έχουν λογική…
Θεωρίες συνωμοσίας
Πολλές θεωρίες συνωμοσίας είναι απλώς το αποτέλεσμα μιας δικαιολογημένης λαϊκής καχυποψίας κατά των ηγετών μας, των πολυεθνικών εταιρειών κλπ. Άλλες πάλι είναι φορέας ενός αντιδραστικού ακροδεξιού λόγου, όπως είναι οι θεωρίες συνωμοσίας με Εβραίους, «λαθρομετανάστες», εξωγήινους ΕΛ που θα μας λυτρώσουν από τα κακά της μοίρας μας κ.ο.κ. Αλλά ακόμα και αυτές οι δεύτερες, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την καχυποψία που λέγαμε, μετατρέποντας, ας πούμε, τους αχώνευτους τραπεζίτες σε Εβραίο Σόρος, που φέρνει με τις καραβιές μετανάστες στη Δύση. Έτσι ξεχνάμε τους τραπεζίτες και ασχολούμαστε με το φτηνό εργατικό δυναμικό των μεταναστών που θα αντικαταστήσει τους Έλληνες. Η θεωρία της μεγάλης αντικατάστασης είναι δημοφιλέστατη στην ευρωπαϊκή (ακρο)δεξιά. Ακόμα και σε αυτές δηλαδή τις ακροδεξιές θεωρίες συνωμοσίας υπάρχει κάπου στο βάθος μια (διεστραμμένη) σύνδεση κεφαλαίου και ανεργίας, την οποία η ακροδεξιά προσπαθεί να εκμεταλλευτεί προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση στην οργή των λαϊκών στρωμάτων.
Με το που έφτασε επομένως η μαϊμουδοευλογιά, έφτασαν μαζί της και οι αντίστοιχες θεωρίες συνωμοσίας. Η είδηση ότι οι ΗΠΑ παράγγειλαν 13 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου Jynneos γρήγορα έκανε το γύρο του διαδικτύου, ειδικά σε έντυπα που ειδικεύονται στο ακροδεξιό είδος συνωμοσιών και το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Η είδηση συνδυάστηκε με μια σειρά άλλα ζητήματα: πρώτον, ο Άντονι Φάουτσι, με την ιδιότητά του διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ, είχε χρηματοδοτήσει παλιότερα την εταιρεία Bavarian Nordic με έδρα τη Δανία που παράγει το εμβόλιο, μια κίνηση που δέχτηκε έντονη κριτική από άλλες φαρμακευτικές τότε, δεδομένου ότι, όπως αυτές παραπονέθηκαν, «τέτοιες κινήσεις ορίζουν τι θα αναπτυχθεί και αποκλείουν όλες τις άλλες καινοτόμες ιδέες». [Μετάφραση: «Να φάνε μεν οι δικοί σου, αλλά να φάμε και εμείς»] .
Μετά, τον Νοέμβριο του 2021 έγινε μια ημερίδα που οργάνωσε το ΝΤΙ (Nuclear Threat Initiative), ένα διεθνές think tank που ιδρύθηκε από τον Τεντ Τέρνερ (τον ιδρυτή του CNN) και στο οποίο συμμετέχει η αφρόκρεμα της διεθνούς ολιγαρχίας. Η ημερίδα με τίτλο «Ενδυναμώνοντας τα Διεθνή Συστήματα για την Πρόληψη και Απάντηση σε Βιολογικές Απειλές Υψηλών Συνεπειών», έγινε σε συνεργασία με το Munich Security Conference, ένα άλλο think tank αντιτρομοκρατικής κατεύθυνσης. Στην ημερίδα συμμετείχαν όλα τα πρώτα ονόματα της διεθνούς πιάτσας αυτού του περίεργου διεθνοπολιτικού συμπλέγματος υγείας, ασφάλειας και κρατικής πολιτικής. Μεταξύ άλλων ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το ίδρυμα Γκέιτς και το Παγκόσμιο Φόρουμ του Νταβός. Το θέμα της ημερίδας ήταν πολύ επίκαιρο: οι ειδικοί συζήτησαν τι θα συνέβαινε αν ένας τεχνητά «τροποποιημένος» μαϊμουδοϊός έπεφτε στα χέρια τρομοκρατικής οργάνωσης που τον χρησιμοποιούσε για μια επίθεση· το αποτέλεσμα υπολογίστηκε σε 207 εκατομμύρια θύματα και δισεκατομμύρια μολύνσεις σε όλον τον πλανήτη. Μάλιστα, όπως φαίνεται και στη σελίδα 10 της έκθεσης της σχετικής με το συνέδριο αυτό, το σενάριο πρόβλεπε ότι η επίθεση θα ξεκινούσε στις 15 Μαΐου 2022! Τυχαίο;
Ο Μπιλ Γκέιτς, η αλήθεια είναι, έχει πάρει πολύ επάνω του το θέμα με τα εμβόλια και τις επιδημίες, όντας μάλιστα και ο μεγαλύτερος ιδιώτης χρηματοδότης του ΠΟΥ. Το διαδίκτυο έχει κατακλειστεί με αναρτήσεις που τον βλέπουν πίσω από όλα αυτά: ο Γκέιτς ήξερε για τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Ο Γκέιτς έχει προειδοποιήσει για την χρήση του μαϊμουδοϊού ως όπλου. Ο Γκέιτς κερδίζει από τα μαϊμουδοεμβόλια. Μήπως ο μαϊμουδοϊός είναι το «δώρο» του Γκέιτς στην ανθρωπότητα;
Οι 12 μαϊμούδες
Το πρόβλημα με τις θεωρίες συνωμοσίας δεν είναι τα ερωτήματα που θέτουν, αλλά τα ερωτήματα που δεν θέτουν. Είναι μια έγκυρη ερώτηση αν ο Γκέιτς ήξερε εκ των προτέρων (ή είχε και συμμετοχή) στην εξάπλωση του νέου ιού (και η απάντηση είναι μάλλον όχι). Είναι ένα έγκυρο ερώτημα αν ο Φάουτσι κερδίζει από τα εμβόλια για τον νέο ιό (επίσης). Ένα ερώτημα που δεν τίθεται όμως, είναι το εξής: αν αυτά τα συγκεκριμένα πρόσωπα έλειπαν, θα ήταν πολύ διαφορετική η κατάσταση;
Για αρχή, κανένα από αυτά τα ερωτήματα δεν μπορεί να απαντηθεί με απόλυτη βεβαιότητα. Όμως, για να ξεκινήσουμε από τα εύκολα, οι θεωρίες αυτές λένε συνήθως, αν όχι ψέματα, πάντως μισές αλήθειες. Για παράδειγμα, ο Γκέιτς και το ίδρυμά του συχνά έχουν αναφερθεί στο ζήτημα της χρήσης ιών ως όπλων. Αυτό δεν έγινε πρώτη φορά το 2021. Οι ιοί που συνήθως προτείνονται για τέτοια χρήση είναι η ευλογιά (ειδικά αν ο ιός έχει τροποποιηθεί καταλλήλως), κάποια μετάλλαξη του ιού της γρίπης ή, τώρα πια, κάποιος κορονοϊός.
Ειδικά για την ευλογιά, η σχετική συζήτηση είναι πολύ παλιά. Ο ιός της ευλογιάς είναι καλά μελετημένος, η ασθένεια χτυπάει κατά προτίμηση τα νεότερα άτομα, είναι πολύ θανατηφόρα κλπ. Επιπλέον υπάρχει το γεγονός ότι η ασθένεια της ευλογιάς έχει εξαφανιστεί λόγω του πολύ πετυχημένου εμβολίου· πρόκειται για το πρώτο εμβόλιο της ιστορίας, αφού στην πρωτόγονη μορφή του δαμαλισμού υπάρχει ήδη από τον 16ο αιώνα. Η επιτυχία αυτή, η εξαφάνιση της ασθένειας, είναι παραδόξως αυτό που την κάνει πιθανό όπλο, επειδή οι εμβολιασμοί στον γενικό πληθυσμό σταμάτησαν την δεκαετία του ’80, καθώς δεν υπήρχε λόγος πια να συνεχίσουν. Όμως αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως ανοσία στο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που και ανεμβολίαστο είναι και δεν έχει ποτέ εκτεθεί στον ιό. Αν κάποιος θέλει να κατασκευάσει ένα αποτελεσματικό βιολογικό όπλο η ευλογιά ή κάποιος ιός συγγενικός με αυτήν θα είναι μια από τις πρώτες επιλογές.
–
–
Όλα αυτά είναι καλά γνωστά εδώ και χρόνια. Ο Γκέιτς δεν πρόβλεπε το μέλλον όταν αναφερόταν σε τέτοιες συνθήκες έκτακτης ανάγκης, απλώς επαναλάμβανε τον κοινό τόπο μεταξύ των «ειδικών» της βιοασφάλειας, έναν κοινό τόπο που τον τυποποίησε εξαιρετικά ο Tέρι Γκίλιαμ στους «12 Πιθήκους», τη μία και μοναδική πραγματική κινηματογραφική ταινία στην οποία πρωταγωνίστησε ο Μπρους Γουίλις: σε αυτήν, η ανθρωπότητα σχεδόν εξαφανίζεται λόγω ενός ιού που δημιουργεί στο εργαστήριο μια τρομοκρατική οργάνωση (είναι πιο περίπλοκο, αλλά δείτε την ταινία). Ο Γκέιτς αναμασά για δικούς του λόγους θέματα που τα επεξεργάστηκε εδώ και δεκαετίες η επιστημονική φαντασία, πασπαλίζοντάς τα με τη σοβαροφάνεια των think tanks, προσθέτοντας την «αξιοπιστία» των αξιωματικών των μυστικών υπηρεσιών (αυτών δηλαδή που η δουλειά τους είναι η διάδοση ψευδών ειδήσεων) και προσθέτοντας στο μείγμα τα μέσα ενημέρωσης. Απολαύστε υπεύθυνα.
Επίσης, είναι αλήθεια ότι πολύ πρόσφατα η αμερικανική κυβέρνηση στοκάρισε 12 εκατομμύρια εμβόλια για την μαϊμουδοευλογιά. Αλλά αυτό δεν έγινε επειδή, όπως αφήνεται να εννοηθεί, ο Φάουτσι έχει κάπως «ειδικές» σχέσεις οικονομικής φύσης με την εταιρεία που τα φτιάχνει, ούτε επειδή υπήρχε μια συνωμοσία που προκάλεσε επίτηδες επιδημία για να πουλήσουν τα εμβόλια οι εταιρείες. Το εμβόλιο MVA-BN (γνωστό με την εμπορική ονομασία Jynneos στις ΗΠΑ και Imvanex στην Ε.Ε.) δεν είναι εμβόλιο ειδικά για την μαϊμουδοευλογιά, αλλά εμβόλιο για κάποιους από τους ιούς της οικογένειας της ευλογιάς, μεταξύ των οποίων και ο πρόσφατος μαϊμουδοϊός.
Το εμβόλιο αυτό είχε έγκριση για άλλους ιούς από παλιότερα και μόλις πρόσφατα πήρε έγκριση και για τον μαϊμουδοϊό στις ΗΠΑ. Όμως χρησιμοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια για τους άλλους ιούς της οικογένειας. Ήδη τον Αύγουστο του 2014 για παράδειγμα, πριν οχτώ χρόνια, οι ΗΠΑ είχαν στοκάρει 24 εκατομμύρια δόσεις του MVA-BN. ώστε να χρησιμοποιηθούν από ανθρώπους με εξασθενημένα ανοσοποιητικά και ατοπική δερματίτιδα.
Γενικά με τα εμβόλια υπάρχει ένα σοβαρό θέμα και πολλές παρεξηγήσεις στον δημόσιο διάλογο. Από τη μία υπάρχουν οι αρνητές των εμβολίων που πιστεύουν ότι ακόμα και τα πιο ασφαλή και αποδεδειγμένα αποτελεσματικά εμβόλια είναι συνωμοσία του Γκέιτς με τον Σόρος για να μας τσιπάρουν. Από την άλλη βρίσκονται οι σταυροφόροι υπέρμαχοι των εμβολίων που θέλουν, χωρίς επαρκείς διαβεβαιώσεις ασφάλειας, να κάνουμε όλοι τέταρτη, πέμπτη και βάλε δόση, μια δόση το εξάμηνο αν χρειαστεί. Από την τρίτη μεριά πάλι, στον διάλογο δεν μπαίνουν τα νούμερα, τα πραγματικά κέρδη των εταιρειών, αφού αυτά θεωρούνται περίπου ιερά και απαραβίαστα. Και εδώ τα πράγματα είναι περίεργα: Λόγω της γενικά χαμηλής τους κερδοφορίας (προφανώς το χρυσωρυχείο του κορονοϊού είναι η εξαίρεση) οι μεγάλες εταιρείες δεν πολυασχολούνται με αυτά. Ένας από τους λόγους που δεν υπάρχουν επαρκή εμβόλια για τον τρίτο κόσμο είναι ότι καμιά εταιρεία δεν θα στείλει ένα εμπόρευμα σε τιμή κόστους σε διάφορες αφρικανικές χώρες (ξέρετε, αυτές που τις κατοικούν οι Αφρικανοί). Γιατί να ασχοληθεί;
Όμως, η Bavarian Nordic που φτιάχνει το συγκεκριμένο εμβόλιο για τον μαϊμουδοϊό είναι μια σχετικά μικρή φαρμακευτική που καλύπτει ένα μικρό, εξειδικευμένο κομμάτι της αγοράς. 13 εκατομμύρια δόσεις είναι αστείο ποσό, αν σκεφτούμε ότι η Pfizer μετράει τις δόσεις με τα δισεκατομμύρια. Αντίστοιχα, το συνολικό ποσό που τζιράρεται, γύρω στα 100 εκ δολάρια, είναι αστείο, ψιλικοκό. Μόλις αφαιρεθούν κόστη παραγωγής και διαφήμισης, φόροι και νόμιμα κέρδη της εταιρίας, θα περισσέψουν ελάχιστα εκατομμύρια για μίζες, μαύρα, μερίσματα, μπόνους για τα στελέχη κλπ. Εδώ ο Φάουτσι μόνος του, σύμφωνα με την φορολογική του δήλωση, αξίζει δέκα εκατομμύρια δολάρια. Να μην συζητήσουμε πόσο αξίζει ο Γκέιτς. Τα λίγα αυτά εκατομμύρια από το εμβόλιο είναι ανάξια λόγου…
Και τότε, πώς εξηγείται όλη αυτή η φασαρία; Αν η ασθένεια δεν είναι πολύ επικίνδυνη (εφόσον υπάρξει έγκαιρη νοσηλεία), αφού υπάρχουν τα μέσα για την αντιμετώπισή της, αφού δεν μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο και αφού ο ιός δεν μεταλλάσσεται εύκολα, τότε γιατί όλος αυτός ο πανικός και ο ντόρος στα μέσα; Γιατί ασχολείται ο Γκέιτς, ο Φάουτσι, ο Τσιόδρας, ο ΠΟΥ, ο ΟΗΕ και οι ΕΛ;
Εδώ μπαίνουμε στον χώρο της πολιτικής και της ερμηνείας (και οι θεωρίες συνωμοσίας είναι και αυτές πολιτικές ερμηνείες της πραγματικότητας). Πρώτα πρώτα, ο φόβος για μια νέα (ή και λιγότερο νέα) επιδημία είναι μια φυσιολογική αντίδραση. Κανείς δεν αντιδρά με γέλιο στην είδηση μιας επιδημίας συναχιού, πόσο μάλλον στην είδηση μιας επιδημίας που ενδεχομένως είναι θανατηφόρα. Και φυσικά αυτό σε μια στιγμή που ακόμα δεν έχουμε εντελώς ξεμπερδέψει με τον κορονοϊό, άρα τα νεύρα είναι τεντωμένα.
Αλλά υπάρχει εδώ το ευρύτερο ζήτημα του πώς ο κορονοϊός και κάθε άλλη λοίμωξη χρησιμοποιείται από την εξουσία. Αντίθετα από τις τρέχουσες θεωρίες συνωμοσίας, τους ιούς δεν τους δημιουργούν οι διάφοροι Γκέιτς και τα ιδρύματά τους. Όμως τους χρησιμοποιούν, τους κάνουν ευκαιρία για να εμβαθύνουν την εξουσία τους, να σταθεροποιήσουν το σύστημα, να κλείσουν τις ρωγμές που κατά καιρούς εμφανίζονται στο κοινωνικό οικοδόμημα, ειδικά σε καιρούς κρίσης. Η ενστάλαξη φόβου στις κοινωνίες οδηγεί σε μεγάλα κέρδη για τους κυβερνήτες τους, σταθερές και φοβισμένες κοινωνίες είναι καλές για τις δουλειές. Κάθε πιθανός εχθρός που εμφανίζεται μεγεθύνεται και αποκτά ένα νέο νόημα, διαφορετικό από το αρχικό του. Ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία; Η ελευθερία μας επιβάλλει να στείλουμε 40 δις στις δυτικές πολυεθνικές όπλων. Αυτό αποφασίστηκε τη στιγμή που ήταν σαφέστατο ότι η κατάσταση είναι δύσκολη και το κράτος δεν βγαίνει και δεν υπάρχει σεντς για την ελάφρυνση της δύσκολης κατάστασης των κατώτερων στρωμάτων. Τη μία μέρα δεν έχει σάλιο, την επόμενη σαράντα δισ. ζεστά ζεστά – και δεν κουνήθηκε φύλλο.
Παρομοίως, ο κορονοϊός στάθηκε μια χρυσή ευκαιρία να σταματήσει ο αντίλογος επί παντός επιστητού. Σε μια δημοκρατική κοινωνία, οι αντιρρήσεις (ακόμα και των ψεκασμένων, πολίτες είναι και αυτοί) πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Όχι στην επιδημία, η επιδημία είναι έκτακτη κατάσταση, στην επιδημία μιλάει μόνο η Επιστήμη. Ακόμα και αν αυτή η επιστήμη έχει ξεκάθαρα άλλα κίνητρα και άλλα κριτήρια από την «υγεία του λαού» (που έλεγε η καθ’ ημάς αριστερά). Ενώ επομένως η κριτική στις αποφάσεις της «επιστήμης» ήταν θεμιτή και θα έπρεπε να απασχολήσει το δημόσιο διάλογο, οι αποφάσεις πάρθηκαν όλες από τον Μπουρλά.
Έχουμε δύο κατηγορίες γεγονότων. Από τη μία υπάρχουν τα μερικά και συγκεκριμένα: οι διαρκείς τιμές με τις οποίες επιδαψιλεύει η πολιτεία το άξιο τέκνο της Θεσσαλονίκης. Ότι ο Φάουτσι έχει ξεπλύνει το νεανικό του παρελθόν, όταν οι διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ και η στάση της Τζέιν Φόντα «τον τσάντιζαν». Ότι ακόμα περισσότερο έχει ξεπλύνει και τον πολύ πιο πρόσφατο βρώμικο ρόλο του στο AIDS, όταν είχε βρεθεί αντιμέτωπος με το σύνολο της LGBT κοινότητας ενώ σήμερα θεωρείται ένας «ήρωας» της επιστήμης, ένας άγιος άνθρωπος που μας έσωσε από την μάστιγα. Ότι ο Γκέιτς προωθεί με τη βοήθεια των εμβολίων και της απειλής τεχνητών ιών διάφορες «αντιτρομοκρατικές» πολιτικές.
Από την άλλη έχουμε τα γενικά. Ένα σημαντικό ποσοστό για την έρευνα για εμβόλια έρχεται από τον Γκέιτς και διάφορους φίλους του δισεκατομμυριούχους, αντί από τα κράτη που θα έπρεπε να καθορίζουν αυτά τους τομείς που γίνεται έρευνα για τα φάρμακα. Έχουμε μια γενικότερη στροφή των κοινωνιών προς τα δεξιά, μια αποδοχή του κρατικού λόγου χωρίς κριτική, επειδή είναι υποτίθεται «επιστημονικός»· τη μεταφορά της ισχύος όλο και πιο πολύ από τα εκλεγμένα όργανα που υποτίθεται ότι είναι η ουσία της δημοκρατίας και άλλα τέτοια μεγαλοπρεπή, σε μη εκλεγμένους «ειδικούς», είτε αυτοί είναι πρωθυπουργοί στην Ιταλία, είτε εταιρίες των κοινωνικών μέσων που αποφασίζουν τι και ποιον να λογοκρίνουν, είτε μεγάλες βιομηχανίες που αποφασίζουν ποιον θα πολεμήσουμε, είτε οι φαρμακευτικές που αποφασίζουν πόσες δόσεις θα πάρουμε και πότε (η Pfizer από τα 40 δισ. δολάρια που καθάρισε το 2020 πήγε στα 80 δισ. το 2021). Έχουμε την «ενδυνάμωση των διεθνών συστημάτων» πότε με δικαιολογία βιολογικές απειλές, πότε άλλες απειλές. Απειλές, το θέμα είναι να υπάρχουν απειλές. Έχουμε τέλος την μεταφορά της διεθνούς πολιτικής σε όλους τους υπερεθνικούς οργανισμούς τεχνοκρατών που παίρνουν τις σημαντικές αποφάσεις από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ μέχρι την ASEAN.
Και στην προκείμενη περίπτωση, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Γιατί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για παράδειγμα, έχει ήδη με ενθουσιασμό εγκρίνει τη Διεθνή Συνθήκη για τις Πανδημίες. Τα 194 μέλη του ΠΟΥ έχουν αποφασίσει τον Δεκέμβρη του 2021 να αρχίσουν διαβουλεύσεις για μια διεθνή συνθήκη για τις πανδημίες με ένα προσχέδιο να πρέπει να κατατεθεί μέχρι το 2024. Γύρω στις 70 χώρες (με μπροστάρηδες την Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο) να υποστηρίζουν ότι η συνθήκη θα πρέπει να είναι νομικά δεσμευτική: σε περίπτωση επιδημίας, η επιτροπή ειδικών του ΠΟΥ θα αποφασίζει τι μέτρα θα ληφθούν από τις μεμονωμένες χώρες. Ευτυχώς δεν υπάρχει ομοφωνία για το καθεστώς που θα έπρεπε να έχει μια τέτοια συνθήκη. Είναι τραγικό, αλλά, για δικούς τους λόγους, οι χώρες που αρνούνται μια νομικά δεσμευτική συνθήκη είναι «κάστρα της ελευθερίας», όπως η Βραζιλία του Μπολσονάρου και η Ινδία του φασίζοντος Μόντι. Και οι ΗΠΑ επίσης. Οι Αμερικάνοι θα προτιμούσαν να παίρνουν αυτοί τις αποφάσεις και όλοι οι υπόλοιποι να τις εφαρμόζουν.
Σε έναν κόσμο σε κρίση δεν είναι περίεργο που μας κυβερνούν μαϊμούδες. Νομίζουν μάλιστα, πιστεύοντας τα ίδια τα μαϊμουδίσματά τους, ότι ακόμα και την ευλογιά των πιθήκων μπορούν να την κάνουν ευλογία για τις μαϊμούδες. Το μέλλον δεν το ξέρουμε. Μπορεί και να πετύχουν. Μπορεί επίσης η ευλογιά των πιθήκων να αποδειχτεί ιδιαίτερα σοβαρή (αν και τα τεκμήρια για την ώρα δεν δείχνουν κάτι τέτοιο). Το μόνο σίγουρο είναι ότι η τρέχουσα κατάσταση είναι ιδιαίτερα ασταθής σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, στρατιωτικό…) και δεν θα μπορεί να συνεχιστεί για πολύ με την ίδια μορφή.
Δυστυχώς δεν ξέρουμε αν στη διάδοχη κατάσταση θα μας κυβερνάνε οι ίδιες μαϊμούδες ή άλλες μαϊμούδες. Ή μήπως αν θα αποφασίσουμε επιτέλους να κυβερνηθούμε μόνοι μας. Έτσι, για αλλαγή ρε αδερφέ, να μαϊμουδίσουμε κι εμείς μια φορά…
*Ο Δημήτρης Λένης είναι αστροφυσικός
