Βέροια – Αλεξάνδρεια με “Σφηνάκια βότκας μολότωφ” γράφει η Δέσποινα Παπαγιαννούλη

Faretra.info

02/05/2022, 23:59

——-

Δέσποινα Παπαγιαννούλη*

Χρόνια είχα να πάω στην Αλεξάνδρεια, μετά τα δύο χρόνια που υπηρέτησα στο 1^ο Γυμνάσιο. Την είχα συνδέσει με εικόνες παρακμής που θαρρείς και συμπυκνώνονται στην εικόνα εγκατάλειψης του σταθμού της, ένα σταθμό που τον σηματοδοτεί το κακοσυντηρημένο κτίριο, κουκλί κάποτε, των γαλλικών κτισμάτων, στυλ ντεκοβίλ.

Πάντα αγαπούσα τους σταθμούς, αφού μου θύμιζαν αναχωρήσεις και αφίξεις, ολόκληρες ζωές που φαινομενικά βρίσκονται σε κίνηση, την ίδια τη ζωή που τη διαπερνούν ιστορίες ανθρώπων για την καθημερινότητα, τη χαρά της επιστροφής, τους σπαρακτικούς χωρισμούς, το ταξίδι για την ευτυχία που μάταια περιμένουν στον προορισμό, τις σιωπές.

Καθώς ταξιδεύαμε, θυμήθηκα κάποιες μαθητικές παραστάσεις που ανεβάζαμε τότε, προτού μια δεκαετία στα σχολεία μας, κάποιοι επίμονοι κηπουροί της Εκπαίδευσης, κάποιοι γραφικοί δάσκαλοι και εραστές του θεάτρου. Ήρθαν στο νου μου και κάποιοι ανοιχτόμυαλοι Διευθυντές, καλή τους ώρα όπου κι αν βρίσκονται, που μας στήριζαν. Κάναμε πραγματική κατάθεση ψυχής για να πραγματοποιηθούν αυτές οι παραστάσεις.

Ήταν τόσο ευτυχής συγκυρία το να ανακαλύψω ότι εκείνη η αγάπη μας για το θέατρο πήρε σάρκα και οστά με το ευρηματικό όνομα «Θ+έρως», που σημαίνει εραστές του θεάτρου.

Ο Στέργιος, ο καλός φίλος που ήρθε να μας πάρει από το καφέ του σταθμού, μας οδήγησε σε ένα χώρο που στεγάζει μια λιτή θεατρική σκηνή, μια ζεστή ανθρώπινη αγκαλιά που επιμένει να βρίσκει διαύλους επικοινωνίας με τον Άλλον, σε μια εποχή μεγάλης αποξένωσης, μέσα από κείμενα σημαντικών θεατρικών συγγραφέων.

Πρόκειται για μία πολυπληθή, ερασιτεχνική σκηνή, όπου συμμετέχουν εκπαιδευτικοί και εργαζόμενοι, αξιέπαινοι γονείς με τέσσερα παιδιά, όπως η Χρύσα, η γλυκύτατη σκηνοθέτης, γιαγιάδες και παππούδες με εγγόνια, όλο ζωντάνια. Βρεθήκαμε μπροστά σε μια συλλογικότητα σε οργασμό δημιουργίας, με την Πολιτεία απούσα, πώς αλλιώς:!, να επενδύει στην ψυχή της και στην ψυχή μας.

Έτσι, ο πατέρας του σύγχρονου θεάτρου, ο Άντον Τσέχωφ, «ταξίδεψε» ίσως με τρένο στην Αλεξάνδρεια, μέσα από κάποια ξεκαρδιστικά, διηγήματά του. Ο Τσέχωφ που ήταν γεννημένος να λέει και να δείχνει στο θεατή την αλήθεια, μέσα από τα πάθη του, όταν τον ρωτούσαν από πού γνωρίζει τόσο καλά τους ανθρώπους, απαντούσε ότι τους γνωρίζει μέσα από τον ίδιο του τον εαυτό.

Ο τίτλος της παράστασης ευρηματικός, σκωπτικός και παραπλανητικός μαζί, βρίσκεται στον τίτλο αυτού του άρθρου-μικρού αφιερώματος. Τα μικρά, σπονδυλωτά διηγήματα του Τσέχωφ, λοιπόν, είναι τα «Σφηνάκια Βότκας Μολότωφ» που καταναλώσαμε στο «πήγαινε- έλα» της διαδρομής.

Τα σπαρταριστά και πνευματώδη διηγήματα που επιλέχθηκαν, δέθηκαν αριστοτεχνικά μεταξύ τους, «θεατρικώ τω τρόπω». Όσο για το συγγραφέα είναι διαρκώς παρών, ως ο κατεξοχήν υπεύθυνος και τιμώμενος της παράστασης, «ο οποίος ξεκινά την παρουσίαση των ιστοριών του, τις συνδέει, και πολλές φορές συμμετέχει στους ρόλους», όπως πολύ καλά γράφει ο υπεύθυνος σχολιαστής της θεατρικής ομάδας.

Κωμωδία λοιπόν η παράσταση ή καλύτερα η ανατομία της ζωής μέσα από τα ανθρώπινα πάθη, , δοσμένα με έναν απλό αλλά ταυτόχρονα και στωικό τρόπο, προκαλώντας αβίαστα το καθαρτήριο γέλιο.

Η μικρή σκηνή μεταμορφώθηκε, με επιδεξιότητα, σε ένα θέατρο του κόσμου, όπου ο χρόνος, ο χώρος, τα πρόσωπα, στη Ρωσία των αρχών του εικοστού αιώνα, ανοίγονται και παίρνουν πανανθρώπινες διαστάσεις. Γίνονται ο καθένας από μας και μας κάνουν να γελάμε βλέποντας τον εαυτό μας, στον καθρέφτη της αλήθειας του θεάτρου.

Στον Τσέχωφ, υπάρχει το θέατρο μέσα στο θέατρο, όπου οι θεατές γίνονται οι πρώτοι μάρτυρες των ανθρώπινων παθών και ανεβαίνουν με όχημα τους ηθοποιούς, πάνω στη σκηνή. Οι συζυγικές απιστίες, η υποκρισία, η «επί πτωμάτων» κυριαρχία του χρήματος, τα οιδιπόδεια, ο θάνατος που παραμένει πάντα απειλητικός και ξένος για την ανθρώπινη ψυχή, η έλλειψη μέτρου στα λόγια αλλά και η αδυναμία να γίνουν τα λόγια έργα, υφαίνουν τον καμβά του κόσμου των ανθρώπων.

Από τα παραπάνω αναδύεται , καθαρά, η αιώνια εικόνα του ανθρώπου με τους δύο βασικούς του ρόλους που του επέβαλε το σύστημα, τον υπηρέτη και τον υπηρετούμενο. Είναι το κατά κόσμο οι «από πάνω» και οι από κάτω», ο «Λαός και το Κολωνάκι», οι αστοί και το πόπολο.

Εκεί παρεμβαίνει το πνευματώδες, μοναδικό χιούμορ του Τσέχωφ που αναδεικνύει το γέλιο, σαν το βασικό εργαλείο της αναπαράστασης του κόσμου και της κατανόησης του εαυτού μας. Γιατί όπως λέει ο ίδιος, «το μόνο από τα πλάσματα που γελάει είναι ο άνθρωπος, να αναρωτηθούμε, όμως, για ποιο πράγμα γελάει…»

Τα πολύ πετυχημένα κόμικς που προβάλλονται στο πίσω μέρος της σκηνής, αφήνουν χώρο εικαστικής έκφρασης και σε άλλα είδη παραστατικής τέχνης, κάτι που πολύ συχνά γίνεται στο Σύγχρονο Θέατρο. Εξάλλου, η ομάδα «Θέρως» είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Λέσχης Κινηματογράφου και Πολιτισμού της Αλεξάνδρειας, με το όνομα «Κινηματόδρασις».

Ένα μεγάλο ευχαριστώ στη μεγάλη και τόσο δημιουργική παρέα του «Θέρως – Κινηματόδρασις». Ο κατάμεστος χώρος και τα χειροκροτήματα, είναι η τρανή απόδειξη της χαράς που μας έδωσαν. Τους χάρηκα και τους χαρήκαμε! Κάναμε πιο πλούσια την ψυχή μας, γελώντας!**

*Η Δέσποινα Παπαγιαννούλη είναι καθηγήτρια Γαλλικής γλώσσας, με Μάστερ στον Πολιτισμό και το Θέατρο και υπ. Διδάκτορας Σύγχρονου Θεάτρου.

—————-

**ΗΘΟΠΟΙΟΙ &ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Αγγελική Κακαγιάννη

Αθηνά Αποστολάκη

Άννα-Μαρία Προδρομίδου

Ασπασία Γκιουρτζή

Βασίλης Βαγενάς

Γεωργία Διμπιτούζη

Δήμητρα Παπαγεωργίου

Δημήτρης Μπαρτζώκας

Ευθυμία Μανωλοπούλου